Tế Hanh

Quyển vở nháp


Những vở soạn bài hay toán, luận
Địa dư, cách trí.... dáng âu lo
Chỉnh tề, đầy đủ, như ông giáo;
Vở nháp lôi thôi, giấy học trò.


Bìa rách lung lay, giấy chẳng lành;
Mực thì đủ thứ: tím, đen, xanh...
Không cần giấy thấm, không cần thước,
Bài chép chưa xong đã vẽ hình.


Nháp luận chữ Tây, rồi quốc văn,
Đôi lời thầy giảng chép loăng quăng;
Trò chơi giải trí bên bài toán
Rất khó, bài thơ trái điệu vần....


Và cái tên người, chạm khắc trường:
Làn môi, cặp mắt, vẽ từng đường.
Ấy là những lúc chàng trai nhớ
Nghĩ đến.... người kia, thoát khỏi trường.



Tế Hanh

---

Sầu tên


Không lắng đợi, cũng không cần rõ rệt,
Chỉ thoáng nghe nhè nhẹ, thoáng nghe thôi
Tôi đã không giữ được tự nhiên rồi;
Lòng cảm động nao nao đầy ứ nghẹn,
Ôi vương víu cái tên người yêu mến!
Thế mà còn những tiếng giống hơi hơi
Hay đồng âm trái nghĩa với tên người,
Lòng thắc mắc cũng kiếm điều tư lự.
Đôi cái dấu thêm vào đôi cái chữ.
Dáng thân quen từ thủa nhỏ a, b.
Bởi vì đâu tôi thấy quá nặng nề:
Từng nét nhỏ in sâu như chạm khắc.


Trong tâm trí rõ ràng và nhọn sắc?
Và nhất là cái chữ đứng đầu tên,
Cái chữ hoa lưu luyến với diệu huyền.
Lần trông thấy là một lần bỡ ngỡ;
Mắt ám ảnh thấy đầy trong sách vở
Trong những hình chữ nhật, những hình vuông.


Bước ra đi gặp gỡ ngã tư đường;
Đứng dưới bóng cành giao nhau kết chữ...
Hễ có đường dọc ngang là tôi cứ
Nghĩ loanh quanh tìm kiếm cái tên ai.
Núi in xa và mây nổi trên trời
Tôi cũng thấy phô bày hình tưởng nhớ
Ôi cái chữ hoa kia sao mà rực rỡ!



Tế Hanh

---

Sống vội

Tặng Huy Cận


Trong tôi văng vẳng dư vang
Điệu buồn của lá phai vàng rơi thưa.


Trong tôi thoang thoảng hương đưa
Cỏ hoa tàn cũ, mộng xưa vẫn sầu.


Mây trời nhuộm bóng thương đau
Lá hoa héo rũ, nắng nhàu mình tơ...


Hơi sương nhỏ lạnh lòng thơ
Tôi nghe rợn ngợp nước mờ nao nao...


Biệt ly tụ họp thời nào
Thương vương khắp nẻo, nhớ bao tư bề...


Thu đi lâu quá không về!
Lòng chờ vội sống giữa hè ít thu...



Tế Hanh
Hè 1939

---

Tấm lịch đời


Tôi muốn đem ngày tôi
In thành một bản lịch,
Để tôi gỡ tờ đời
Tùy theo hồi sở thích.


Tôi sẽ để thật lâu
Những tờ ghi hạnh phúc,
Và vội bỏ tờ sầu
Không theo giờ, đợi lúc.


Khi vắng mặt người yêu
Thì giờ không muốn hết
Tôi sẽ gỡ thật nhiều
Để chi ngày cách biệt?



Tế Hanh

---

Tâm lý trên trời


Lòng em thay đổi như là,
Đổi thay cô ả Hằng Nga trên trời:
Có khi rực rỡ sáng ngời,
Có khi nhợt nhạt, khi thời đi đâu.
Để cho đêm tối u sầu,
Để cho vũ trụ nhuộm màu héo hon?
Hôm rằm hớn hở xin tròn,
Vài hôm sau đã hao mòn mình tiên.
Nhiều đêm quá nặng ưu phiền
Thân se như cái lưỡi liềm lửng lơ...
Biết đời yêu dấu ước mơ
Làm duyên khi sớm, khi trưa ẩn mình.
Bắt người chờ đợi từng canh;
Nhiều khi khuya vắng cô mình mới ra.


Mặt trời khờ dại như ta:
Ngẩn ngơ tròn mãi, thiết tha nóng hoài,
Lửa lòng đeo đẳng cho ai
Để ai đem rải cho người trần gian.



Tế Hanh

---

Tặng hoa


Anh nghĩ đến em đầy tin cẩn
Ra vườn kết một bó hoa xuân.
Nhưng em không đến, lòng đau cắt
Anh ngó hoa phai cánh rã dần.


Cũng tưởng hoa sung sướng được vầy
Bởi người diễm lệ có bàn tay
Trắng ngần. Ngón nhỏ thon thon nhọn
Đã xé lòng anh tự bấy nay.


Anh đứng ngây chờ em lại chơi
Cho hoa ngắn ngủi chết yên đời;
Tay anh thô quá! - em không đến
Nỡ để cho anh tủi mộng rời.



Tế Hanh

---

Thắc mắc

(Tặng Lưu Quang Thuận)


Hỏi mượn nhiều khi chẳng để dùng
Đến hồi giao trả mắt rưng rưng;
Lòng riêng lủi thủi xin từng tý
Lo sợ người ta quá lạnh lùng.


Người mượn, rồi người trả lại thôi
Thế mà tôi đã xót xa rồi!
Trách ai hờ hững đành xô đuổi
Một tí tình tôi gửi lên người.


Em nói làm chi tiếng "cám ơn"?
Anh mong giúp đỡ phải đau hờn;
Nói chi kiểu cách lời "xin lỗi" ?
Quen biết sao đành tính thiệt hơn!


- Thắc mắc tìm thêm lẽ tủi sầu,
Đau buồn vì những cớ không đâu.
Bao điều vụn vặt người không nhớ
Đã chạm lòng tôi, những vết sâu.



Tế Hanh

---

Thương


Đâu người em của thuở duyên thơ?
Đâu buổi lòng ta trống hững hờ
Bóng tối ý buồn len lỏi đến
Tìm người san sẻ bớt bơ vơ?


Người có mơ màng một vẻ tiên:
Thân lơ lửng dáng, trán mơ huyền,
Lung linh ôi mắt cười tinh nghịch
Buồn ẩn xa xôi thoáng dịu hiền...


