Chế Lan Viên

Mặc dù trong đêm, mặc dù trong tối

(Phỏng theo Guillen và điệu rồng rắn của ta)


Mặc dù trong đêm
Mặc đù trong tối
Vẫn không nhầm ai
Ta nhận ra
Mặt người là mặt người
Chó sói là chó sói
- Ai đó?
- Đồng bào đây!
Cánh cửa mở ra
- Ai đó?
- Các quan đây!
Cửa vẫn mở ra. Nhưng rút dây thòng lọng lại
- Ai đó?
- Hòa bình thống nhất đây!
Cánh cửa mở ra
- Ai đó?
- Luật 10-59 đây!
Cho nó một dao
Bồi thêm cho một gậy
Không còn là đêm
Nhưng chưa phải là ngày
Chưa đốt hết
Vì chưa muốn cháy
Không còn là đêm
Nhưng chưa hẳnn là ngày
Phải đâu cứ vậy!
Đâu cần thẳng tay thì ta thẳng tay
Ngài Ngô, đợi nhé!
Ngô ra ngô và khoai ra khoai

Nhân dân đâu?
- Có ngay!
Toàn dân đứng dậy
- Quân thù đâu?
- Chúng đây!
- Tóm lại!
Các ngài thèm thức gì?
Côn Lôn hay Phú Lợi?
Máy chém kiểu cũ hay là kiểu mới?
Sẵn cả đấy rồi
Có ngay

Sạch bóng đêm
Chói lọi ban ngày
Sạch loài cướp nước và bán nước
USA và chân tay
Trơ cả những thằng
Lá mặt và lá trái
Phất cờ bên đông và bên tây
Những thằng
Bắt ba thứ cá Tây - Nhật - Mỹ
Bằng ba lòng
Và ba bàn tay

Chúng ta đắp lại mộ các anh hùng
Gạch nhà giam đem xây trường học mới
Nuôi thêm bò lợn dê gà
Nhổ hết răng bầy chó sói
Rồi còn đi dựng xây...

Tổ quốc hai miền làm một
Hòa bình
Thống nhất
Xã hội chủ nghĩa như vườn đào bất tận
Nuôi người
Cho đến suốt tương lai



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Mây và hoa

Tặng Xuân Diệu


Nơi hỏa tiễn ghé hôn vào mặt trăng
Cháy bùng lên ngọn lửa
Sự sống khép nghìn năm
Bỗng cựa mình sinh nở
Một khoảng tuyết tan
Một mảnh đất bày
Một nhành hoa nở
Một làn hương bay
Ôi cành hoa thứ nhất
Như giọt sữa đem mùa xuân làm nóng ngực
Như buổi đợi chờ, tiếng nói động đầu dây
Như nóng lòng mẹ, tiếng đầu tiên trẻ khóc
Ngo ngoe sự sống hồng đôi tay

Hoa chuyển động trăm bánh xe màu sắc
Vành trắng đuổi vành hồng
Hoa tàn hoa lại mọc
Bắt đầu sinh tháng ngày...
Nghe mùa hạ mùa xuân về chớp mắt
Nghe thời gian như gió, cây chuyền cây
Nghe như có tâm hồn và ý thức
Mùì hương nào phảng phất
Nghe như... người đâu đây
Hai năm sau, nhà bác học Liên Xô
Lên trăng
Tìm lại quốc huy và máy móc
Bỗng giật mình kinh ngạc
Thấy sắc màu đong đưa
Như áo như cờ, tình yêu và tiếng hát
Những màu hoa in hệt màu hoa nơi mặt đất
Còn nóng hổi dấu hôn và nước mắt
Mới giã từ hôm qua

Quay trở nhìn trái đất
Vin cành hoa áp ngực
Thấy hồn thơm sững sờ
Thơm
Thơm
Thơm
Một mùi hương quen thuộc
(Ngỡ như là đã mất)
Hái ngày nào xa xa
Một mùi hoa êm ái
Tan đi rồi đọng lại
Trên một cành hoa dại
Ngoài ngoại ô
Thành phố Mạc-tư-khoa

Hôn một cành hoa, thấy lại phố phường Tổ quốc
Hôn lên hòm máy móc
Đã đến ngày ra hoa
Nhà bác học có ngờ đâu
Ở bên đường hiện thực
Anh lại tìm ra mơ
Sực nhớ giấc mộng xưa kia muốn làm thi sĩ
Cười, thấy mình đang đứng giữa một trời thơ



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Mẹ


Xa mẹ mười năm đi khắp nước

Trăm quê chưa dễ thực quê nhà

Sáng nay mới thực về quê nhỉ

Bóng mẹ già ai giống mẹ ta?




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Một ngày thống nhất, ngày mai


Chúng tra anh em đồng chí
Chị không khai
Tra chị
Chị không khai
Tra mẹ chị
Chị nghĩ đến nghìn người
Tra con chị
Chị rú lên chị cười
Chết ngất
Máu tím bầm trên môi

Giặc chưa hả
Còn đem bắn chị
Chị chết rồi
Chết thực rồi
Đêm đêm lũ quỷ
Cơn mơ mướt mồ hôi
Còn nghe tiếng chị
Cười
Chúng tỉnh dậy
Tâm hồn bị quất
Nghìn roi

Chúng ta chôn chị rồi
Dưới chân Thành đồng Tổ quốc
Chờ một ngày Thống nhất
Lũ giết người đền tội ác
Không còn rú tiếng chị cười
Chị nở đôi môi
Bát ngát
Một ngày Thống nhất
- Ngày mai



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Nay đã phù sa


Xưa phù du mà nay đã phù sa
Xưa bay đi mà nay không trôi mất
Cho đến được... lúa vàng đất mật
Phải trên lòng bao trận gió mưa qua
(Thư gửi Tế Hanh)


Anh còn gì để tặng cho em?
Còn, anh còn tất cả!

Như đất nước sau mười năm tàn phá
Như dòng sông sau mùa mất phù sa
Như ái tình khi ngày đã tan hoa
Như ổ mật khi hè vừa trút hết
Lại vẫn còn:
một trời xanh rất biếc
Một trung châu đất mật lúa vàng
Một mùa dâu mang lụa đến cho tằm
Một mặt đất ngày xuân như máu rót
Anh mới vừa qua một thời đau xót
Có hề chi: cuộc sống đã tuần hoàn
Trái tim nghiêng như thần tượng lở dần
Đã đứng dậy đẩy vành xe lên trước
Đất nước chia đôi có ngày thống nhất
Sức khỏe tiêu tan có lúc phục hồi
Mất mát riêng tây: anh vẫn còn Đời
Thơ chửa xong ư? Bạn bè nối tiếp
Cái sống vinh quang đang giết dần cái chết
Anh còn 99% cuộc sống tặng cho em
Rạo rực khắp trời ánh sáng đi lên
Anh đã mất gì? Đã mất bóng đêm



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Nghĩ về thơ (I)

Nhân đọc Eluard và Poèmes pour tous


Sau câu thơ hồi hộp những tâm tình
Những vui buồn đời ký thác cho anh
Câu thơ đập như quả tim còn trẻ
Mừng vui quá bỗng rưng rưng giọt lệ
Nhưng sáng mai xuân mà sương ướt trên cành

Tôi viết cho ai? cho cả mọi người
Nhưng, rất gần, cho những đứa em tôi
Ngày đau khổ khép tay trong tủi cực
Nay mở tay ra, bến rộng sông dài
Cho ai cũ, thơ tôi làm ướt áo
Nay họ về sưởi dưới nắng thơ tôi



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Ngô thuốc độc ngợi ca máy chém


Tiếng vọng trong gió:
Xứ "ông" Diệm cộng hoà
Việt gian thành chí sĩ
Chúng nó mua máy Mỹ
Về cắt đầu dân ta...

Tiếng Ngô thuốc độc:
Ngô bảo: giết người là trọng đại
Việc máu Ngô xem như việc nhà
Huống nữa nay làm nên Tống thống
Giết người, không thể giết qua loa

Lối chém Nam Triều khá hủ hậu
Nhiều gươm mà ít kiếm ra máu
Nước mình tiếng thế nhưng đông dân
Giết người, máu phải cho đầy chậu

Quan Mỹ ngày nay vốn đại tài
Xoẹt qua một lúc, chục đầu rơi
Tính xem! Mười máy kia cùng chém
Ngô có ngay một trăm nụ cười

Đã chém còn bày lắm khó khăn
Pháp trường với không phải pháp trường!
Đâu là Tổ quốc, đấy, Ngô chém
Nơi nào chẳng kiếm được đầu dân!

