Lưu Trọng Lư

Lại tiễn con


Anh con bảo: thằng Nông tồ
Nấu nồi cơm chưa chín đã đòi đi bộ đội.
Sáu lần con xin đi, sáu lần chưa đủ tuổi
Mà sáng sáng con vẫn nhảy xà ngang
Nheo mắt con tập bắn lá bên đường...
Như nơi thao trường nổ từng viên đạn

Hôm súng thật lên vai mà ngày tháng
Chưa đuổi kịp chí con
Con ở Chí Linh sáu tháng tròn
Một sớm về thăm cha. Hai hôm sau từ biệt
Tiễn con đi, cha nhìn theo mải miết
Con đi chẳng ngoái lại một lần...
Cha dõi ngắm bước chân con
Mười bảy tuổi rồi, giờ con đã biết
thế nào là vận mất còn Tổ quốc!

Rồi từ trong gian khổ Trường Sơn
Con viết thư về cho anh con
Lời thư chưa nhòa mưa nắng:
"Đất nước mình bao la mà nơi nào cũng bom đạn
Tình cảm phải bay trước đôi chân
Từ đường dây dẫn đến chiến trường
Ngày hôm sau rập theo ngày hôm trước
Một tiến trình không chệch bước!"
Con lớn lên trong khu phố Ba Đình
Cha tìm con giữa thành phố Hồ Chí Minh
Tin con đột về mà lòng cha đón trước.
Hai phút nổ tan tàu giặc
Con đi rồi như một cánh hoa bay...
Giờ quê con đó: Vàm Cỏ Tây
Chiếc võng dù giờ ru con bên bờ đước
Con dậy với bình minh trong tiếng chim bầy "chẽo chẹt"
Chiều những gái xóm về rũ áo bên dòng trong...
Mùi tóc, mùi rạ ấm nồng...
Và đêm quanh mình con, một vùng trăng đồng đội.

Hè, con vẫn nghe đây, tiếng ve đầu Hà Nội
Tiếng xe điện chạy trước đường
Tiếng Nhi, tiếng Mã ríu rít cầu thang
Đông, tiếng tắc kè bên Văn Miếu cũ
Như một chuyến đi xa, con lại về.
Đêm văn nghệ con có nghe ?
Vẫn như hôm nào, tiếng đàn tranh của mạ
Bước cha đi lần mò dặm đá,
Gió Trường Sơn trên đôi mái tóc bay?
Đất của con, đất anh Qui anh Hoà những người đồng đội
Nắm đất nhào mưa bùn có ánh sao trời chấp chới
Ôi! Nắm đất đã soi ánh mắt con
Khi súng con đang giữa lửa căm hờn...
Nông ơi! Cha thấy rồi phút giây con ngã.
Giờ tìm đến thư con, ngắm từng nét chữ
Nét mỏng manh rất đỗi hiền lành
Tấm ảnh con cha giấu mãi trong mình
Giở ra, mắt con vào cha, nhìn thẳng...

Trời Qui Nhơn, một trời đầy nắng
Nhìn Trường Sơn mường tượng bóng con đi"
Mũ tai bèo đôi cánh đang bay
Vàm Cỏ Tây, kịp tối nay về yên giấc ngủ
Nơi Đồng Tháp, có mẹ hiền ngọn gió!

"Cuộc sống đâu chỉ một lần"
Của cha, da tóc nửa phần
Gửi lại bên mình con đó
Và tuổi hoa con, một hòn màu đỏ
Cha mang theo nóng hổi một đời ...
Cả nước mình giờ về đó! Con ơi.




Lưu Trọng Lư
(Quy Nhơn 1976)

---

Lót ổ


Mặt soi trên bóng láng đôi giày
Đi về sớm tối chiếc ô này
Chỉ biết cho mình, lo lót ổ
Quỷ cướp mất hồn, mày có hay?


Lố nhố, lăng nhăng lại xập xình
Văn chương phe phẩy ngập đường xanh
Nghìn năm văn vật, à ra thế?
Xin được cầm tay, hỏi chị, anh?