Không khí chung quanh hóa nhẹ nhàng
Nỗi buồn bứt rứt bỗng tiêu tan
Khi từ cái miệng xinh tươi ấy
Những tiếng ngây thơ tỏa dịu dàng.


Ta thấy lòng ta bớt thiết tha
Chỉ thương nhè nhẹ, mến ôn hoà
Bùi ngùi ta nghĩ: vì sao nhỉ ?
Người chẳng là người em gái ta?



Tế Hanh

---

Tình tự


Chiều hôm nay đất trời ngơ ngẩn cả:
Sương xuống đầy mờ tỏa bóng lung linh
Như mời ta kể lể chuyện ân tình,
Anh chờ đợi: em đâu em chẳng đến?
Hiếm hoi quá, em ơi! giờ hứa hẹn
Của tình ta cùng với cảnh thiên nhiên
Để cho anh tình tự với người tiên,
Trong sương bóng thầm thì lời mây nước.


Anh cảm thấy chiều nay anh nói được
Lời ái ân bày tỏ nỗi lòng anh,
Đã bao lần gặp gỡ chỉ làm thinh:
Không gian sáng phơi trêu tình trơ trẽn.
- Chiều hôm nay bóng hơi che bẽn lẽn.
Trông thấy em thấp thoáng giữa sương mờ.


Anh tưởng cùng nhau gặp gỡ trong mơ;
Nói với em mà anh như cảm thấy
Anh tự nói với chính lòng anh vậy,
Lời dễ dàng như lúc cách xa em.
Và phải không? Em đáp lại êm đềm
Em đáp lại dịu dàng và cảm động


*

Anh thấy trước trên con đường mơ mộng
Lòng bên lòng và tay ở trong tay;
Hai ta đi biệt lập giữa sương dầy.
Tình êm ả lâng lâng hơi bóng vướng.
Hai bên đường hân hoan sương điểm bướm
Cánh phân vân hòa nhịp với lòng ta.
Và như mừng, như đón, ở xa xa
Hơi nước trắng giăng phơi từng tấm lụa.



Tế Hanh

---

Trái chín


Hỡi trái dưa lơ lửng trên cành
Sắc vàng chín nổi giữa màu xanh
Biết bao huyền diệu trong đời trái
Từ cõi hư vô đến tượng hình?


Giữa lòng đất mẹ, giữa lòng sâu
Đây rễ lo toan kiếm mỡ màu
Nhựa sống chuyền lan lên nhánh đợi,
Nhịp nhàng theo tiếng gọi trên cao.


Đây nặng niềm xuân máu nhớ bông
Điểm thưa chòm biếc, lá chen hồng
Nhịp nhàng giây phút âm dương gặp
Khao khát tình cây, ân ái nồng.


Đây lúc hoa tàn, cánh rã rơi
Hồn theo gió nghĩa thổi qua đời
Nỗi vui sáng tạo đưa hoa chết
- Còn lắm công trình trái nhỏ ơi!


Nâng niu sớm trắng bao êm ấm
Âu yếm chiều lam thấm ngọt ngào
Với của đêm dày sương mát dịu
Mặn nồng nung nấu của trưa cao.


Thức suốt năm canh trăng mớm sữa
Choàng cành tay gió vuốt yêu đương
Mưa thu, nắng hạ thay nuôi nấng
Cho trái chua me hóa ngọt đường.


Cho chát chua đầu được kết tinh
Nâng cao rạng rỡ mọi công trình
Cho hồn hoa tạ không ai oán,
Chất đất, màu cây đã đượm tình.


Cho một ngày kia lúc rụng rơi
Hân hoan trái chín biệt ly đời
Vào trong tất cả, vào trong chết
Mang nặng mầm sinh buổi Phục Hồi.



Tế Hanh

---

Trăng tàn


Ta là mảnh trăng đến hồi le lói
Nằm trên cao thương hại kẻ trần gian:
Nhân nghĩa thờ ơ, thú vui mê mải;
Thấy ta tươi, không thấy thuở ta tàn.


Ta có lúc lên ngôi trên nguyệt điện
Giữa muôn hoa thượng uyển một hoa trăng
Cánh bằng ngọc, sáng ngời màu ảo huyễn
Nhị bằng vàng ẩn hiện bóng tơ giăng.


Nhưng vũ trụ không nằm trong bất dịch
Sự mất còn tan hiệp tiếp liền nhau
Núi lở, sông mòn, hoa rơi, lá chết
Ta xinh tươi có lúc cũng phai màu!

Tàn tạ tâm hồn, hao gầy thân thể
Sông buồn ta trôi về bể cô đơn
Và sau hết ta chỉ là ngấn lệ
Nằm rưng rưng trong mắt của đêm hờn.


Nỗi cô quả cũng theo niềm héo hắt
Đâu người thương, đâu kẻ nhắc là đâu?
Chỉ nghe vẳng trong bóng đêm khuya khoắt
Tiếng cú kêu lạnh lẽo giục cơn sầu.


Ta trơ trọi như một người lữ thứ
Quán trọ nằm không ngủ, nhớ quê hương
Ta thơ thẩn như một cô trinh nữ
Lỡ mộng đầu rã rượi khóc tình thương.


Ta bè bạn với những chùa mái lạnh
Ta tự tình với những bãi tha ma
Ta ẩn mặt sau những khu rừng quạnh
Ta nghiêng mình trên những nhánh sông xa.


Ta lủi thủi đi sâu vào cõi mất
Hồn rã rời, thể chất hóa sương băng
Cho đến lúc bóng đêm tràn mặt đất
Người mới hay nhân loại thiếu tình Trăng.



Tế Hanh

---

Trao đổi


Tôi dư một ít lời thơ,
Tôi dư thương sớm, sẵn ngơ ngẩn chiều;
Chất chen xa lạ vô liêu,
Trán đầy trăng gió, rất nhiều mùa thu...


Nhưng tôi nghèo lắm: than ôi
Đó đây lẻ chiếc trọn đời bơ vơ!
Tủi thân chỉ gặp hững hờ;
Lòng đơn lạnh lẽo nay chờ mai trông.


Bạn ơi! đây của đây lòng
Xin đem tặng bạn tặng không đủ rồi;
Có chăng mong mỏi đôi hồi
Bạn cười tôi với ngó tôi ít lần.



Tế Hanh

---

Viết tên trên cát

(Tặng Phan Ngô)


Ngồi viết tên yêu trên bãi cát,
Kỹ càng, chậm rãi, rõ như kêu
Ngón tay ấn mạnh từng đường kẻ
Cho thấm mong chờ, sâu mến yêu.