Chém kiểu Ngô đây quả rất tiện
(Ưu tiên cho những đầu kháng chiến)
Ngô thề có trời, Ngô thương dân
Máy đến tận nhà dân để chém

Máy dong miền Đông, dong miền Tây
Chỉ huy đã có ông quan thầy
Nghề chém như nghề Ngô Tổng thống
Nơi nào có máu thì đi ngay

Lối chém ngày xưa cũng lắm tuồng
Chém chui chém nhủi chả ra hồn
Như sợ mặt trời uống mất máu
Chém người phải trốn giữa mù sương

Ngô chém bây giờ rất hãnh diện
Thầy Mỹ về trông, quan khách đến
Máu người, Ngô để cho người xem
Không có mặt trời thì bật điện

Lũ báo nhà Ngô văn viết... mau
Bút ngâm trong máu đỏ đồng bào
Tâu rằng: Ngô chém rất... nhân vị
Toàn rặt sọ dừa dân... cần lao

Máy Ngô đi trước, mồm theo sau
Mồm phun đỏ máu câu từng câu
Khen: Ngô yêu nước như yêu máu
Máu rơi một sắc, văn trăm màu

Lại ca: thầy Mỹ xưa cho bom
Giờ cho máu chém siêu linh hồn
Xương người vây trắng dinh Ngô ở
Máu người thắp đỏ phố U-ôn

Tiếng vọng trong gió:
Xứ "ông" Diệm cộng hoà
Trăm sự đều của Mỹ
Máy chém thì... nhân vị
Sơn màu U.S.A.



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Ngoảnh lại mùa đông


Ngoảnh lại mùa đông thương bạn cũ
Bao người chưa thoát khỏi mùa đông
Em đến về sau xuân dẫu chậm
Đón em còn vạn đóa hoa hồng


Kẻ thù của anh đi rồi
Gió lạnh ngày đông đi khuất
Hôm nay giã từ bệnh tật
Em đưa anh trở ra ngoài

Chiêm hay mùa đó, em ơi!
Ngày tháng dần quên với lịch!
Cuộc sống ngỡ vùi lấp đất
Giờ về cuộc sống nhân đôi
Hạnh phúc anh nhìn loá mắt
Đêm mau, những muốn ngày dài
Anh làm con chim đẹp nhất
Chiều hôm cho đến sao mai
Hát lên những dòng suối mát
Trái tim chia sẻ cho người
Bay đến rừng cây non lộc
Ăn hạt lúa lành dưới đất
Tháng ngày không vãi không rơi...

Nhìn mắt tạnh màu nước mắt
Nhìn tay gân xanh bay mất
Nhìn chân bắp thịt căng rồi
Nhìn mặt đỏ hồng da mặt
Soi gương hồng cả gương soi
Đứng, đã với cành cao ngất
Đi, mơ bước những bước dài
Ơi những dặm đường công tác
Ba lô trìu ấp đôi vai
Sáng đến công trường xa lạ
Khuya theo máy ngủ sao trời
Hay đến bản nào sương phủ
Lửa sàn, củ sắn chia đôi
Đâu chẳng đất lành Tổ quốc
Chẳng tình Đảng dạy dân nuôi

Bờ ao xanh tròn bóng nhãn
Nắng hè giục trắng hoa roi
Cây phượng thay màu cây gạo
Chói chang tà áo son ngời
Tơ hồng nhà ai giục chín
Như sợi tháng ngày hong kén
Sợi vàng dệt lụa lòng tôi
Đã ngọt hồng bì như rượu
Đã tròn trái vải đôi môi
Chim chíp là con chim sẻ
Cúc cù cu gáy từng đôi
Chim chớ làm ta nóng ruột
Cái con tu hú liên hồi
Ta ôm cuộc đời sao xuể
Thôi đừng gọi nữa chim ơi!



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Ngoảnh lại mười lăm năm

Tặng anh Lành mến yêu


Giữa lúc tôi đi học
Thì thân anh tội tù
Nước buồn, chia tiếng khóc
Hai đứa cùng làm thơ

Anh thấy trước ngày mai
Cờ hồng treo trước ngõ
Đất mình, dân mình chủ
Lũ chó dê chạy dài
Viết câu thơ sáng trời
Giữa nhà lao bóng phủ
Tìm đường cho lịch sử
Qua hai hàng cùm xai

Tôi nhìn ra tha ma
Hay quay vào trang sách
Ôi! dân Chàm nước mắt
Kiếp dân mình đâu xa!
Tôi viết dòng nước chảy
Khóc thời gian hủy hoại
Khi đã buồn hiện tại
Thì quay về tháp xưa
Quay mặt chẳng quay lòng
Vẫn ước mơ đời hồng
Đọc thơ anh trong tối
Vẫn đợi ngày thành công

Một lòng nhưng hai ngả
Hai sông thơ hai dòng
Anh sông Hồng, sông Mã
Gầm reo trong đạn lửa
Biến thân mình màu mỡ
Thành cánh đồng nuôi dân
Tôi như con sông Thương
Chảy lòng mình thương nhớ
Đánh đắm cả thuyền mình
Trong cuộc đời tại chỗ
Như Tô Lịch mỏi mòn
Thời gian muốn lấp bùn
Nơi thuyền xưa vua đậu
Giờ rũ lá môn con

Tất cả ảnh hình anh
Là tấm hình truy nã
Giặc treo giá đầu tường
Giặc yết ngoài cổng phủ
Tất cả tuổi tên anh
Là số tù nhục nhã
Giặc cấm cả thơ anh
Không vào văn học sử
Chỉ còn có tình dân
Thương anh thầm nhắc nhủ
Chỉ còn có phong trào
Mà thơ anh châm lửa
Đảng đi đường gian khổ
Ôi, con đường vô danh!

Còn tôi mang tuổi tên
Như áo chèo phường trọ
Đội những mũ triều thiên
Tự mình bôi xanh đỏ
Tôi đi giữa lòng mình
Mà mình không hiểu nữa
Tôi đi giữa siêu hình
Như đất này lợm mửa
Trời xanh màu cứu khổ
Tôi lao vào trời xanh

Thế rồi Cách mạng về
Cờ hồng bay cả nước
Cờ hồng anh báo trước
Ở lời thơ xưa kia
Cờ trên triệu mái tranh
Nuôi Đảng ngày bí mật
Trên cổng phủ, trên thành
Hôm qua còn sấp mặt
Trên cả tháp siêu hình
Thơ tôi về ẩn nấp
Nay dậy hồn dân tộc
(Trời xanh thành thuốc độc)
Đập nát buồn trời xanh...

Ôi, tháng Tám sông Hương
Phòng Việt Minh Trung Bộ
Mùa thu, hoa phượng còn
Lần đầu ta gặp gỡ
Huế như bừng mắt mở
Cờ hồng bay Ngọ Môn

Gặp anh lần thứ nhất
Lòng im mà tưởng khóc
Nhớ hình truy nã anh
Còn hao hao dáng mặt
Ôi đôi má gầy gầy
Máu chưa hồng lại sắc
Đôi bàn tay gần gầy
Giặc cùm trong khóa chặt
Tôi nắm đôi bàn tay!

Thương đời anh gian lao
Mừng nước nhà độc lập
Tiếc ngày qua đã mất
Giận mình xa phong trào

Rồi anh dắt tôi đi
Lên đường thơ cách mạng
Bóng đêm vẫn không ngừng
Tấn công vào ánh sáng
Đi xa, về hóa chậm
Biết bao là nhiêu khê!

Rồi Kontum, Lao Bảo
Xưa nơi anh tội tù
Giờ tôi đi chiến dịch
Súng đạn quen hồn thơ
Tôi lại về trong dân
Xưa anh từng nương náu
Hiểu lại từng giá máu
Nuôi mình làm nên văn
Tôi trở lại lòng mình
Bây giờ mình cũng hiểu
Hiểu đúng sắc trời xanh
Khi dẹp tàn giông bão
Hiểu giá làn gươm báu
Sau mỗi lần đấu tranh
Hiểu mình và hiểu người
Hiểu đời và hiểu Đảng
Tôi góp phần ánh sáng
Tôi làm chủ hồn tôi

Ngoảnh lại mười lăm năm
Cùng thơ anh chung dòng
Mười một năm đồng chí
Chung ngọn cờ công nông
Vẫn buồn câu chuyện cũ
Tự ngày Quy Nhơn nọ
"Sao tôi vui đi học
Trong lúc anh tội tù?
Có anh chăng trong ngục
Ở bên đường tôi qua?
Có anh từng đến quét
Ở sân trường tôi xưa?
Mà lòng tôi không biết
Mà óc tôi không ngờ
Có bao giờ anh gọi
Mà tai tôi làm ngơ?"
Nay đã đứng trong lòng của Đảng
Vẫn thẹn mình thủa hãy còn xa
Muốn quay trở lại thời gian cũ
Ôm thương đời bạn giữa lòng ta



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Ngủ rừng Lào 1952


Anh đi Lào Hạ Lào Trung

Anh đi Lào Thượng trập trùng núi cao

Cuộc đời "tình nguyện" gian lao

Đêm nay lại cũng gối đầu cành thông




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Người đi tìm hình của nước


Đất nước đẹp vô cùng. Nhưng Bác phải ra đi
Cho tôi làm sóng dưới con tàu đưa tiễn Bác
Khi bờ bãi dần lui làng xóm khuất
Bốn phía nhìn không một bóng hàng tre