Mặt trận nghe đâu trời rét lắm
Mà đây tuổi trẻ giọng bia nhè
Xuân qua, xuân lại rồi xuân cút
Còn chút gì đây, dính vỉa hè?




Lưu Trọng Lư
(Nguồn: Bài ca tự tình,
Lưu Trọng Lư, NXB Hội Nhà Văn, 2011)

---

Mây

(Tặng Mừng)

I

Vì cánh hoa trong mưa buồn chớm nở
Anh nguyện xin làm gió bên đường
Lang thang bờ biển cả yêu thương
Đến bên nhau chia nỗi buồn cay đắng.
Một tiếng đàn khuya hoạ gió lặng
Nỗi đau hoà lẫn dưới trăng sao
Và hẹn cùng nhau
Mây trắng bạc đầu.


II

Hôm ấy xuân vừa bừng hương sứ
Hồ Tịnh Tâm vội ngắt sen hè
"Rồi một ngày kia anh nhỉ
Trên làn tóc chung thuỷ xuân đi"
Lời em nói chốc ba mươi năm rồi đó
Tóc em chừ nở trắng một vài hoa
Vẫn như sớm hôm nào em nhỉ?
Trên đầu mây trắng vẫn bay qua.



Lưu Trọng Lư

---

Miếng đất


Tôi nào mơ nhà cao cửa rộng
Chỉ xin dăm thước đất
Mần cái ao nhỏ
Đêm nằm nghe con mè con trắm chơi trăng
Thảo lòng, trồng sống được vài cây để năm 2000 chăng chớ
Vào tay áo này được đón gió ngàn khơi.

Mình ơi cho tôi hỏi mình
Người thợ vườn Trường Cửi^[1]
Trồng bưởi, mấy thu bưởi mới ra hoa?
-"Thu anh dài hơn thu người gấp bội".
Mong chút thoảng gió trời
Cho khỏi tủi gối sóng đôi
Sẵn bút đây ta viết khấn mấy lời
Gởi ông vời vợi cao xanh, ông thổ thần cao thẳm.

Ta chỉ xin miếng đất nhỏ mà thôi
Nhược bằng, thì thôi, cho ta một vồ ta thoát khỏi trần gian
Để ta đến bờ lẩn thẩn chốn sông Ngân
Với quạ mực, quạ khoang, ta bắc cầu Ô Thước
Trên lưng nghé, giữa trời Ngưu cùng ả Chức
Ta hát bài "non xanh nước biếc"
Rồi nhớ trần gian, năm bảy bữa ta bay về
Ròng giữa đường quê
Như xưa ta ngồi đổ ô ăn quan cùng bạn xóm
Và trong chập chờn lửa đóm
Ta lắng nghe câu hát dặm giạt bờ.



Lưu Trọng Lư

---

1. Một thôn vườn nổi tiếng bên bờ nam sông Hương (Huế).

---

1. (Ghi chú của Lưu Trọng Lư: Bài thơ này làm từ 193..., một hôm năm 194... nhân bàn phiếm về cái say của Tản Đà, có bạn đã viết thêm mấy câu cuối, xin chép lại đây cho trọn)

Người con gái sông Gianh


Thổ Ngoạ hay Thuận Bài?
Minh Cầm hay Cảnh Hoá?
Trên giường bệnh xá
Máu vẫn đầm đìa
Giữa hai cơn mê
Mắt mở to chợt thấy
Bóng ai người con gái
Ngồi cạnh giường tôi
Tay quạt liền tay
Súng kề bên gối
Tuổi mười lăm mười bảy
Tóc tết ngang vai
Em là ai?
Hở em có phải,
Người con gái
Gặp trên bến nào đây:
Minh Cầm hay Cảnh Hoá
Thổ Ngoạ hay Thuận Bài?
Không còn nhớ rõ!
Có phải em,
Người con gái
Tuổi mười bảy mười lăm
Ôm trên người những cành quít cành cam
Của vươn mình, không tiếc:
Phủ lên thành tàu, một áo đẹp nguỵ trang
Ôi đâu phải cành quít cành cam
Em lấy tuổi xanh
Em lấy cả thân mình
Phủ lên thân tàu yêu dấu
Giặc tan, trạm đã xế chiều
Mà trong thôn bến vẫn ra vào
Có phải em bóng người nho nhỏ
Có phải em dìu em cõng những thương binh?
Có phải tay em nâng nhẹ mình anh?
Anh nhó ra rồi: Em đó!
Súng nhảy trên vai
Tóc vờn trước gió
Em đuổi giặc giữa ban ngày
Và đêm nay bên anh em ngồi quạt đó
Gà trong thôn đã gáy rồi.