Bỗng thấy lòng đau nhẹ khác thường.
Hình như yêu, ghét, giận, hờn, thương
Bấy lâu chất chứa trong tim nặng
Đã chảy tràn lan xuống kẽ đường.


Cả nỗi niềm riêng chẳng một lời
Chiều nay trên cát nhẹ bày phơi:
Gió qua, tình sẽ bay lên núi...
Nước lớn, lòng tôi đến biển khơi...


Từ thở nào đâu vẫn lặng thinh
Yên vui ai có rõ tâm tình
Cực lòng đi kiếm quên trên cát,
Cát nhẹ xa đi nói chuyện mình.



Tế Hanh

---

Vườn cũ

(Kỷ niệm Tường Đông)


Cánh cổng đi vào run rẩy đưa;
Lối đi cỏ rậm phủ che vừa.
Ngôi nhà mái cũ rêu in lớp
Hé bức rèm đơn đỡ nắng trưa.


Nắng nhớ rưng rưng chớp lệ mờ
Mây buồn đôi mảnh vẩn lơ thơ.
Cỏ cây im lặng như từ thuở
Đôi lứa xa nhau vẫn đợi chờ.


Cây ổi, cây xoài vẫn đứng đây;
Cây lê vẫn ngả ở bên này
Ngoài kia hàng chuối thân trơn mát
Đôi lứa hay ôm áp má đầy...


Đôi má tròn xinh của tuổi đương
Mê ăn, mê ngủ sống như thường
- Một mình trở lại bên cây chuối
Áp má vào cây thấy cấn xương.



Tế Hanh

---

Bà mẹ canh biển


Mẹ là bà mẹ Việt Nam
Sống trên bãi biển, dưới hàng dừa xanh

Quê hương giặc phá tan tành
Cửa nhà ra bụi, thuyền mành ra tro
Cuộc đời bữa đói bữa no
Thù này lấy biển mà đo chửa vừa
Mẹ già đi sớm về trưa
Mắt loà chân yếu ngăn ngừa giặc lên
Thức canh mấy chục đêm liền
Lòng già bao bọc lưới thuyền như con
Nhìn ra tàu địch căm hờn
Nhìn vô chòm xóm mà thương muôn vàn
Canh khuya sóng biển kêu vang
Biển bao nhiêu sóng thương làng bấy nhiêu
Giặc lên, mẹ chạy đi kêu
Đồng bào nghe giặc thảy đều lánh xa
Cùng dân quân mẹ ở nhà
Mẹ theo sát địch dò la tình hình
Mẹ ôi! lòng mẹ mông mênh
Hoà trong thôn xóm mối tình ấp iu
Thằng Tây súng đạn nó nhiều
Sao bằng lòng dạ mẹ nghèo chúng ta?

... Mẹ là bà mẹ Việt Nam
Sống trên bãi biển dưới hàng dừa xanh



Tế Hanh
(26-10-52)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

Bên anh


Đêm nay gặp gỡ
Tôi nằm bên anh
Ơi! anh bộ đội
Mồ hôi, đất bụi đầy mình
Nằm nghe anh ngáy ngon lành, thú ghê!
Gió lên, sương xuống dầm dề
Tôi còn thao thức, anh mê giấc rồi
Anh với tôi
Tôi với anh
Cùng đi chiến dịch, ta thành bạn thân
Trăng khuya tôi nhích lại gần
Bàn tay anh nổi đường gân rõ nhiều
Lòng tôi cảm động bao nhiêu
Mối tình đồng chí mến yêu buổi đầu
Quê anh ở đâu
Hỡi anh bộ đội?
Sao anh không nói
Đến vợ đến con?
Ngày mai giết giặc diệt đồn
Đêm nay anh vẫn ngủ ngon như thường

Cánh chim rừng động trời sương
Tôi sẽ lên đường
Một đêm cỏ chiếu, đất giường, nhớ anh



Tế Hanh
(3 - 50)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

Các anh sẽ trả thù cho em


Quân ta thắng trận vượt đèo
Bao nhiêu đồn địch rụng theo lá rừng
Tây nguyên chim hát tưng bừng
Đoàn quân chiến thắng Công-tum tiến về

Một chiều bên khe
Có toán quân dừng nghỉ
Khu rừng vắng vẻ
Nhà ai làn khói vương lên
Đồng chí chỉ huy nói với anh em:
"Ta vào thăm đồng bào
Đem tin chiến thắng"
Bên bếp lửa bóng ba người im lặng
Bữa cơm chiều chỉ một rổ rau
Gian nhà trống trước trống sau
Còn ghi dấu căm hờn giặc Pháp
- Đồn Pha-lang đã sập
Đồng bào có vui không?
- Pha-lang ác vô cùng
Gà nó bắt
Heo nó bắt
Nó lấy hết
Đồng bào phải ăn lá cây
Bộ đội cụ Hồ về đây
Đuổi Pha-lang cho nhân dân mát ruột
Vợ bắc thêm nồi nước
Chồng vác bó củi lên
Tình quân dân nhúm nhen
Lửa vui mừng thắng lợi

Em gái nhỏ nãy giờ không nói
Bước ngập ngừng đến đồng chí chỉ huy
Mắt long lanh chớp chớp hàng mi
Như muốn điều gì không nói được
Mắt em bé chứa đầy bao uất ức
Khiến đoàn quân thao thức suốt canh thâu

Sáng hôm sau
Đến giờ tạm biệt
Vui theo nắng tràn vào cửa liếp
Ấm gian nhà lạnh lẽo bấy lâu nay
Em bé vội vàng chạy đến cầm tay
Níu đồng chí chỉ huy em nức nở:
- Thằng quan tư dưới phố
Nó bắt chị em
Chị em mới mười sáu
Chị em về thân mình đầy máu
Mấy ngày sau chết liền!
Anh ơi! anh giết thằng quan tư cho em!
Em bé Thượng đôi môi run rẩy
Người lính Kinh cặp mắt ngời lên
- Em đừng khóc!
Các anh sẽ trả thù cho em
Các anh không những diệt thằng quan tư dưới phố
Mà tất cả những thằng thực dân độc ác nơi nơi
Em bé mắt sáng ngời
Lần thứ nhất nụ cười hé nở
Trên môi em ánh nắng rọi qua sương...
Bộ đội lên đường
Hai vợ chồng, đứa con tiễn chân ra suối
Tình quân dân bao la như núi
Tình Thượng Kinh bát ngát như rừng