Đêm xa nước đầu tiên, ai nỡ ngủ
Sóng vỗ dưới thân tàu đâu phải sóng quê hương
Trời từ đây chẳng xanh màu xứ sở
Xa nước rồi, càng hiểu nước đau thương

Lũ chúng ta ngủ trong giường chiếu hẹp
Giấc mơ con đè nát cuộc đời con
Hạnh phúc đựng trong một tà áo đẹp
Một mái nhà yên rủ bóng xuống tâm hồn

Trăm cơn mơ không chống nổi một đêm dày
Ta lại mặc cho mưa tuôn và gió thổi
Lòng ta thành con rối
Cho cuộc đời giật dây

Quanh hồ Gươm không ai bàn chuyện vua Lê
Lòng ta đã thành rêu phong chuyện cũ
Hiểu sao hết những tấm lòng lãnh tụ
Tìm đường đi cho dân tộc theo đi

Hiểu sao hết "Người đi tìm hình của Nước"
Không phải hình một bài thơ đá tạc nên người
Một góc quê hương nửa đời quen thuộc
Hay một đấng vô hình sương khói xa xôi

Mà hình đất nước hoặc còn hoặc mất
Sắc vàng nghìn xưa, sắc đỏ tương lai
Thế đi đứng của toàn dân tộc
Một cách vin hoa cho hai mươi lăm triệu con người

Có nhớ chăng hỡi gió rét thành Ba Lê
Một viên gạch hồng, Bác chống lại cả một mùa băng giá
Và sương mù thành Luân Đôn, ngươi có nhớ
Giọt mồ hôi Người nhỏ giữa đêm khuya?

Đời bồi tàu lênh đênh theo sóng bể
Người đi hỏi khắp bóng cờ châu Mỹ, châu Phi
Những đất tự do, những trời nô lệ
Những con đường cách mạng đang tìm đi

Đêm mơ nước, ngày thấy hình của nước
Cây cỏ trong chiêm bao xanh sắc biếc quê nhà
Ăn một miếng ngon cũng đắng lòng vì Tổ quốc
Chẳng yên lòng khi ngắm một nhành hoa

Ngày mai dân ta sẽ sống sao đây?
Sông Hồng chảy về đâu? Và lịch sử?
Bao giờ dải Trường Sơn bừng giấc ngủ
Cánh tay thần Phù Đổng sẽ vươn mây?

Rồi cờ sẽ ra sao? Tiếng hát sẽ ra sao?
Nụ cười sẽ ra sao?
Ơi, độc lập!
Xanh biết mấy là trời xanh Tổ quốc
Khi tự do về chói ở trên đầu

Kìa mặt trời Nga bừng chói ở phương Đông
Cây cay đắng đã ra mùa quả ngọt
Người cay đắng đã chia phần hạnh phúc
Sao vàng bay theo liềm búa công nông

Luận cương đến Bác Hồ. Và Người đã khóc
Lệ Bác Hồ rơi trên chữ Lênin
Bốn bức tường im nghe Bác lật từng trang sách gấp
Tưởng bên ngoài, đất nước đợi mong tin

Bác reo lên một mình như nói cùng dân tộc
"Cơm áo là đây! Hạnh phúc đây rồi!"
Hình của Đảng lồng trong hình của Nước
Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười

Bác thấy:
dân ta bưng bát cơm mồ hôi nước mắt
Ruộng theo trâu về lại với người cày
Mỏ thiếc, hầm than, rừng vàng, bể bạc
Không còn người bỏ xác bên đường ray

Giặc nước đuổi xong rồi. Trời xanh thành tiếng hát
Điện theo trăng vào phòng ngủ công nhân
Những kẻ quê mùa đã thành trí thức
Tăm tối cần lao nay hóa những anh hùng

Nước Việt Nam nghìn năm Đinh Lý Trần Lê
Thành nước Việt nhân dân trong mát suối
Mái rạ nghìn năm hồng thay sắc ngói
Những đời thường cũng có bóng hoa che

Ôi! Đường đến với Lênin là đường về Tổ quốc...
Tuyết Mat-xcơ-va sáng ấy lạnh trăm lần
Trong tuyết trắng như đọng nhiều nước mắt
Lênin mất rồi. Nhưng Bác chẳng dừng chân

Luận cương của Lênin theo Người về quê Việt
Biên giới còn xa. Nhưng Bác thấy đã đến rồi
Kìa, bóng Bác đang hôn lên hòn đất
Lắng nghe trong màu hồng, hình đất nước phôi thai



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Nhật ký một người chữa bệnh


1
Khóc chẳng ăn thua, anh hãy thử cười
Cười đuợc rồi, bỗng rơi tan tiếng khóc
Như một gói tiền cũ, không còn ai tiêu, phải vứt
Khi trong lòng đã đúc triệu đồng vui

Ta lấn từng nỗi đau như mùa chim lấn vành đai trắng
Lấn bệnh tật mà đi, máu đỏ lấn da xanh
Bốn bức tường vôi chận lấy đời mình
Ta cũng lấn. Nụ tầm xuân ra ánh sáng

Có hề gì! Mùa đông dù dài đẵng
Nhưng đã chờ hoa, thì hoa phải thắng
Tôi đang mở dần quyển sống từng trang...

2
Thơ ta đang giữa trận
Máu đổ nhiều nhưng nén tiếng kêu rên
Cho đến lúc cờ treo trên xác giặc
Vết thương kia, hãy quay lại khẽ nhìn
Lúc bấy giờ có muốn khóc cũng không còn khóc được
Cái chết đã chết rồi, cái sống bận đi lên...

3
Tôi tìm vui như tìm vàng trong quặng
Trong hầm sâu. Với một ngọn đèn thơ
Vào trong những lớp kim tâm hồn cay đắng
Quỷ quái chưa! Vẫn thấy lời ca sự sống đang chờ
Lòng ta, chửa bao giờ ta đi hết được
Đi hết lòng, tiếng khóc hóa lời ca

4
Hôm nay nói nổi vui còn mượn lời đau
Nam Bằng, Nam Ai, Bài chòi, Vọng cổ
Nhưng ngày mai tiếng hát kịp theo lòng
Thi lấy câu vui mà dệt đời hồng...

5
Bạn thương mến, đừng xua con chim nhỏ
Mỗi câu thơ đều muốn báo tin lành
Đều muốn trút hạt châu vàng khỏi cổ
Mỗi đêm tàn đều muốn hóa bình minh
Cánh lông dù lạnh lẽo hạt sương đêm
Nhưng sờ xem, dưới lông chim, chim vẫn ấm
Đừng đuổi thơ tôi, vì một chút chiều tà nào ngả bóng
Hãy kiên lòng, sẽ thấy nắng mai lên...

6
Tôi đứng dưới nhành vui, còn bỡ ngỡ
Như em Kiều e lệ nép vào hoa
Nhưng ánh sáng tưng bừng đôi mắt nhỏ
Đón chàng Kim trong hạnh phúc chan hòa

7
Phan Đình Giót lấp lỗ châu mai từ buổi ấy
Nay còn che bao hỏa điểm trong hồn tôi
Che những đàn em sau mang mặt trời tiến tới
(Cho cả những ai trong đạn lửa muốn lùi!)
Bế Văn Đàn lấy thân làm giá súng
Súng thơ tôi, tôi kê lên xác đời anh
Tôi đâu dám tủi buồn quên nhiệm vụ
Mỗi câu thơ đều phải vượt lên mình

8
Dù chỉ còn hai giây anh đến gần cái chết
Dù tử thần gặm hết thịt đời anh
Anh còn đợi một tin vui về thống nhất
Lắng một khúc chèo trong buổi nhạc truyền thanh
Còn nắm chặt hơn bàn tay bè bạn nắm
Hối tiếc một câu văn chưa nói hết ý tình
Anh còn cầm cái sống trong tay như cành hoa chi chút
Cầm lòng yêu đời như một thanh gươm
Cầm hy vọng như cờ xuân muôn thuở
Cầm tương lai như một ráng hồng
Dù chỉ là anh không bằng lòng chết
Dù chỉ là tiếng rủa nguyền bóng tối đến ăn anh
Trong phút ấy anh đã góp vàng trong cuộc sống
Đã dựng nên trăm đỉnh tháp yêu đời
Đã đạp đổ những núi dày bóng tối
Đem lòng anh bảo vệ lấy lòng tôi

9
Như con sông dệt phù sa trong rừng vắng
Những ngày qua nào có mất đi đâu
Ngày mai phù sa hát lên ngô vàng và nếp trắng
Ai quên ngày xe sợi nhỏ trong rừng sâu?