Lần thứ hai anh mở mắt
Vẫn thấy em ngồi
Vẫn bên giường, súng gác
Dưới ngón tay em
Mềm mại một đường kim
áo ai kia còn đen mùi thuốc súng
Tay em ngừng, mắt em tia sáng đọng
Em nhìn quanh, em tìm chi.
Rồi anh lại nghe đều đều tiếng quạt
Như trong giấc ngủ, nằm nghe thần tiên điệu hát.

Ngủ đi em giấc ngủ bình thường
Anh sẽ thắng những vết thương
Như tàu mình đã thắng
Dưới chân giường,
Nắng mai vàng
Lỗ chỗ!
Ngủ đi,
Người em nhỏ
Giờ đây thương trên mình anh từng vết đơm da
Cuốn sổ con bìa thủng, anh giở ra,
Chợt thấy từ đâu dòng chữ nhỏ
"Các anh nhiều gian khổ
Phải chia bớt cùng chúng em
Đã được ngồi cạnh một đêm
Thồi về đây, chào các anh nhé!"
Chữ thì xinh, sao tên mình em chẳng ký?
Em đã về bến nào đây?
Thổ Ngoạ hay Thuận Bài
Minh Cầm hay Cảnh Hoá?
Những người con gái đẹp của nhân dân
Đến đây như những vị thiên thần
Lại ra đi một vết lông ngan, không gửi lại
áo cũ rồi, anh còn mặc đấy
Miếng vá đây còn nguyên mũi chỉ đường kim
Của tuổi thơ mười bảy mười lăm
Minh Cầm hay Cảnh Hoá
Thuận bài hay Thổ Ngoạ
Nước đôi bờ leo lẻo gương trong
Chiếc tàu ta lại uốn khúc giữa dòng
Anh đã trở về đài quan sát
Trời trong xanh, từng hàng mây biếc
Dưới lòng sông, tóc đẹp vờn bay
Đâu rồi nhỉ? Em nói trong loa hay đang dở đường cày?
Trong tiếng dúng, hẹn tìm nhau em nhỉ?



Lưu Trọng Lư

---

Nhật kí nửa nằm nửa ngồi: viết


Cái gậy anh cho ai rồi^[1]
Từ hồi phố mình thành phố chợ
Không còn nghe chim Văn Miếu hót em ơi
Mà sao vẫn chát tai từ ngày xa đạn bom từng hồi nổ
Em vào nhà thắp cho Nông^[2] một nén nhang đi em
Chừ giúp anh ra ngoài đó
Anh liếc chút trời xanh
Mai mốt anh lành giúp anh cùng qua Văn Miếu
Với hoa, với lá, chi chành.




Lưu Trọng Lư

---

1. Nhà thơ Lưu Trọng Lư cho nhà thơ Tế Hanh (bị yếu mắt) cây gậy của mình nhưng rồi ông quên đi.
2. Con trai nhà thơ hi sinh trong chiến tranh chống Mỹ tại Nam bộ.