Chiều hôm sau
Ta giải phóng Công-tum
Thằng quan tư đã chết thui trong đống lửa



Tế Hanh
(4-54)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

Chào mừng ngày 1 tháng 5


Thủ đô từ trở về ta
Hai lần trỗi dậy khúc ca hoà bình
Tháng giêng ngày một, trời xanh
Tháng năm ngày một, long lanh nắng vàng

Lòng công nhân hát nhịp nhàng
Trong lòng dân tộc hân hoan đón mừng
Chín năm gian khổ đã từng
Người lên xây dựng giữa rừng chiến khu
Người ở lại giữa quân thù
Súng gươm không sợ, ngục tù không kinh
Chín năm anh dũng đấu tranh
Thủ đô nay mới hoà bình về ta
Điện còn, ánh sáng chan hoà
Nước còn, tươi mát như là suối trong
Dưới kia Hồng Quảng, Hải Phòng
Đã nghe gió biển thấm lòng thủ đô
Trong Nam triệu tấm lòng chờ
Bắc Nam thống nhất, Bác Hồ vào thăm...

Chào mừng ngày một tháng năm!
Mừng ngày Lao động vang ngân khắp trời
Phố phường nở những nụ cười
Cờ bay, gió thổi, nhịp đời đi lên



Tế Hanh
(1-5-55)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

Chiêm bao (II)


Chiêm bao bừng tỉnh giấc
Biết là em đã xa
Trên tường một tia sáng
Biết là đêm đã qua

Ban ngày công tác bận
Ban đêm dành nhớ em
Ban ngày ở miền Bắc
Ở miền Nam ban đêm

Dầu anh đâu, em đâu
Hai ta vẫn gần nhau
Giấc chiêm bao đêm trước
Soi sáng cả ngày sau



Tế Hanh
(5-56)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

Đội vũ trang tuyên truyền Lâm Đồng


Đồng chí bí thư
mở tấm bản đồ gấp tư
và chỉ:
- Các đồng chí!
Đây!
vùng này!
Các đồng chí
nhìn thêm một lần cho kỹ
... Đã tám giờ rồi
ta từ giã nhau thôi
Chào các đồng chí!
- Chào đồng chí!
Tiểu đội mười lăm người hành lý ra đi

Họ ra đi khi mùa xuân trở lại
Núi Lâm Đồng cây trải một màu xanh
Tiếng suối long lanh
Vang vang tiếng hát
Núi rừng bát ngát
Dòng máu thanh niên:
"Ta mau lên đường nhằm Tây Nguyên ta tiến lên"
Họ ra đi lòng nhẹ thênh thênh
Anh lớn nhứt mới ba mươi vừa cưới vợ
Chị làm cán bộ
tặng chồng quyển sổ lúc chi ly
Anh nhỏ nhất khi đi
còn thầm thì với mẹ:
"Tết sang năm con sẽ trở về"
Họ không cùng một quê:
Anh này Quảng Nam
Anh kia Quảng Ngãi
có anh Phú Yên
có anh Phan Thiết
Nhưng tất cả là con yêu nước Việt
con Bác Hồ
con Đảng Lao động Việt Nam

Họ ra đi
Trước mắt
dặm đường xa lắc:
Blao, Djiring
Dran, Dalat
Hướng về Đắc Lắc, Bắc Tây Nguyên
Hướng về ba ranh giới, Đông Miên, Hạ Lào
Hướng về Nam bộ
Xôn xao lòng nghe vỗ sóng Mê-kông

Họ ra đi
ngày tháng mênh mông
Trăng đỉnh núi hết tròn lại khuyết
Mùa xuân lá biếc
mùa hạ nắng vàng
mùa thu áo thấm sương lam
mùa đông da tê gió rét
Ngày trở về chưa viết được trong thơ
Núi thấp hơn mơ
mây xanh kém mộng
Quyết tâm xây dựng Lâm Đồng
Lòng trai thơm ngát hương thông

Nhưng cũng thật vô cùng
nỗi gian lao khổ cực
trên con đường công tác đoàn trai
Ôi, những buổi mai
không cơm nhìn nhau cười ngặt nghẽo
Những đêm lạnh lẽo
đốt lửa rừng nằm tréo chân nhau
Những cơn sốt rét bưng đầu
da xanh màu lá

Đi hết tháng ba
anh Hai yếu quá
phải gửi lại nhà
một đồng chí thượng du
Anh ôm đầu khóc ngất
nhìn bạn mình dần khuất sau cây

Trong một khu rừng dày
anh Năm người Bình Định
có đôi má phinh phính
như cô gái của đoàn
đi trinh sát hai hôm không trở lại
Anh em sợ hãi
chia nhau đi kiếm đi tìm
thấy dấu chân cọp in
và một dòng máu chảy
sắc máu còn tươi

Trên đường 20
những con thú khác
Một bầy giặc ác
núp rình bắn chết anh Tư
người bạn hay đùa trong đội
(Người ta nói lại:
khi lũ giặc đến gần
anh nghiến răng
quăng lựu đạn
giết tươi mấy mạng
rồi mới chịu tắt hơi)

Và sau hết
là cái chết vinh quang
của anh phân tổ trưởng:
anh Sáu
theo biệt động đội vào thành Dalat
hạ sát mấy thằng Tây
Anh bị vây
biết mình không thể thoát:
một phát súng vào đầu
Hôm sau
mấy thiếu nữ thành
đến nhỏ trên thân anh
nước hoa và nước mắt
Trong khi ấy ngấm ngầm hàng ngũ giặc
ứ căm hờn cơ sở mọc nhiều thêm

Đội vũ trang làm giặc cuống cuồng lên
trên đường số 8
trên đường số 20
trên đường số 11
trên đường số 21
chúng tung ra cả một tiểu đoàn
Dalat an toàn
đã vang rền súng nổ:
lũ giặc ác còn đâu?
mấy con chó săn còn đâu?