10
...Hồn thơ ơi em chớ sợ mất vàng
Nếu lòng em không bỏ phí qua thời gian
Nếu hạt lúa em trồng mang sức nóng
Chẳng ngày nào vô ích bay qua đâu
Ngày mai khi dòng nước đến trung châu
Phù sa sẽ vun hồng lên cuộc sống
Như chút quà em tặng, từ rừng sâu
Đời sẽ hiểu em, đời sẽ nhận
Đời sẽ ra hoa ra trái mỡ mầu

11
Thêm một ngày cho rừng biến thành than
Cho lớp đất phù sa thành sữa lúa
Cho lá dâu non dệt thành tơ lụa
cho lưỡi liềm cong mặt nguyệt nên tròn
Thêm một ngày, thêm một tháng, thêm một năm
Thêm tay ta, thêm lòng ta, thêm cuộc sống
Như bể lớn thở thêm từng lớp sóng
Như đất nước lành thêm sắc máu ở da non

12
Tôi nhặt từng hạt vàng sức khỏe rơi đi
Như mẹ già nhặt hạt thóc vàng đã đổ
Nhặt từng hạt máu mặt trời vứt bỏ
Từng giọt thi tài rơi vãi dưới chân đi
Cho đến lúc cơ thể lại tràn đầy sức khỏe
Phù sa hồng đôi má, đôi tay
Áp má cuộc đời, ta hít dài từng nhịp thở
Vin nhánh mùa xuân không phải cánh tay gầy
Lại đủ khí giới lên đường cùng đồng đội
Khí giới thôi ư? Còn cả lòng vui
Như nắng vàng đổ xuống đồng chói lọi
Như hương thơm đồng lúa ướp da trời
Khi được lúa, ta được cả chim trời đến hót
Hạnh phúc khi trở về, hạnh phúc hóa thành đôi



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Nhớ Bế Văn Đàn


Ngã xuống ở Mường Pồn anh đâu biết có mùa cam

Anh chỉ thấy dây thép gai đồn giặc

Tôi yêu những người chửa hình dung ra hạnh phúc

Lúc đồng đội cần, dẫu chết chẳng từ nan




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Nhớ Việt Bắc


Thôi nhớ hoa xong lại nhớ người

Chiến khu phương ấy trắng mây trời

Chửa về Tuyên Thái thăm tre trúc

Hãy đến sông Hồng ngóng nứa xuôi




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Nỗi đau ngày cũ...


Thuở nước mất, nằm mơ còn thấy khóc

Nỗi đau đón đường cướp hết vàng ta

Lúc tỉnh dậy, chỉ đói nghèo là thực

Vàng mất rồi là vàng của trong mơ!




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Ôi chị Hằng Nga cô gái Nga


Hỏa tiễn Liên Xô bay đến rồi
Ta vui, hay ánh sáng trăng cười!
Như cô gái mở bừng đôi mắt
Trong buổi đầu, xuân ghé sát môi!

Tuổi nhỏ tay nào không với trăng?
Trái vàng ngon ngọt muốn tìm ăn!
Hoa vàng muốn bẻ cài lên tóc
Tháng đuổi năm xô, mộng nhỏ dần!

Đói khổ giam ta vào mặt đất
Buộc tay ta xuống giữa khô cằn
(Trăm bận tay còn đi chém giết)
Cánh tay dần cách mãi vầng trăng

Nghìn năm bất lực tay buông rủ
Ngã xuống trang thơ những bóng hằn!
Ta mơ trăng! trăng cũng đợi người!
Lạnh mùa đông đợi lộc đâm chồi
Mình riêng cô gái chưa sinh nở...
Thầm kín từng mong một sức trai

Sáng lặn đêm đà chồi dậy mọc
Trăng đi mỗi bước mỗi theo người
Chiếu chăn người, trăng tìm chia sẻ
Hạnh phúc người, trăng ghé đến soi

Bỗng xóa sạch triệu đời chia cắt
Con tàu thơ vũ trụ lên thăm
Xưa, ta hái nhành lan mặt đất
Nay, vin cành mai đẹp trong trăng

Ngoảnh mặt chào nơi thương mến cũ
Đi về những xứ có mây bay
Những nơi chửa tìm ra hạnh phúc
Ta đốt bừng lên ngọn lửa Người!

Biết ơn tài sáng tạo Liên Xô
Đưa sóng lòng ta vượt cõi bờ
Ta đang reo giữa nghìn tinh thể
Ôi chị Hằng Nga, cô gái Nga!



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Qua Hạ Long


Vịnh Hạ Long... Không một bóng rồng lên
Sóng vươn trăm dặm mình xanh biếc
Trời tháng sáu cười từng bể bạc
Từng bể hoa vỗ trắng thân thuyền

Thuyền tôi qua những ngai vàng nắng trổ
Những nàng vọng phu, đá cũng mong chồng
Núi vắng hơi người, chim đến ở
Cho lòng của đá cũng nguôi trông

Ôi chim én có bay không chim én
Đến những đảo xa, đến những đảo mờ
Ở đâu chưa đi thì lòng sẽ đến
Lúc trở về, lòng ngậm những cành thơ

Thuyền đi xa như thi sĩ, như anh hùng
Đi chiến đấu và ngợi ca Tổ quốc
Quay mũi lái cho bãi bờ sóng khuất
Nghe trên buồm trời bể hát mênh mông...



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Tặng An-tô-kôn-sky


Bạn đến quê tôi trời bỗng thu

Gió mây chiều đãi khách Liên Xô

Năm sau tôi đến thăm quê bạn

Trời chắc chiều tôi sẽ rét vừa




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Tàu đến


Kìa xem!
Tàu Tiệp Khắc màu đen, Dân chủ Đức màu xanh, Ba Lan sắc trắng
Tưởng đến đây, mỗi con cá kình kia ngàn vạn tấn
Đã phải bơi qua những bể sắc màu riêng
Ru-ma-ni, Bun-ga-ri kề nhau như chị như em
Hắc hải gửi cho ta những con tàu đồng tuổi lứa
Tàu Mông Cổ thân yêu về đây ngủ ngon trên sóng Bạch Đằng
Nhớ thảo nguyên lấy sóng này làm bãi cỏ
Tàu Trung Quốc một bên, một bên là Liên Xô, Mông Cổ nằm ở giữa
Như trên bản đồ ta đã nằm quen
Trung Quốc! Anh đem tiếng hát Tân Cương của bạn trồng nho say lòng người thợ mỏ
Những người công nhân Hoa kiều Phúc Kiến, Quảng Đông chào đời mới vừa lên trong nước cũ
Và khi sàn tàu Liên Xô bừng điện vũ
Thì trong cuộc đời thường, ai dễ chịu nằm yên?
Mỗi hòn than đều muốn thành ngọn lửa
Mỗi vật nhìn như lạ lại như quen...
Chào các tàu! Chào anh em
(Chào cả những người xa lạ
Đây là chỗ bán buôn, nên ta dễ dãi tâm hồn)
Kìa, mang nỗi buồn Glê-dốt đi xa
Tàu Hy Lạp có nghe chăng tiếng thét trên các tầng than đòi song tù A-ten mở cửa?
Tàu Nhật Bổn mặt trời từ nay không mọc lên trên vải nữa rồi
Ki-si sụp đổ!
Và tàu Pháp há mồm
Nhưng cờ đỏ sao vàng hải quân chẹn cổ
Há mồm mà chẳng dám ăn ai!

Trăm con tàu đến từ trăm xứ sở
Đến đây bảo ta rằng: Ta đang làm chủ
Sóng trăm bãi lạ bờ xa theo tàu về vỗ xứ than này
Châu Á, châu Âu như đem đất mình dịch lại nơi đây
Nhớ ngày mới tiếp quản năm nao
Vắng ngắt các bến tàu
"Gia tài" bại trận Pháp để cho ta như thế đấy!
Than ế ẩm chửa ai mua, ứ đọng nằm chết dài trên các bến
Chỉ có đàn én gặp đàn hải âu
Con sò thăm con hến
Chỉ có trời xanh chen bọt trắng
Xác sứa, xác tôm phơi đầy sau mỗi ngấn thủy triều...
Lác đác đã có đuốc soi cua của đôi người xưa lên tầng mà nay quay ra bể
Thiếu một chút kiên tâm, trong ám ảnh đói nghèo!
Tay poóc-tích cứng đờ dáng sắt, vì đã lâu sắt không còn cử động
Dây cần trục đưa tay bắt bóng mình dưới sóng
Rừng than già trong đất uể oải ngủ giấc ngủ rừng uể oải
Hình như không muốn vội thành than!
Vạn tấn nghìn tấn những con tàu trùng dương không lại nữa
Ai mua chi than vắt nắm quả bàng
(Chà! Còn cả cái vòng vây chiến lược bằng súng bằng vàng của Mỹ)
Thuyền mành, chỉ có thuyền mành buồm nâu thân gỗ
Như cái cò lặn lội bờ sông, chở than đi bán trong các xóm các làng qua bữa
Cho người thổi cơm trong bếp cơm con!
Trăm chuyến thuyền đi vẫn không mòn được núi than dài ế ẩm
Bờ bể đìu hiu lại quá đìu hiu
Thuyền đi rồi! Ở đây chỉ còn sóng bạc mỉa mây trời
Và núi than dài mỉa nắng!
"Tiền rừng bể bạc thế kia ư? Tổ quốc ta giàu đẹp thế kia ư?"
Đã thấy ló bàn tay gián điệp, phòng nhì phá hoại
Đã thấy đùn mây đen ở chỗ biếc chân trời
Đã thấy mủ cương lên ở nơi hồng sắc máu
Đã thấy chất cường toan rót chỗ chúng ta cười

