Trì Bát Thiền sư

Trì Bát Thiền sư (持缽禪師) tên thật là Vạn Trì Bát (萬持缽), không rõ tên thật là gì, sinh năm 1049, quê quán ở đất Luy Lâu^[1]. Từ bé đã hâm mộ đạo Phật. Năm 20 tuổi bắt đầu đi tu, theo học với sư Sùng Phạm (崇范)^[2] ở chùa Pháp Vân^[3], đứng vào thế hệ thứ mười bảy, dòng thiền Nam phương.

Sau khi Sùng Phạm tịch, Sư dạo khắp các thiền tịch, tham yết các vị Tôn túc, và đến trụ trì chùa Tổ Phong ở núi Thạch Thất^[4], làng Đại Cầu, Tân Trại để giảng cứu. Tướng quốc Lý Thường Kiệt là một thí chủ của Sư. Những tài vật tín thí cung cấp, Sư đều để hết vào Phật sự trùng tu các ngôi chùa: Pháp Vân, Thiền Cư, Thê Tâm, Quảng An... để báo đáp phần nào công ân pháp nhũ.

Sư mất ngày 18 tháng Hai năm Ðinh dậu, niên hiệu Hội Tường Ðại Khánh thứ tám (tức ngày 22 tháng Ba năm 1117).

Đệ tử là Thiền sư Tịnh Hạnh, Pháp Nhãn... làm lễ hỏa táng thu xá-lợi xây tháp cúng dường.

Tác phẩm: còn một bài kệ đọc trước lúc mất.

• Hữu tử tất hữu sinh

---

1. Luy Lâu: nguyên văn là doanh lâu, có lẽ là Luy Lâu khắc nhầm. Luy Lâu hay Liên Lâu là tên huyện, có từ đời thuộc Hán, là một quận lỵ của quận Giao Chỉ. Nay thuộc tỉnh Bắc Ninh.
2. Sùng Phạm: một vị Thiền sư đời Lý, từng sang Thiên Trúc du học.
3. Chùa Pháp Vân: thuộc Cổ Châu, thành Long Biên. Cổ Châu ở đây có lẽ là châu Cổ Pháp. Do đó, chùa này hẳn cũng là chùa mà Tỳ-ni-đa-lưu-chi đã đến tu vào năm 580 và sáng lập ra dòng thiền Nam phương. Theo Lịch triều hiến chương loại chí thì đời Lê, chùa thuộc về huyện Gia Ðịnh, phủ Thuận An (sau đổi là Thuận Thành), trấn Kinh Bắc. Nay thuộc tỉnh Bắc Ninh.
4. Núi Thạch Thất: nay thuộc tỉnh Hà Tây.

Hữu tử tất hữu sinh

Bản chữ Hán 有死必有生 有死必有生， 有生必有死。 死為世所悲， 生為世所喜。 悲喜兩無窮， 互然成彼此。 於諸生死不關懷， 唵嘮嚕嘮嚕悉哩。

Phiên âm Hán Việt Hữu tử tất hữu sinh Hữu tử tất hữu sinh, Hữu sinh tất hữu tử. Tử vi thế sở bi, Sinh vi thế sở hỉ. Bi hỉ lưởng vô cùng, Hỗ nhiên thành bỉ thử. Ư chư sinh tử bất quan hoài, Úm tô rô, tô rô, tất lỵ!

Dịch nghĩa

Có tử tất có sinh

Có chết ắt có sinh,
Có sinh ắt có chết.
Chết thì người đời buồn,
Sinh thì người đời vui.
Buồn vui, hai cái đều vô cùng,
Xoay vần từ cái nọ đến cái kia.
Bao giờ đối với chuyện sinh và chết mà không quan tâm đến,
Thì úm tô rô, úm tô rô, thăng nhập.


Các bản dịch thơ

Có tử tất có sinh

Có tử, phải có sinh,
Có sinh, tử phải có.
Sinh, thì đời reo mừng,
Tử, thì đời sầu khổ.
Mừng, khổ đều vô cùng,
Vần xoay hoá "kia", "nọ".
Bao giờ sinh tử đều không màng,
Úm tô rô! Ta vào cõi thọ!


Bản dịch: Huệ Chi

---