Đội vũ trang đã vào tận rừng xanh
Đem thân mến cho người Cà-ho, người Chu, người Mạ
A quay, A ma
Me kra, Bap kra^[1]
chuyện trò rỉ rả
tình má tình con
"Lần sau con trăng nó tròn
ông Chính phủ sẽ về trở lại"
Điếu thuốc đãi canh khuya
Vò rượu chia bữa tiệc
Mối tình sông núi tình dân Việt
Kinh Thượng đôi lòng cảm chứa chan
Mười một anh em trong tiểu đội
Đã xây thân mến bốn mươi làng
Họ đem cờ đỏ sao vàng
Phất trên đỉnh núi giữa hàng cây to
Họ đem hình ảnh Bác Hồ
In trong tim óc ngây thơ Lâm Đồng
Đây: sẽ vào trong lịch sử
cái ngày, cái nơi hai đội vũ trang
Đắc Lắc, Lâm Đồng
gặp nhau lần thứ nhất
Kẻ Nam người Bắc
cùng cất tiếng hát vang
Rừng núi Tây Nguyên đến ngàn năm còn nhớ:
"Ta mau lên đường nhằm Tây Nguyên ta tiến lên"

Một năm sau
đồng chí chỉ huy trở về hội nghị
Đêm cuối cùng làm lễ tuyên dương
đồng chí bí thư tuyên bố:
- Thay mặt Đảng bộ
thay mặt chủ tịch đoàn
tôi trao cờ danh dự
cho toàn đội vũ trang

Giữa hội nghị trang nghiêm
đồng chí chỉ huy cảm thấy mình nhỏ bé:
- Thưa các đồng chí!
tôi sẽ về nói lại
những điều học hỏi mấy ngày đêm
với tất cả anh em vắng mặt
Cả hội nghị bỗng nhìn vào đôi mắt
của anh
thấy long lanh
ngôi Sao vàng và cái Liềm cái Búa



Tế Hanh
(Cực Nam, tháng 10-1951)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

1. Mẹ, cha, mẹ chiến sĩ, cha chiến sĩ

Hải Phòng - Qui Nhơn


Đến Hải Phòng
Nhớ Qui Nhơn
Giữa mùa hoa phượng, giữa hồn tháng năm
Hoà bình ngày thứ ba trăm
Hải Phòng ta đến, khu Năm ta rời
Khu Năm hoa phượng buồn rơi
Cờ sao lặng bóng, một trời không sao
Hải Phòng hoa phượng đón chào
Cờ trăng chói sáng ngàn sao đầy trời
Lòng ta chia sẻ đôi nơi
Nhớ khu Năm, lại mừng vui Hải Phòng
Đêm nghe tiếng hát văn công
Bay trên Cửa Cấm mà lòng vấn vương
Qui Nhơn từ buổi lên đường
Tiếng văn công tắt, phố phường lặng thinh

Hỡi người thợ áo màu xanh!
Anh vào trong xưởng của anh tươi cười
Con tàu sóng vỗ ngoài khơi
Ngày mai nối lại hai trời mến thương
Bắc Nam chung một con đường
Hải Phòng anh ở, Qui Nhơn tôi về
Bắc Nam chung mối tình quê
Một mùa hoa nở, bốn bề cờ bay



Tế Hanh
(5-55)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

Hai ta


Hai ta quen biết nhau
Từ thuở quê hương chưa giải phóng
Anh du kích bên đồn giặc đóng
Em ở cho địa chủ cường hào
Chúng chung súng, chung dao
Giết hại từ ông già, em bé
Anh với em, hai ta chung tuổi trẻ
Chung tình yêu gìn giữ quê nhà
Nhớ khi anh bị giặc bắt tra
Em lo lắng từng miếng cơm, viên thuốc
Tình ta đối với nhau sau trước
Nâng đỡ ta khổ mấy vẫn tin đời
Giặc chiếm quê hương trên bảy năm trời
Anh với em lớn lên trong khói lửa...

Tin hoà bình đến với nắng đầu thu
Giặc mất bốt, bỏ đồn theo bóng tối
Bộ đội mình về
Cờ bay đỏ chói
Anh với em chan chứa ngó tương lai...
Đội cải cách lại về
Như ánh sáng ban mai
Quê hương ta tưng bừng đổi mới
Bọn địa chủ gục đầu đền tội
Nông dân mình phơi phới đứng lên...

Anh nhớ lại những ngày đầu công tác
Hai ta còn lạ lùng, ngơ ngác
Đội cầm tay dẫn lối đưa đường
Buổi đấu bá đầu tiên, trên ghế chủ tịch đoàn
Sắc như dao, em chỉ tay vạch tội
Thằng địa chủ run run mặt cúi
Ảnh Bác Hồ chiếu xuống thiêng liêng

Rồi, em chấp hành nông hội
Anh phụ trách thanh niên
Trong công tác ta song song tiến bước
Buổi họp khuya về, soi chung ngọn đuốc
Khi gặt vụ mùa, khi cấy vụ chiêm
Gốc cây đa, hái để bên liềm...
Anh nhớ mãi ngày hai ta vào Đảng
Lễ tuyên thệ, mắt em ngời ánh sáng
Lòng anh đầy tin tưởng, em ơi!
Hôm nay đợt cải cách xong rồi
Anh với em đã nên chồng, nên vợ
Có ruộng, có trâu, có nhà, có cửa
Trời cuối đông sắp sửa chuyển sang xuân
Thôn xóm thi đua nô nức tưng bừng
Lập tổ đổi công, đào mương chống hạn
Gánh lá ủ phân, trồng thêm khoai sắn...
Cả quê hương vang tiếng hát cần lao
Tiếng hát hai ta sung sướng chen vào



Tế Hanh
(1-1956)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

Hoa


Xưa em trồng hoa
Trồng cho địa chủ
Nhà nó mấy toà
Đời em lam lũ

Những ngày đầu xuân
Em lên Hà Nội
Chợ hoa tưng bừng
Lòng em buồn tủi

Mặt em xanh tái
Bên bó hoa hồng
Trên từng cái bông
Chất chồng nợ lãi

Em đi trên đường
Không biết mùi hương
Em đi trong đời
Không thấy màu tươi...

Nay cuộc đời mới
Thay đổi quê nhà
Đất hoa trở lại
Với người trồng hoa

Mảnh vườn nho nhỏ
Em xới em trồng
Buổi mai dọn cỏ
Buổi chiều tưới bông

Chăm sóc ngày đêm
Cho hoa tươi tốt
Em thấy đời em
Với hoa là một

Một gánh hoa tươi
Em lên Hà Nội
Chợ tết vui cười
Lòng em phơi phới

Em đi trên đường
Ngào ngạt mùi hương
Em đi trong đời
Rạng rỡ màu tươi

Đất đã về ta
Tràn trề sức sống
Về người lao động
Hoa mới là hoa



Tế Hanh
(Xuân 1956 )
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

Mẹ con


Nam đèo Ngang nắng tắt
Chiều xuống bắc Quảng Bình
Đêm Rón mưa lất phất
Mẹ kể chuyện gia đình

Mẹ bà mẹ Thừa Thiên
Vượt qua vùng giới tuyến
Thăm đứa con mười niên
Xa nhà theo kháng chiến

Một ngày mẹ gặp con
Ba nghìn ngày chẳng kể
Một ngày con gặp mẹ
Sáu trăm cây số không còn!