***

Con tàu đầu tiên là chính kẻ ta mong
Liên Xô, con tàu của Đảng!...
Anh mở đường đi cho bao kẻ đi cùng
Vòng vây chiến lược bằng súng bằng vàng chân tàu anh đã xé
Vịnh Hạ Long in những bóng cờ hồng
Lũ lượt những con tàu trở lại
Như người tình nhân xưa cũ trở về
"Anh thèm ăn chất than em ấm nóng"
Nhớ từ sóng Hạ Long xanh biếc
Nhớ mùi hương hoa đại nhớ đi...
Nhớ mùa phượng ve ca theo sắc nắng
Nhớ phố phường xứ biển khói than che!
Nhưng than - nhớ nhất là than than đứng, than nằm,
than ngủ, than đi, than duỗi, than co, từng núi dài,
vỉa dài, không ai ngăn sức nổi!
Than béo, than gầy - mỡ màng như mỡ đông – như thịt đúc
Như miếng giò ngon, như đĩa xôi ngon
Như mật ong đen - như phù sa đen - từng mảng, từng tầng xén cắt...
Ôi! những nhà máy phương xa đà quen mỉệng xứ than này
Dù ăn trăm xứ than khác lạ lùng hơn, than của đất này không bỏ được
Trời xám châu Âu hay trời mờ Nhật Bổn
Đã từng quen trên mái xưởng, khói Hòn Gai...
Nói chi! Nói chi! Sau mười năm! Những con tàu còn muốn
thấy cỏ hoa và con người của một miền anh dũng
Những con người rót máu để nuôi than!
Chất than sẽ lên vinh quang như vòng hoa lao động che đầu người lao động
Chất than thơm một mùi hương sực nức
Dẫu còn mồ hôi, nhưng không còn nước mắt - không còn mùi mồ hôi nước mắt lầm than!

***

Sung sướng nhất vẫn là chào các anh các chị
Tàu phe ta! Than của chính phe ta!
Tàu đồng chí ăn miếng than đồng chí!
Cay đắng biết bao năm, mới có lúc bây giờ!
Chất than đây như chất máu vùng nhiệt đới
Nhiều hồng huyết cầu - nhiều ánh nắng - nhiều máu lửa mười năm chiến đấu
Sẽ làm nhà máy Vôn-ga hay Đa-nuýp
Điện hồng lên như trái tim hồng!
Cỏ non chờ anh! Đất ấm chờ anh! Quả thanh mai và
cành hoa sim núi chờ anh, hỡi người thuỷ thủ!
Cởi giầy ra cho chân anh dẫm lấy cỏ xanh non
Có phải đất này từ lúc nhân dân ta làm chủ
Cái sống ngọt ngào trong từng sợi cỏ
Một cành hoa cũng muốn giục môi hôn!
Anh áp tai vào mặt đất
Không cần có lỗ tai của nhà triết học
Cũng có thể nghe cuộc đời đi, lịch sử đang đi!
Tiếng dân tộc tôi từ ngày áo nâu chân đất
Nay đang thúc những con tàu, lái những guồng xe
Hay anh chỉ làm người yêu, làm nhà thi sĩ
Nghe cái dậy thì của than
Cái hổn hển của rừng
Cái dạt dào của bể
Cửa kho tàng đang mở
Sự sống giàu đang căng...
Những cái ấy cũng làm nên lịch sử...
Trái đào nào sinh ra, không vì miệng của người ăn?



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Tàu đi


Cảm động thay những con tàu xưa ra đi nay lại rủ nhau về
Chưa đến đây bao giờ, con tàu nay lại đến
Khác đất, khác màu da, không quen trời và lạ bến
Nhưng ăn một miếng than chốn này, xứ Mỏ hóa thành quê
Vòng vây chiến lược của Mỹ bằng súng hay bằng vàng con tàu đã xé
Chân vịt theo kim địa bàn cứ hướng phía này đi
Đến chung sống từng đôi hòa bình song song trên bến lành của Cảng
Đưa lưng ra cho sóng nhỏ vỗ về
Ôi, đã lâu gió biển mới vang tiếng còi tàu
Gió chẳng vội đánh tan
Gió đưa ngân tiếng còi vào từng ngõ, từng nhà, từng tầng một
Gió ngân nga trong hàng hoa đại
Gió chần chừ trong sắc đỏ hoa xoan
Tiếng còi tàu! Ngươi là bạn phương xa của tiếng còi tầm lao động
Vắng ngươi rồi! tiếng còi tầm sáng chiều ngơ ngẩn
Như người công nhân nhớ người thủy thủ
Nhớ khói, nhớ tàu, nhớ trời nhớ bể
Sáng chiều không khuây nổi tiếng: than! than!
Ôi, cũng đã lâu rồi tàu mới đến bến này mà chiến tranh từng khoá lại
Say lảo đảo tàu hát từ đại dương hát tới
Hát từ bể hát vào
Cột tàu say, ống khói say, say từ dây neo, dây cáp
Từ trên boong say xuống các buồng tàu
Tàu làm dáng làm duyên kéo hết quạt, hết cờ xanh xanh vàng vàng đỏ đỏ
Xoay bên phải, bên trái xoay – quay lượn thèm thuồng mấy lần trước nỗi khát khao của lòng xứ mỏ
Hạnh phúc sắp đến rồi! Thôi đừng bắt ta chờ đợi nữa
Hạnh phúc sắp đến rồi! Nào ai có thể chờ lâu!
Chú khỉ độc già trên núi bấy lâu chán đời chán núi cũng ngạc nhiên khi thấy tàu vào
Chú chim con mẹ đẻ ra trong những tháng vắng tàu
Không tin ở mắt mình lâu nay chỉ thấy toàn đá mỏ
Con hến con hà cũng muốn rời thuyền mành cột gỗ
Đến ăn một tí mặn trùng dương kết tinh trên các vỏ tàu
Rót đi! Rót đi! Cho con tàu này mai nó đi xa...
Rót đi! Rót đi! Cho nhẹ bớt người ta đang thừa sức lực
Không còn như xưa nữa đâu, ta phải đào từ cơ thể ta gầy guộc
Ta đã kiệt sức rồi, những con tàu còn lấy máu thân ta
Rót đi! Rót đi! Ta như bà mẹ còn xuân ngực căng tròn hai bầu sữa
Thừa nuôi con, còn nặn bớt sữa vú mình
Lấy bớt sức ta đi, cho người ta lại khoẻ...
Hái mùa này đi, cho mùa khác tiếp về nhanh
Mỗi ngày ta rót hàng nghìn tấn than vào nhà máy trên thế giới
Thì mỗi đêm, mặt đất vỉa than lại đẻ ra hàng nghìn sinh lực mới
Rừng cũ vơi than
Rừng mới lại sinh thành
Và mặt trời ở bên đông cần trục lặn về tây
Bóng con tàu ở bên phải xoay dầm mình qua bên trái
Nước biển Hạ Long màu xám nhuộm màu hồng
Ngày đuổi theo ngày, đêm đuổi theo đêm như nghìn toa tàu tiếp nối
Những toa tàu làm bật lửa các đường ray
Thời gian thúc theo nhau trên những thân tàu nằm nghe than chảy xuống lòng mình như nghe suối
Than say người hơn cả sóng làm say...

Than! đâu phải là dĩ vãng
Một mùi hương của rừng hồng hoang cổ đại, khi rừng chết đi thì ánh nắng, mùi hoa, lời chim, chất nhựa cũng vùi theo
Mùa xuân không biết không hay, sáng ấy vẫn lấy máu mình nuôi mạch lá
Ôi hôm nay! cầm hòn than thấy vết lá lấp lánh như còn sống
Tưởng trong mỗi đường gân xưa máu vẫn chạy đều
Nghe cả mùi hương phảng phất
Suối ngàn reo!
Không! than không là dĩ vãng...
Cầm hòn than tôi thấy cả ngày mai
Áp con ốc vào tai, ta thấy trùng dương về vỗ sóng
Áp hòn than, dòn dã tiếng than cười
Tôi không có tâm hồn khoa học
Tìm thấy than 19, 15 hay 24 chất
Và than đen có thể làm má em hồng
Than cứng rắn thành áo màu là lượt
Than cộc cằn lại hoá tơ nhung
Nhưng tôi có con mắt thường tình ai cũng thấy
Thấy than đi
Và thấy về những máy
Một chuyến than đi
Một lượt máy về
Một trăm chuyến than đi
Và chân trời mọc nhiều nhà ngói mới
Tôi nằm mê thấy những chuyến than đi!