O tiếp tế


Vừa học "i tờ"^[1]
O đi tiếp tế
Dáng người mảnh dẻ
Chân bước thoắt mau
Nhìn trước nhìn sau
O qua đồn địch
O đi một mạch
Hối chị, giục em
Từng bước êm êm
Lách qua đường trống
Nhảy sangbên động
O hát O ca
Đồn địch đã xa
O cười O nói
Đường qua mấy dội
O sẽ nghỉ chân
Chẳng quản xa gần
O đi, đi nữa
Bóng chiều vừa ngả
O lội sang khe
Quần áo đầm đìa
Bỗng O dừng bước
Mặt soi xuống nước
Cúc áo vội cài
Nhóm lại tóc mai
O vừa chợt thấy
Xuân gầy ba bảy
Da tuyết vàng khè
O sợ chồng chê
Nhưng O vẫn bước ...
Mình lo việc nước
Chồng chê "mược" chồng!



Lưu Trọng Lư

---

1.Có bản chép là "bình dân".

Ông La Hán hở sườn



Còn ông này toàn thân áo toạc

Để lộ mười cái xương sườn

Cái đói ngàn năm không muốn giấu

Khát vọng ngàn năm - một kiếp người.




Lưu Trọng Lư
(1987)
(Nguồn: Bài ca tự tình,
Lưu Trọng Lư, NXB Hội Nhà Văn, 2011)

---

Phật nằm



Áo khoác nửa vai khoe bụng phệ

Miệng toác ra, cái rốn cũng cười

Giá mỡ đang lên, "xẻo" bán tẹo

Lim dim con mắt, hé nhìn đời.



Lưu Trọng Lư
(1987)
(Nguồn: Bài ca tự tình,
Lưu Trọng Lư, NXB Hội Nhà Văn, 2011)

---

Phật nghìn tay




Nghìn tay, nghìn mắt không thấy nổi

Khi cuộc đời một cõi hư không

Bòng bòng bòng, bống bòng bông

Máu chảy chẳng từ ruột, gọi sao được bống?




Lưu Trọng Lư
(1987)
(Nguồn: Bài ca tự tình,
Lưu Trọng Lư, NXB Hội Nhà Văn, 2011)

---

Tiếng hát hôm nay

(Gửi Tế Hanh, người quá lo từng chiếc lá rụng)


Còn bao nhiêu thu nữa, đi về?
Một cánh thu rơi, tai lắng nghe!
Những "trận mưa dài" lòng quá thuộc
Thương sao từng đóa rụng bên hè!
Một "nháy phù du" là cuộc sống
Mà sao tha thiết thế, hỡi đời?
Biển biếc trời xanh đâu chả có
Cứ nơi đây chen chúc đầu thai?
Đất đau khổ, phải có người đau khổ
Đất nghĩa tình, phải gắn bó một hai...
Đường nghìn dặm, phải có chân nghìn dặm
Cất mình phải cất tiếng hát "hôm nay"!
Em tôi; hỡi người em vĩ đại.
Bữa cơm nghèo, có cánh hoa tươi.
Đêm qua thủ thỉ sương từng hạt
Cho nắng chừ đây ngát hương lài!



Lưu Trọng Lư

---

Tiếng vạc đêm Niu Đenly


Đến kinh đô Ấn Độ được nghỉ ở một lầu cao.
Nằm giữa nhung lụa nghe tiếng vạc sương.
Không sao ngủ được, dậy ghi vội mấy câu.


Một chiều ấn Độ dương
Giữa lầu cao mà sao nhung vò lụa xé,
Đắng nghe từng tiếng vạc đêm sương.


Ôi! Những chân dài khẳng khiu như cây sậy:
Thẩn thơ ngọn gió bên cầu
Lặn mặt trời, chân chửa biết về đâu!




Lưu Trọng Lư
(Niu Đenly, 1959)

---

Tội giặc


Từ chiến địa trở về

Ngủ một đêm Đèo gió

Trăng như vừng gương nhỏ

Trên tay em gái sàn

Nước máng từng giọt tràn

Như đàn tranh tưng tửng

Hương bưởi gần, thoang thoảng

Nằm nghe gió rúc xa

Dưới ánh lửa hồng cô giáo Thủy

Nhớ trò, nhớ lớp ngồi ngẩn ngơ.