Bây giờ mẹ lại vô
Mắt nheo đầy tin tưởng
Buồm trắng biển nhấp nhô
Mạ xanh rờn thửa ruộng

Lũ giặc ác kia ơi!
Bay làm sao ngăn được
Những tấm lòng con người
Yêu nhau và yêu nước?

Một dòng sông Hiền Lương
Không thể nào chia xẻ
Một dòng nước sông Hương
Vẫn của con của mẹ

Mẹ yêu mẹ đợi chờ
Con yêu con phấn đấu
Hai tấm lòng ước mơ
Một ngày mai đoàn tụ

Ngày ấy đã đến rồi
Ngày ấy còn trở lại



Tế Hanh
(7-55)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

Nam Bắc, Bắc Nam


Anh ở miền Nam ra
Em trên Việt Bắc xuống
Trời cuối đông nắng tà
Biển Sầm Sơn sóng cuộn

Đêm ấy em ca
Bài ca tha thiết
Tả tình yêu bất diệt
Tổ quốc chúng ta

Anh nghe trong tiếng hát
Văng vẳng dư vang
Như tấm lòng miền Bắc
Nói với lòng miền Nam

Một nửa tình đồng chí
Một nửa tình yêu
Gặp nhau một buổi chiều
Trên con đường gió thổi

Rồi anh lên Hà Nội
Em xuống ngả sông Lam
Anh lại là phương Bắc
Em lại là phương Nam

Mỗi lần lòng hướng về Nam
Anh càng muốn sống, anh càng muốn yêu
Anh càng phấn đấu thêm nhiều
Bắc Nam gặp gỡ, mai chiều cảm thông



Tế Hanh
(3-55)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

Người đàn bà Ninh Thuận


Tôi gặp chị một chiều Ninh Thuận
Vai mang gùi, đầu quấn khăn tang
Chị đi từ dưới xóm làng
Lên thăm em chị ăn làm chiến khu

Thấy mắt chị sưng vù
Tôi hỏi vì sao thế?
Chị bèn kể lể sự tình:
- Quê tôi nguyện ở Thuận Thành trước kia
Quân cướp nước bắt lìa nhà cửa
Chúng dồn làng lần nữa là ba
Ban ngày chúng thả cho ra
Đêm vào đồn ngủ như là bò trâu
Tang cha còn trắng trên đầu
Đến chồng bị giết, mẹ rầu chết theo
Đứa con dại leo đeo bên nách
Chú em vào du kích bấy nay
Ruộng hoang bỏ chẳng ai cày
Xâu cao thuế nặng đoạ đầy tấm thân...

Chị đứng lặng tần ngần
Nghẹn ngào đầy uất hận
Rồi kể thêm số phận chị em:
- Xóm làng vắng vẻ thanh niên
Thoát ly gần hết lên miền chiến khu
Vài thằng ngu đi theo lũ giặc
Phá họ hàng bắn giết bà con
Chị em ở lại trong thôn
Bao nhiêu đau khổ chất chôn vào lòng
Tôi mà đau khổ bao lăm
Chị em đau khổ gấp trăm gấp nghìn
Chị em bị tật bị nguyền
Trời ơi! Vợ đổi, vợ chuyền là đây
Chị này bị bắn phơi thây
Chị kia treo ngược trên cây mất đầu...

Chị nín lặng hồi lâu
Tôi biết gì để nói?
Chúng tôi nhìn xuống núi
Cả một cánh đồng xanh
Rợn trắng những tháp canh
Rành rành in tội ác
Tôi ướm hỏi:
- Chị lên đây công tác
Việc vận binh, sản xuất cần người
Chị cười
(Lần đầu tôi thấy chị cười
Cái cười hiền hậu của người Cực Nam)
- Lên chiến khu, lên làm sao được!
Còn việc nhà, việc nước lung tung
Chiến khu nhớ đến ruộng đồng
Chúng tôi phụ nữ sống trong đồng bào
Để dò tin địch thế nào
Luôn luôn nhắc nhở hô hào bà con
Dấu từng nắm gạo miếng cơm
Giúp anh cán bộ đêm hôm trở về
Chị tiếp tế, chị thì địch vận
Chị giao thông dắt dẫn đường hầm
Chúng tôi nuôi mối hờn căm
Như tro nhen lửa, như tằm nhả tơ...

Chị thở mạnh, tay giơ xuống vực
- Kìa anh xem có tức hay không?
Bốt đồn nam bắc tây đông...
Bao giờ lệnh tổng phản công
Chắc là đá cũng xuống đồng giết Tây
Núi rừng tất cả lá cây
Không ghi hết tội của bầy chó kia



Tế Hanh
(Ninh Thuận, tháng 7-51)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

Nhớ con sông quê hương


Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
Tỏa nắng xuống lòng sông lấp loáng
Chẳng biết nước có giữ ngày, giữ tháng
Giữ bao nhiêu kỷ niệm giữa dòng trôi?
Hỡi con sông đã tắm cả đời tôi!
Tôi giữ mãi mối tình mới mẻ
Sông của quê hương, sông của tuổi trẻ
Sông của miền Nam nước Việt thân yêu

Khi bờ tre ríu rít tiếng chim kêu
Khi mặt nước chập chờn con cá nhảy
Bạn bè tôi tụm năm tụm bảy
Bầy chim non bơi lội trên sông
Tôi giơ tay ôm nước vào lòng
Sông mở nước ôm tôi vào dạ
Chúng tôi lớn lên mỗi người mỗi ngả
Kẻ sớm khuya chài lưới bên sông
Kẻ cuốc cày mưa nắng ngoài đồng
Tôi cầm súng xa nhà đi kháng chiến
Nhưng lòng tôi như mưa nguồn, gió biển
Vẫn trở về lưu luyến bên sông
Hình ảnh cô em đôi má ửng hồng...