Đã xa rồi! Đã xa rồi! Những lúc than đi chỉ chở về đói khổ
Rượu thịt trên lầu Tây, còn xương xẩu và vỏ chai không vứt
trên lán sàn người thợ mỏ
Giờ ta làm ra lại chính nuôi ta
Cơm của mẹ đã vì con mà thành giọt sữa
Con lớn lao trong tay mẹ đẫy đà...
Con tàu đó chở máy cày máy gặt
Ngày mai ta phát hết rừng hoang
Con tàu xanh chở máy bơm máy đập
Giọt mồ hôi ta, đồng lúa biến ra vàng
Con tàu trắng chở máy in in tiểu thuyết
Cuộc sống nhiều, sách phải nới thêm trang
Con tàu đen chở máy đan máy dệt
Ta thêu hoa năm màu trên áo công nhân
Chở hạnh phúc có con tàu sắc biếc
Chở lòng vui, con tàu sẽ sơn hồng
Một trăm con tàu như một trăm cô dâu mới
Bờ bể như lòng trai rộn rịp lễ tơ hồng...

Rồi con tàu lại ra đi!
Sơn xong bộ lông xanh, đỏ, trắng, hồng, biêng biếc,
còn phải đi bao nhiêu trời bao nhiêu bể
Hấp lại hơi đất, hơi than, hơi người cho bao thuỷ thủ
Hái thêm bao nhiêu hoa sim núi cho các buồng tàu
Mơ thêm một giấc mơ trước hải cảng sao vàng cờ đỏ
Nhớ một đôi mắt đen xứ này cũng đảo lộn lòng người như sóng tóc hung nâu
Nhưng nhất là no kềnh một bụng than đen
Bữa than ngon xứ này mà con tàu xa hằng đói khát
Càng ăn càng lạ miệng, mặc dù quen
Bây giờ như người tình nhân không mong gì hơn được nữa
Những con tàu thỏa mãn
Chìm sâu mình xuống nước, nối đuôi nhau rời khỏi mỏ than ta
Sóng theo liếm thân tàu như dỗ
"Xa nhau rồi! Quên được nhau sao?
Đi đi! Và mùa sau về lại nữa!
Nếu tàu đói than thì cửa bể đói con tàu
Đi đi! Mùa sau con cá song sẽ mập
Con én lớn thành bầy trên đất cù lao
Than thành vỉa thành tầng che mặt đất
Thì hãy về đây! Ta đói những con tàu..."

Đó là tiếng hát, tiếng ca của người thợ mỏ
Tự các hầm và trên mười tám tầng cao



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Tết Trung thu


Thuở ấu thơ cha chẳng có trung thu

Ông bà chẳng chơi trăng đời đói khổ

Tự có nước bác Hồ yêu cháu nhỏ

Thấy trăng tròn cha mới nhớ trung thu




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Thăm bia liệt sĩ Nam Ninh


Trong đá hoa trắng ngời bia liệt sĩ

Hồn anh nhìn thành phố hồng hồng nằm ngủ dưới chân

Những vành hoa đến nghiêng mình trong đá

Nhắn: sau anh, đời đã bắt đầu xuân




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Theo tình nguyện quân qua biên giới năm 1952


Chỉ thấy núi thấy cây thấy suối

Nào biết đâu biên giới là đâu

Giật mình, nghe một tiếng chào

Đất mình vừa vượt, đất Lào vừa sang




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Thư mùa nước lũ


Nhớ xuôi, trông mãi mảnh tin nhà

Nay được phong thư nước suối nhòa

Chẳng dám giận nhiều con thác lũ

Thương tình chú ngựa khổ đường xa




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Tiếng chim (I)


Tiếng cu xa gáy đến phòng em

Bóng nhãn theo vào với tiếng chim

Bệnh yếu, em chưa về hái quả

Thương em, mùa lại đến đây tìm




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Tiếng hát con tàu


Tây Bắc ư? Có riêng gì Tây Bắc
Khi lòng ta đã hoá những con tàu
Khi Tổ quốc bốn bề lên tiếng hát
Tâm hồn ta là Tây Bắc, chứ còn đâu

Con tàu này lên Tây Bắc, anh đi chăng?
Bạn bè đi xa, anh giữ trời Hà Nội
Anh có nghe gió ngàn đang rú gọi
Ngoài cửa ô? Tàu đói những vành trăng

Đất nước mênh mông, đời anh nhỏ hẹp
Tàu gọi anh đi, sao chửa ra đi?
Chẳng có thơ đâu giữa lòng đóng khép
Tâm hồn anh chờ gặp anh trên kia

Trên Tây Bắc! Ôi mười năm Tây Bắc
Xứ thiêng liêng rừng núi đã anh hùng
Nơi máu rỏ tâm hồn ta thấm đất
Nay rạt rào đã chín trái đầu xuân

Ơi kháng chiến! Mười năm qua như ngọn lửa
Nghìn năm sau, còn đủ sức soi đường
Con đã đi nhưng con cần vượt nữa
Cho con về gặp lại mẹ yêu thương

Con gặp lại nhân dân như nai về suối cũ
Cỏ đón giêng hai, chim én gặp mùa
Như đứa trẻ thơ đói lòng gặp sữa
Chiếc nôi ngừng bỗng gặp cánh tay đưa

Con nhớ anh con, người anh du kích
Chiếc áo nâu anh mặc đêm công đồn
Chiếc áo nâu suốt một đời vá rách
Đêm cuối cùng anh cởi lại cho con

Con nhớ em con, thằng em liên lạc
Rừng thưa em băng, rừng rậm em chờ
Sáng bản Na, chiều em qua bản Bắc
Mười năm tròn! Chưa mất một phong thư

Con nhớ mế! Lửa hồng soi tóc bạc
Năm con đau, mế thức một mùa dài
Con với mế không phải hòn máu cắt
Nhưng trọn đời con nhớ mãi ơn nuôi

Nhớ bản sương giăng, nhớ đèo mây phủ
Nơi nào qua, lòng lại chẳng yêu thương?
Khi ta ở, chi là nơi đất ở
Khi ta đi, đất đã hoá tâm hồn!

Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét
Tình yêu ta như cánh kiến hoa vàng
Như xuân đến chim rừng lông trở biếc
Tình yêu làm đất lạ hoá quê hương

Anh nắm tay em cuối mùa chiến dịch
Vắt xôi nuôi quân em giấu giữa rừng
Đất Tây Bắc tháng ngày không có lịch
Bữa xôi đầu còn toả nhớ mùi hương

Đất nước gọi ta hay lòng ta gọi?
Tình em đang mong, tình mẹ đang chờ
Tàu hãy vỗ giùm ta đôi cánh vội
Mắt ta thèm mái ngói đỏ trăm ga

Mắt ta nhớ mặt người, tai ta nhớ tiếng
Mùa nhân dân giăng lúa chín rì rào
Rẽ người mà đi, vịn tay mà đến
Mặt đất nồng nhựa nóng của cần lao

Nhựa nóng mười năm nhân dân máu đổ
Tây Bắc ơi, ngươi là mẹ của hồn thơ
Mười năm chiến tranh, vàng ta đau trong lửa
Nay trở về, ta lấy lại vàng ta

Lấy cả những cơn mơ! Ai bảo con tàu không mộng tưởng?
Mỗi đêm khuya không uống một vầng trăng
Lòng ta cũng như tàu, ta cũng uống
Mặt hồng em trong suối lớn mùa xuân



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Tiếng hát thằng điên trong dinh Độc Lập


Ngô thuốc độc nói:
Thuốc độc này tốt lắm!
Dân ăn vào là chết ngay!
Lương tâm Ngô, Ngô đã giết!
Hoan hô các ông quan thầy!

Thuốc độc Nhật thì thua của Mỹ!
Của Mỹ lại cừ hơn của Tây!
Ngô thờ ba triều thuốc độc
Nên cờ Ngô là cờ ba quay!
Lương tâm vứt rồi
Quay đi đâu mà chả được?
Lương tâm Ngô, chó ăn vào là chết ngay!
Người dẫm vào cũng chết!
Ngô tẩm thuốc độc vào răng Tổng thống
Cắn vào dân, là dân chết ngay!
Thuốc độc này tốt lắm!
Cần lao nhân vị đây!
Ai-xen-hao cũng tốt bằng ông Đa-lét!
Cảm ơn các ông quan thày!

Thuốc độc Mỹ nhiều thứ lắm!
Cho thuộc cách dùng cũng gay!
Trẻ con dùng một nửa!
Người lớn, liều gấp hai!
Đàn bà uống tuyệt giống
Có mang thì bật thai!
Trộn cơm gạo trắng gạo đỏ đều dùng được!
Không có cơm, thì pha nước sôi!
Bài thi tiến sĩ như thế đấy!
Giết lương tâm rồi, Ngô nhớ dai!