Lưu Trọng Lư
(Cao Bằng 3-79))

---

Tráng sĩ


Đã trong tư thế nghê kình

Dám cầm gương, tự sửa mình trước gương

Lại vì hai tiếng "yêu thương"

Gian nan trăm trận phá đường mà lên

Tự mình đóng lại yên cương

Ngọn roi tráng sỹ dặm trường đã quen...





Lưu Trọng Lư
(Nguồn: Bài ca tự tình,
Lưu Trọng Lư, NXB Hội Nhà Văn, 2011)

---

Tự sự đêm


U u kèn đồng quái đản
Nghênh ngang âm binh
Bên cửa sổ
Đêm
Ai hỏi
Thần tượng đổ rồi
Tháng ngày trôi
Tóc chải, hồn có chải?
Biển gào trong tiếng sóng nhỏ của lòng em
Rừng xao xác trong tiếng gió cành em
Chân lý ngủ mớ
Chân lý đẫm ghèn
Em ơi, chân lý đâu còn chân lý
Nếu không cựa động bàn tay
Trong muôn sai trái của đời
Thì giọt mồ hôi
Ít phạm điều sai trái nhất.
Mỗi bước đi phải bắt đầu bằng tiếng hát
Em có nghe
Lời anh thao thức đêm nay?




Lưu Trọng Lư
- 1982 -
(Nguồn: Bài ca tự tình,
Lưu Trọng Lư, NXB Hội Nhà Văn, 2011)

---

Tuổi 80


Mới đó xài xong tuổi 80

Nhìn xuống đôi chân

giầy vẹt gót

Trông lên vẫn lớp lớp hoa bay

Mặc ve cứ hót

ngày chưa trật

Tóc còn xanh lắm bạn tình ơi!




Lưu Trọng Lư
(4-1991)

---

Vô đề (I)


Con tắc kè rắc lên vọng gác thời gian
Đâu chỉ tiếng nấc
Em có nghe trong tiếng lá bay nghiêng
Có cả tiếng cựa mình tắc kè chờ hoa nở
Từng canh, từng canh hương tỏa
Không! Chẳng gì có thể mất
Chẳng gì đã chết
Giữa đất nghĩa, trời nhân
Trừ cái phũ phàng
Muôn đời chôn cất.




Lưu Trọng Lư
("Những bài thơ mới tìm thấy của
Lưu Trọng Lư" - báo Người lao động.)

---

Vô đề (II)


Người thì vì Tổ quốc cơ cực

Người thì vì chồng nặng gánh đau thương

Người thì vì con trái tim luôn co thắt

Chao ôi

Mỗi người Việt mình nước mắt

đủ chảy thành sông.




Lưu Trọng Lư
("Những bài thơ mới tìm thấy của
Lưu Trọng Lư" - báo Người lao động.)

---

Vòng chuỗi ngọc


Đây ánh sáng lạnh giữa bàn tay
Còn sót lại của ngôi sao mờ đã tắt
Và còn đây những hạt nước mắt
Của thế kỷ vừa qua
Của bao đêm tối lạnh u mờ
Còn ứ lại trong hồn em
Như hạt mưa còn ứ đọng trên thềm.

Nếu cuộc sống, em ơi
Còn rơi đây
Những hạt buồn dĩ vãng
Hãy lau khô và chuốt thành ngọc sáng
Em xâu thành chuỗi thành vòng
Em đeo lên cổ, lên hồn
Em quấn giữa mình em sáng chói.

Em không phải như Tố Tâm ngày ấy
Chết trên nệm trắng của tình yêu
Em không phải như Thuý Kiều
Thẹn với trời xanh mang điều bội ước...
Em không phải như Trác Văn Quân thuở trước
Nửa đêm nghe tiếng phượng cầu
Lẻn mình cất bước...

Đường em nay ánh sáng chan hoà
Đường em nay ngọt trái thơm hoa
Chỉ đợi bàn tay em nâng hái.
Mười ngón tay em mềm mại
Mười ngón tay như mười ngọc nữ Nghê Thường.

Hái đi em! Trái vừa chín tới vị yêu đương
Nồng thơm trên cành xuân mơ ước...




Lưu Trọng Lư

---