Tôi hôm nay sống trong lòng miền Bắc
Sờ lên ngực nghe trái tim thầm nhắc
Hai tiếng thiêng liêng, hai tiếng "miền Nam"
Tôi nhớ không nguôi ánh sáng màu vàng
Tôi quên sao được sắc trời xanh biếc
Tôi nhớ cả những người không quen biết...
Có những trưa tôi đứng dưới hàng cây
Bỗng nghe dâng cả một nỗi tràn đầy
Hình ảnh con sông quê mát rượi
Lai láng chảy, lòng tôi như suối tưới
Quê hương ơi! lòng tôi cũng như sông
Tình Bắc Nam chung chảy một dòng
Không gành thác nào ngăn cản được
Tôi sẽ lại nơi tôi hằng mơ ước
Tôi sẽ về sông nước của quê hương
Tôi sẽ về sông nước của tình thương



Tế Hanh
(6-56)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

Những lời ngoài bưu thiếp


Trên tờ bưu thiếp
Anh viết mấy hàng
Gửi vào miền Nam
Thăm em yêu dấu
Tay rời, bút nghẹn, em ơi!
Anh không viết được một lời yêu thương
Dăm ba hàng chữ thông thường
Tình yêu không thể theo đường giao thông
Tình yêu chỉ ở trong lòng
Tình yêu gửi vào giấy trắng
Tình yêu nói bằng im lặng
Tình yêu chỉ tỏ ngoài lời
Sau hàng chữ, cả một trời nhớ thương

Em đọc những câu thường
Chúc em luôn mạnh khoẻ
Rồi em ơi! em đọc kỹ
Những lời anh không viết cho em
Đó là nước mắt, là tim
Những ngày quằn quại, những đêm bồi hồi
Quê ta khói lửa khắp trời
Dừa xanh nhuộm đỏ máu người thân yêu
Nhưng cũng là hoa nở, chim kêu
Trăng sông gió núi, mưa chiều, nắng mai...

Em ơi! Tương lai
Thuộc về chúng ta, những người cách mạng
Chúng ta gặp nhau
Trong tình yêu Bác Hồ, yêu Đảng
Chúng ta gặp nhau
Trong căm thù bọn đế quốc chiến tranh
Ngày tròn nhiệm vụ, lòng anh
Đêm khuya gọi nhỏ:
Chúng mình không xa!

Những điều anh không nói ra
Nhưng chắc là em đã biết
Những lời không ghi vào bưu thiếp
Nhưng chắc lòng em đã đọc hết lòng anh



Tế Hanh
(8-55)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

Nối liền Bắc Nam


Những đồng chí chúng ta
Miền Nam ra miền Bắc
Lên công trường đường sắt
Chưa được gặp Bác Hồ
Một ngày xuân đẹp, đợi chờ Bác lên
Đời từ gặp Bác vui thêm
Con đường thấy Bác ngày đêm rộn ràng
Hà Nội đến mục Nam quan
Nối liền lòng thợ Bắc Nam chúng mình
Đường ta đường của hoà bình
Đường ta đường nghĩa, đường tình bền lâu
Bao nhiêu vực thẳm sông sâu
Đường ta ta lại bắc cầu ta sang
Bây giờ lên mục Nam quan
Ngày mai đường sẽ vào Nam với mình
Đường qua Thanh Nghệ đồng xanh
Đường vào Hà Tĩnh, Quảng Bình, Trị Thiên
Đường vào Bình Định, Phú Yên
Vượt đèo đường đến Thủ-Biên, Sài Gòn
Đường ta đường của nước non
Bụi cây đám cỏ mãi còn của ta
Bắc con đường sắt là nhà
Nam con đường sắt cũng là quê hương



Tế Hanh
(2-55)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

Tặng đồng chí thương binh


Chiến tranh vừa chấm dứt
Miền Nam vui mở hội Hoà bình^[1]
Tôi gặp anh, đồng chí thương binh!
Còn nhớ năm nào chiến dịch
Quân ta tiến san bằng lô cốt địch
Anh bị thương phải trở lại quê hương
Sống giữa ruộng vườn, sống giữa tình thương...

Hôm nay chiến tranh chấm dứt
Khắp nhân dân đi đón hoà bình
Anh cùng về trong ánh sáng bình minh
Xóm làng tấp nập
Giữa những tiếng đón chào thân mật
Chị nông dân áo trắng bận đầu tiên
Âu yếm đưa anh tấm lụa
Cầm tay anh các em ca múa
Thắm lòng anh tình tha thiết quân dân

Những đồng chí thương binh ơi!
Bọn giặc ác đang rình trong bóng tối
Chúng âm mưu xối lửa đốt đồng xanh
Giật chén cơm khó nhọc của dân lành
Bắt tiếng hát trẻ thơ im lặng
Những bà mẹ nhìn nôi con lo lắng
Chị nông dân áo trắng sẽ phai màu...
Không đâu!
Đồng chí thương binh!
Một chân anh đã hy sinh
Góp phần đem lại hoà bình đầu tiên
Nhưng phường hiếu chiến cuồng điên
Âm mưu phá cảnh bình yên xóm làng
Còn một chân anh sẽ đứng vững vàng
Trên giải đất miền Nam yêu dấu
Cùng toàn thể nhân dân anh phấn đấu
Cho đồng lúa mãi tươi xanh
Cho các em ca hát yên lành
Chiếc áo chị nông dân màu trắng mãi



Tế Hanh
(6-54)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

1. Đại hội Hoà bình tại Liên khu 5 ngày 2-9-1954.

Tiếng ca không giới tuyến


Phía bắc sông Hiền Lương
Ánh sao vờn ánh nước
Đoàn thiếu nhi Tùng Luật
Múa, nhảy, hát đồng ca
Bầy chim nhỏ cộng hoà
Chúc Bác Hồ muôn tuổi
Tiếng ca theo gió thổi
Lanh lảnh lướt qua sông
Đến vang dội trong lòng
Đoàn thiếu nhi Xuân Mỹ

Phía nam sông Hiền Lương
Con dế đêm rủ rỉ
Đoàn thiếu nhi Xuân Mỹ
Lũ giặc quỷ xấu xa
Cấm các em múa ca
Xóm làng buồn heo hút
Đêm nay cùng lén lút
Ra đứng ngóng bờ sông
Nước mắt chảy ròng ròng
Nghe bên kia tiếng hát...

Đoàn thiếu nhi Tùng Luật
Không thấy bạn trả lời
Sao vắng vẻ im hơi?
Gió đưa về ấm ức
Liền cất cao tiếng hát
Vạch mặt bọn chiến tranh
Bè lũ sợ hoà bình
Sợ lời ca con trẻ

Đoàn thiếu nhi Xuân Mỹ
Nghe giọng hát hờn căm
Cùng một loạt đứng lên
Cắn răng chùi nước mắt
Hướng về bờ bên Bắc
Cất giọng hát long lanh
Ca Thống nhất, Hoà bình
Ca Tự do, Độc lập
Mặc mấy thằng cảnh sát
Chạy hớt hải, hớt ha
Đứa chửi, đứa la
Đứa xô, đứa đập

Đoàn thiếu nhi Tùng Luật
Nghe các bạn hoà theo
Càng cao giọng trong veo
Vui tràn trề gió biển
Tiếng ca không giới tuyến
Dào dạt nước Hiền Lương
Khúc hát của tình thương
Bay khắp trời Quảng Trị...