Thuốc độc này tốt lắm!
Máu đỏ pha thành đen ngay
Thầy Mỹ dạy Ngô thế
Hoan hô các ông quan thày

Dân chả cần phải bắn!
Cứ chọn lấy mười thằng tay sai
Cho nó tiền và qua Mỹ học nghề tra tấn
Hô: "Lương tâm chúng mày! Quay đằng sau, quay!"
Huấn luyện xong rồi dùng dễ lắm!
Giết người, cứ là như say!
Nhưng phải kín, phải bò như con chó!
Như con rắn, con lươn không quản lấm đầu thì mới hay
Lặng lờ như nước cống ở trong lỗ cống
Chớ đeo nặng lương tâm mà khó xoay
Vục đầu xuống ở trong cứt bẩn
Chớ ngóc lên, dân thấy mà chết toi!

Thuốc độc này quý lắm!
Cần lao nhân vị đây!
Thế giới tự do sống nhờ nó đấy!
Hoan hô các ông quan thầy!

Ai bảo Tổ quốc ta, Ngô không nỡ giết?
Mỹ cho tiền, Ngô giết ngay
Ai bảo cứ Tổ quốc là Ngô không nỡ giết?
Không giết được mà Ngô cắt đôi?
Ngô đánh thuốc độc cả núi
Ngô đánh thuốc độc cả cây.
Giá Ngô giết được bể!
Giết cả trời xanh cho chết mày
Quan thày bảo thì Ngô làm tất
Ở giới tuyến Ngô tẩm thuốc độc vào dây thép gai
Ngô muốn cho nước chết vì chia cắt
Này cứ cho Ngô tiền là Ngô làm tất...
Đứa Chúa Trời mà xuống đây
Giê-su-ma, Ngô chỉ cho một giọt!
Một gam thôi, việc gì phải đóng đinh cho khó xoay!

Tiếng nhân dân:
Bắt cổ thằng điên trong dinh Độc Lập
Bắt cổ thằng điên trong dinh thuốc độc!
Phải quan hệ bình thường và thống nhất
Thằng Mỹ cút về nước ngay!

Ngô thuốc độc:
Ngô vừa giết xong một nghìn người thứ nhất
Nào, quan thầy bảo sang ngay nghìn thứ hai!
Còn bốn nghìn người chưa giết đấy
Giết người, hừm! cũng gay!
Người Mỹ bảo: Ngô cũng là yêu nước đấy
Giết xong, Mỹ cho xà-phòng mà rửa tay
Rửa nước chứ rửa máu đâu mà sợ đỏ?
Ô hay, máu nào đỏ hai bàn tay? Máu nào đỏ hai bàn tay?

Tiếng nhân dân:
Bắt lấy thằng điên trong dinh Độc Lập!
Bắt lấy thằng điên trong dinh thuốc độc!
Chúng ta nghìn người Phú Lợi về đây
Bắt thằng Diệm! Thằng Mỹ mày cút ngay!

Ngô thuốc độc:
Ai? Ai từ Phú Lợi về đây?
Chết rồi mà, ai cho sống dậy?
Bắn trật à? Run tay à? Bắn lại!
Bắn nhào đi, đừng có run! "Tay sai!"
Quan thầy ơi, cho thêm thuốc độc!
Họ chết rồi, nhưng cứ giết thêm lần thứ hai!

Tiếng nhân dân:
Bắt lấy con chó điên trong dinh Độc Lập!
Bắt lấy con thú điên trong dinh độc lập!
Bắt cả tớ thầy treo lên cành cây
Thằng Diệm chết. Thằng Mỹ thì cút ngay!

Ngô thuốc độc:
Ai! Ai từ Phú Lợi về đây?
Năm nghìn à? Một vạn? Một triệu?
Hai triệu à? Ba triệu? Tám, chín, mười, hai mươi triệu?
Giê-su-ma, lạy Chúa tôi! Lạy Chúa tôi!
Lạy nhân dân, tôi không phải là người, tôi là thú
Tha cho tôi! Tha cho tôi! Tha cho tôi!
Không tha ư? Thuốc độc đâu rồi! Cho tôi một liều thuốc độc!
Đừng đổ vào trong cơm! Đổ vào trong cứt!
Tôi không ăn, thì treo tôi lên cành cây!

Tiếng nhân dân:
Này chúng ta xáp lại
Này chúng ta bủa vây
Thằng Mỹ tống về nước
Thằng Diệm treo nó lên cành cây
Ta là nhân dân tiêu diệt loài bán nước
Lấy nghìn sông rửa tội ác nơi này
Ta là nhân dân đem về tự do thống nhất
Rải hoa lên mộ các anh hùng cho đến suốt tương lai



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Tình ca ban mai


Em đi, như chiều đi
Gọi chim vườn bay hết

Em về, tựa mai về
Rừng non xanh lộc biếc

Em ở, trời trưa ở
Nắng sáng màu xanh che

Tình em như sao khuya
Rải hạt vàng chi chít

Sợ gì chim bay đi
Mang bóng chiều bay hết

Tình ta như lộc biếc
Gọi ban mai lại về

Dù nắng trưa không ở
Ta vẫn còn sao khuya

Hạnh phúc trên đầu ta
Mọc sao vàng chi chít

Mai, hoa em lại về...



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Toán


Nỗi vui mùa lúa chín

Cộng với rừng chim ca

Đã nhân lòng ta dậy

Chia đều trăm trang thơ




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Trăng


Giữa hai cây, lại đôi mắt em nhìn

Anh đến suối, mặt em cười dưới suối

Lòng anh chạy cho lòng em theo đuổi

Đêm ái tình đâu cũng mặt trăng em




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Trên dải Trường Sơn


1
Chuối nhà ai phất cười
Xanh nụ cười xóm mạc
Võng nhà ai ru hát
Đời ở đây vẫn tươi

Không hái được theo hành trang
Vẫn bay phấn theo lòng người một buổi
Ôi xóm nhà dân giữa núi
Như chùm hoa, ta qua còn để lại
Vẫn dõi theo người trên cuối dải Trường Sơn

2
Đi một ngày nào đó trên Trường Sơn
Ngã xuống đây đất rừng thành nấm mộ
Đường thôi qua đấy nữa
Nấm mồ nằm cô đơn

Đồng bằng ngút xa tiếng gà tiếng chó
Bóng vợ bóng con bóng dáng nhà dáng cửa
Chỉ mỗi năm một lần chi bộ
Cho người lên Trường Sơn
Không có hoa, mùa xuân không có cỏ
Lấy gì ngày thanh minh?
Đắp thêm vài ụ đá
Ôi nấm mồ cán bộ
Chết rồi còn hy sinh



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Trông thư


Quan hệ bình thường chưa lập được

Khỏi đau, trông một mảnh tin nhà

Tự lúc ăn đùm cơm mẹ tiễn

Tính năm, nay đã chẵn mười ba!




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Trưa


Trưa nay em đến ngủ phòng anh

Thăm thẳm trời cao thăm thẳm xanh

Anh trút tình thương trong sắc biếc

Ru cho em ngủ giấc trưa lành




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Từ xa rừng bản...


Từ xa rừng bản quê em

Bữa ăn lắm muối lại thèm mùi măng

Gần nhà nhớ mái tình dân

Nhớ khi hạt muối giữa rừng cắn đôi




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Vàng của lòng tin

Gánh vàng đi đổ sông Ngô
Đêm nằm thơ thẩn đi mò sông Tương


Dĩ vàng buồn thương mang lá cờ đen
Đến làm giặc giữa lòng ta. Ta bắn chết
Đời rực rỡ phù sa, ta kiến thiết
Những phố phường da thịt ửng hồng lên

Xưa ở sông Ngô ta đánh mất vàng
Đánh mất tâm hồn ta. Nhưng hiện tại
Như sông Tương đã trả vàng ta lại
Khắp đôi bờ tư tưởng chói hào quang



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Xa Tổ quốc


Đất đổi màu hồng trời thay sắc biếc

Lòng đau từng thớ thịt đường gân

Ai đi qua biên thùy Tồ quốc

Không thấy mình đang từ giã mặt mùa xuân




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Xem ảnh


Giặc bắt thôn ta vào "tố cộng"

Nửa đêm mẹ dậy ngắm hình con

Mười năm ảnh dẫu phai màu thuốc

Đôi mắt còn thiêu sạch trại đồn




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Xóm cũ


Xóm cũ, em đi, anh chẳng lại

Nơi yêu, ai dám đến hai lần

Công tác nay về nơi xóm cũ

Không em, nhưng đã có tình dân...




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Xuất cảng trúc


Giữa rừng hoang, trúc chỉ mọc nên buồn

Nay trúc vượt trùng dương đi đổi máy

Hãy yên tâm! Rừng măng dù nhỏ dại

Vắng trúc rồi, rừng sẽ mọc cao hơn




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Ý nghĩ mùa xuân

Khách xa gặp lúc mùa xuân chín...
(Hàn Mặc Tử)


Đêm hôm qua xuân nói những gì?
Mà sáng nay hoa hồng đều chớm nở
Những cành đào mở môi trong gió
Cúc ngả tròn bên lối nhỏ xuân đi

Tháng giêng hai xanh mượt cỏ đồi
Tháng giêng hai vút trời bay cánh én
Tháng giêng hai tôi nằm trong bệnh viện
Nhớ về Tổ quốc, tháng giêng hai

TôI đổi năm đau lấy những ngày lành
Như đuổi giặc lấy từng tấc đất
Từng tấc tự do trông vời mỏi mắt
Đuổi mây dài cướp những quãng trời xanh

Đây tôi sống những ngày nhân hậu nhất
Mỗi mai hồng áo trắng đến thăm tôi
Nghiêng những đài sen, nghiêng tiếng hát
Che nỗi đau trong bóng nụ hoa cười

Gió tối mưa trưa sao vẫn nhớ về
Nhớ một cánh hồng mình đi để vắng
Nhớ nửa trang thơ xum vầy bóng bạn
Nhớ cuộc đời từng có tiếng xe đi...

Hỡi chim xưa từng bay lối chiến hào
Nay tựa mái tranh nghèo dân chúng
Chim hãy hát những trời xanh khát vọng
Cho miền Nam – trong ấy có xuân đâu!

Miền Nam ơi! quê hương ta là ngọc
Quân thù về! vỡ ngọc quê hương ta
Đêm xa nước, lòng tôi đâu dám khóc
Máu kêu đau trong thịt những bài ca

Tổ quốc thân yêu như quả tim thầm
Ở giữa lòng ta nào ta có biết
Trong xa cách bỗng à ơi giọng Việt
Ru lòng tôi qua nghìn dặm quê xuân



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

60 tuổi một nhà thơ lưu vong nước Thổ


Một người tù làm ta phá cửa các nhà giam
Một kẻ lưu vong gắn lòng ta vào đất nước
Một trái tim đau chia phần cho ta hạnh phúc
Một tiếng thét căm thù làm ta muốn yêu thương

Hỡi cây xanh, nghiêng bóng mát che người
Giấc mơ đau của người xa Tổ quốc
Và gắng rèn vũ khí Thổ Nhĩ Kỳ ơi
Nếu chưa có nỗi vui thì rèn bằng bất khuất



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Bé Thắm đàn


Lên ba Thắm tập đánh đàn
Bắt chước chú Thi, bác Khoát
Như một nhạc sĩ đàng hoàng
Đầu nghiêng tay lần nốt nhạc
Cái đàn to cộ mênh mông
Dây phím giăng hàng bát ngát
Cái ghế thì cao vô cùng
Nhạc sĩ tôi thì bé choắt
Đầu tiên: hãy mở đàn ra
Chả dễ như trò vọc đất
Lớn rồi chả muốn nhờ cha

Hai tay phải dương lấy nắp
Thứ đến, tót trèo lên ghế
Cũng không đòi mẹ phải bồng
Nhạc sĩ rất cần tư thế
Sách lót đít ngồi chễm chệ
Hai chân buông xuống lòng thòng
Tình tinh, tính tinh, tính tang
À quên! hãy còn sách nhạc
Vội quá sách bày lộn ngược
Đầu con thỏ con xuống đất
Với con, điều ấy không cần

Chim kia ngoài vườn đang bay
Dế kia trước thềm say ngủ
Chúng mày có hay, có hay
Tập đàn cũng không phải bở
Phải xoè bàn tay ngón tay
Có những phím đàn tận cuối
Nằm bò cũng không với tới
Lại đàn chậm chậm mau mau
Phải hệt như đàn bác Khoát
Bác dim đôi mắt thế nào
Còn phải dim cho giống bác...

Tình tang, tính tinh, tính tang
Cô bé sáng ngày nghịch cóc
Giờ đây làm ấm không gian
Cha phải dừng tay rửa bát
Mẹ ngừng sách giữa chừng trang
Nắng ở trên cành theo hát
Con ong mê cải hoa vàng
Giữa muôn nghìn tiếng mai nay
Thầm thì nhựa rót cành cây
Tiếng gió thổi chùm lá mới
Xôn xao tiếng giục bò cày
Giữa bãi tiếng vồ đập đất
Ngoài xa tiếng nước sông trôi
Trong xóm tiếng gà cục tác
Sau mây, tiếng nắng mặt trời
Có phần của con chim chích
Đang gieo từng giọt sương tròn
Ấn lên phím đàn ríu rít
Có phần bé xíu tay thon



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Cái hầm chông giản dị


Hoan hô cái hầm chông
Người canh cho tình yêu
Ngồi bên nhau đến sáng
Cho quả chín trọn mùa
Chim giữ tròn tổ trứng
Nắng đẹp lành sắc nắng
Mưa ngọt ngào hơi mưa

Hãy hiểu ở đây ba mươi triệu con người đang giận dữ
Ở đất này chỉ yêu thôi, không đủ
Trẻ lên ba đã theo mẹ chạy càn
Trẻ lên năm chết đói giữa nhà giam
Mỗi ngày ta đâu có ba trăm bà mẹ đẻ?
Đạn Mỹ giết ta mỗi ngày ba trăm con trẻ
Cứ mỗi ngày đều mất máu Việt Nam...

Con đường ta đi là con đường duy nhất đúng
Người bị giết phải vùng lên, nổ súng
Hỡi cái hầm chông
Ta yêu ngươi hơn vạn đóa hoa hồng
Cái hầm chông nhọn hoắt
Xé nát thây quân giặc
Cho quạ ăn ngoài đồng
Cái hầm chông nhân đạo
Ngươi trả thù cho máu
Cho vạn vành nôi không

Giặc Mỹ giết người rất đỗi văn minh
Bom đạn chúng làm theo hình chim bay, theo hình quả chín
Phi cơ Mỹ mang cánh những thiên thần bay liệng
Giặc Mỹ cầm dao bằng những dáng hòa bình
Cuộc chiến tranh này là chiến tranh không tuyên bố
Hóa học rơi êm như tuyết xuống rất yên lành
Chúng thích những bản nhạc giết người không tiếng nổ
Người bị giết cứ nằm im tại chỗ
Để cho phi cơ USA thay đổi đội hình

Xin ai chớ lấy áo trắng mình ra mà che cho giặc dữ
Cái bọn thèm xác chết của người nhiễm màu nguyên tử
Giặc Mỹ yêu trời và đánh thuốc độc cả trời xanh
Chúng yêu chim và mổ thịt cả hoàng anh
Chúng yêu người và lấy giết người làm nghề nghiệp
Chúng muốn Tổ quốc ta thành rừng hoang cho chúng dễ đến săn
Cuộc chiến tranh này là chiến tranh đặc biệt
Trên Tổ quốc ta, ta phải làm con thịt
Làm hươu nai cho chúng đến tranh phần...

Hoan hô cái hầm chông
Với bảy hàng răng sắt
Nằm im lìm mặt đất
Mà người lập chiến công
Ngươi không vượt đại châu
Không mang đầu nguyên tử
Mà cách mấy trùng dương
Tòa Bạch ốc còn run
Và Lầu năm góc sợ...

Tôi sinh ra những năm có lắm chông gai trên đường chân lý
Gió lạnh thổi nhiều cơn chia rẽ
Bóng tối trời chực giết sao mai
Có những kẻ cầm hoa tặng quỉ
Tôi sinh ra những năm không dễ hé môi cười
Nhưng con đường ta đi là con đường duy nhất đúng
Xác kẻ thù ta dẫm dưới chân qua
Hãy may lấy cờ ta trong giận dữ
Những lá cờ to gấp triệu núi sông ta
Dẫu muốn sống không thể quì để sống
Hái hòa bình xin hái giữa phong ba

Hoan hô cái hầm chông
Của lòng dân phẫn nộ
Như một đấng anh hùng
Sinh ra từ bão lửa
Cái hầm chông bất khuất
Lùa vạn quân xâm lược
Vào một chỗ chôn chung



Chế Lan Viên
7-1964
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Cảnh giác


Trận chiến đấu còn dài
Nòng súng xin chớ nguội
Chớ tựa lưng vào cờ
Lấy chiến công làm gối
Trong khi chờ giặc tới
Lui dưới một cành hoa

Con diều hâu xuống bùn
Đã muốn chồm lại cánh
Chúng nuôi những kho bom
Và hoài thai trận đánh

Xin chớ xem thời cuộc
Là một chiếc giường êm
Nằm lên đấy nghe tin
Rồi chăn chiếu ngủ yên
Tên giết người nằm cạnh

Giặc Mỹ mở tay ra
Hãy khép bàn tay lại
Đều để kiếm máu người
Làm thức ăn mỗi buổi...
Nếu máu cũ vừa khô
Chúng đi tìm máu mới

Khi giặc nói chiến tranh
Bom rơi nghìn cân nặng
Và khi nói hoà bình
Là chúng đang... nhằm bắn

Kìa chúng đeo nhẫn vàng
Đến Hội đồng bảo an



Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---

Cây dẫn về em


Cây nối đầu cây... chạy tới em

Đếm hoài cây lại mọc cây thêm

Tình anh làm chiếc cây sau chót

Về tận quê em, đến tận thềm




Chế Lan Viên
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, Nxb Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)

---