Bọn tay sai giặc Mỹ
Lũ cú vọ ăn đêm
Trước khúc hát thiêng liêng
Sợ, chui vào bóng tối



Tế Hanh
(7-55)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

Tình Bắc Nam


Anh Bắc, tôi Nam
Chúng ta gặp nhau
Khi hoà bình vừa mới đến
Lòng tôi như chiếc tàu
Trong lòng anh cập bến

Hai đứa thân nhau
Trong tấm lòng miền Bắc
Thương miền Nam, tình ruột thịt thiêng liêng
Những bà mẹ hiền
Trên bãi biển chờ con ra tập kết
Gió mặn lồng tóc mẹ bạc phơ phơ
Những em bé ngây thơ
Cầm tay anh cán bộ miền Nam hỏi nhỏ:
"Anh đi tàu sóng gió, mệt nhiều không?"

Chúng ta đi
Giữa non sông miền Bắc
Sáng tương lai, rộn rã những công trường
Chuyến xe chạy phăng phăng trên đường sắt
Nước tuôn về đồng lúa lại thêm xanh
Tôi nắm tay anh:
"Càng nghĩ đến miền Nam
Miền Bắc càng say sưa kiến thiết
Hàng cây xuân xanh biếc
Lá rung rinh như đón gió quê tôi"
Anh ngó về hướng Nam
Đôi mắt sáng ngời:
"Quê đồng chí sẽ không còn bóng giặc
Nay ta đi trong gió vui miền Bắc
Nắng miền Nam rực rỡ đợi ta sau"

Chúng ta nhìn nhau
Hai bàn tay siết chặt
Như đất nước chúng ta không thể nào chia cắt
Bắc Nam máu chảy một dòng



Tế Hanh
(2-55)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

Trên chiếc tàu Ba Lan

tặng các đồng chí thuỷ thủ Ba Lan


Các anh từ nước Ba Lan
Vượt bao sóng gió để sang bên này
Tình thương như biển tràn đầy
Trong phe dân chủ đông tây một nhà
Các anh đưa chúng tôi ra
Thi hành hiệp định giữ hoà bình chung
Chúng tôi trên biển cả
Giữa sóng gió mùa đông
Trời nước mênh mông
Nhưng lòng yên ổn lạ lùng
Biết mình nằm ở trong lòng các anh
Tình sao thắm thiết chân thành
Chói ngời in sắc biển xanh rạt rào...

Da chúng ta khác màu
Ta không cùng tiếng nói
Nhưng lòng ta là một
Cùng ghét bọn chiến tranh
Quyết xây dựng hoà bình
Cho cuộc đời tươi tốt
Đêm khuya
Các anh vẫn thức
Tàu vẫn chạy
Máy vẫn sôi
Các anh gìn giữ chúng tôi
Trông sao Bắc đẩu, nhìn trời mênh mông
Các anh thức suốt đêm đông
Mặc cho gió thổi, sương lồng lạnh căm...
Các em say sóng mệt nằm
Các anh lo lắng hỏi thăm chẳng rời
Cho em cháo nóng, nước sôi
Cho em kẹo bánh, tỏ lời thương em
Nụ cười luôn nở hồn nhiên
Bồng em trên cánh tay hiền nâng niu

Những buổi chiều
Trên boong tàu nhìn ra bát ngát
Chúng tôi căm tức
Tàu bọn giặc dã man
Cưỡng ép đồng bào tôi rời quê hương xứ sở
Tàu các anh phăng phăng trên sóng vỗ
Lòng các anh như ánh mặt trời lên
Hoà bình thắng lợi đầu tiên
Tình ta đã vượt mấy biên giới rồi
Ngày nào cách trở đôi nơi
Giờ đây tôi đã nói cười bên anh
Nhìn ra trời biển mông mênh
Say sưa khúc nhạc hoà bình bao la



Tế Hanh
(10-54)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---

Trời sắp sáng rồi


Chị để cho tôi khóc
Trời đã sắp sáng rồi
Từ thuở bé, đời tôi
Chưa bao giờ khóc được
Hai mươi năm về trước
Tuổi tôi mới mười ba
Phải lìa mẹ lìa cha
Ở cho thằng địa chủ
Đời như cơn gió dữ
Tôi, hạt bụi dập vùi
Có mắt mà như đui
Có tai mà như điếc
Bao nhiêu điều khổ cực
Cắn mãi giữa hàm răng
Nén mãi ở đáy lòng
Không thể nào khóc được
Như hồ kia cạn nước
Như nước cạn trong hồ

Chị đội về nhà tôi
Chị thăm nghèo hỏi khổ
Khi tắt đèn tối lửa
Khi bắt ốc hái rau
Miếng thuốc và miếng trầu
Cây kim và sợi chỉ
Đêm đêm cùng nằm nghỉ
Rệp còn chích chiếu giường
Ngày ngày cùng ăn cơm
Ruồi còn bu đĩa mắm
Lời chị sao êm ấm
Lời chị sao dịu dàng
Nghe thấm ruột, thấm gan
Tôi dần dần thấy nhớ
Chị đưa tay chị gỡ
Như mớ chỉ rối bung
Những chuyện nhục, chuyện buồn
Những chuyện đau, chuyện khổ
Có gì lên nghẹn cổ
Tôi muốn khóc chị ơi!
Mắt tôi hết khô rồi
Nước đã về đồng ruộng
Rơm đã khô lửa nhúm
Bếp đã đỏ than hồng
Thù đã cháy trong lòng
Chị ơi! tôi khóc được!

Chị để cho tôi khóc
Trời đã sắp sáng rồi
Những lời chị dạy tôi
Tôi đều ghi nhớ rõ
Phải đánh gục chúng nó
Bọn địa chủ sát nhân!
Ruộng đất của nông dân
Mình phải gìn, phải giữ
Tôi sẽ có nhà cửa
Tôi sẽ có ruộng, trâu
Tôi đội mãi trên đầu
Ơn cụ Hồ, ơn Đảng
Chị ơi, trời đã sáng
Mắt tôi chói mặt trời
Đưa vạt áo chị ơi!
Cho tôi lau nước mắt



Tế Hanh
(12-55)
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, Nxb Văn nghệ, 1956

---