Huyền Chi

VXTĐ: Xin mạn phép tác giả Nguyễn Phước Thị Liên được đưa bài này thay phần Tiểu sử tác giả. Đa tạ!

(Để tưởng nhớ các thầy cô Trường Trung học Phan Bội Châu-Phan Thiết, niên khóa 1954-1957).

Ở đây chúng tôi không đề cập đến kỹ thuật âm nhạc và kết cấu bài thơ Thuyền Viễn Xứ, chỉ nên một chi tiết chưa minh bạch về tác giả bài thơ.

Tạp chí Sông Hương số 273 tháng 11-2011, trang 62-69 có bài “ Phạm Duy: thơ phổ nhạc “của Đặng Tiến. Tác giả có nói đến bài thơ Thuyền Viễn Xứ của Huyền Chi nhưng chỉ với vài lời, vừa thuật, vừa trích lẫn lộn”…khi Phạm Duy phổ nhạc bài Thuyền Viễn Xứ, 1953, thuyền ơi viễn xứ xa khơi…sóng Đà giang…thơ của Huyền Chi, một cô hàng vải trong chợ Bến Thành không mấy ai biết đến”. Như vậy, tác giả chứng tỏ không biết Huyền Chi là ai, lại còn có ý chê thể thơ lục bát khi ông viết :” Anh (tức Phạm Duy) đã biến nhịp lục bát đơn điệu, tẻ nhạt thành những tiết tấu sinh động, tha thiết, phong phú”.

Để bạn đọc biết thêm Huyền Chi là ai, ở đây chúng tôi xin phác họa đôi nét về tác giả:

Vào khoảng trước và sau 1954-1957, hầu hết học sinh, sinh viên miền Nam đều thích nhạc của Phạm Duy, trong đó có bài Thuyền Viễn Xứ, loại thơ phổ nhạc. Bài này được các ca sĩ nổi tiếng như Thái Thanh, Lệ Thu…thể hiện rất truyền cảm. Bọn trẻ chúng tôi lúc đó đang học Trường Trung học Phan Bội Châu –Phan Thiết. Không ai bảo ai. Đứa nào cũng “ mê “, cứ lải nhải hát Thuyền Viễn Xứ, như ngầm chứng tỏ với nhau ta đây là dân…sành điệu. Dần dần, tác giả bài thơ là Huyền Chi trở thành thần tượng của tuổi trẻ trường Phan Bội Châu-Phan Thiết. Không đứa nào không biết Huyền Chi bằng xương, bằng thịt, chính là vợ của thầy giáo dạy tiếng Pháp cho mình. Và tất nhiên, chúng tôi phải gọi nhà thơ, vợ của thầy mình bằng cô. Hơn nữa, cô Huyền Chi là người phụ nữ đẹp, tài sắc vẹn toàn. Cô có nước da trắng khỏe, dáng người cao, gương mặt tươi, miệng cười hiền hậu, dễ mến, tà áo dài màu thiên thanh đài các trong những chiều lộng gió, khi thầy cô sánh đôi giữa thành phố Phan Thiết, đã làm xao xuyến tâm hồn bao nữ sinh thời bấy giờ. Dưới mắt họ, đó là cặp đôi hoàn hảo. Chúng tôi còn biết cha chồng của cô-cụ Đức Huy, cũng là một người yêu văn thơ trong nhóm Liên Thành Thi xã, đã cùng các cụ Phú Khê, Phú Sơn, An Bình…xướng họa. Nhóm của các cụ cùng với nhóm Hương Bình Thi xã ở Huế thường trao đổi thi bài.

Cô Huyền Chi tên thật là Hồ Thị Ngọc Bút, sinh năm 1934, quê ở Bắc Ninh. Năm 1948-1949, cô ở Đà Lạt với người chị ruột. Năm 1950, 16 tuổi, cô về Sài Gòn ở với mẹ. Mẹ cô có sạp vải bán ở chợ Bến Thành, mỗi sáng cô thường giúp mẹ dọn hàng. Dọn hàng xong mới về đi học, có lúc vừa đi học vừa đi làm.

Năm 1950-1952, cô làm thư ký tòa soạn tạp chí Phụ Nữ của bà Nguyễn Thị Lan Phương, chuyên trách mục thơ, cũng là phó nhóm Thơ-Văn-Nhạc Chim Việt. Cũng năm này, cô in tập thơ đầu tiên của mình là tập Cởi Mở tại nhà in Sống Chung của bà Đào. Theo lời cô kể: “Khi tập thơ mới hoàn thành, tôi sđang giở xem bản in đầu tiên thì ông Phạm Duy đến. Có lẽ ông này quen biết với chủ nhân nhà in. Qua lời giới thiệu của bà Đào, ông biết tôi là tác giả tập thơ, ông đến bên tôi và nói: “Tôi là nhạc sĩ Phạm Duy, có thể nào cô cho tôi một quyển, nếu tôi thấy có bài nào hay, tôi sẽ phổ nhạc“. Ông còn yêu cầu tôi viết lời ký tặng. Đó là lần duy nhất tôi gặp nhạc sĩ Phạm Duy“.

Sau này, dường như năm 1953, bản nhạc Thuyền Viễn Xứ được in ra, thâu băng và phát hành ra nước ngoài. Thời ấy, cô Huyền Chi có người anh là một kỹ sư hàng không ở Pháp, có lúc ông anh gởi thơ nói với cô: “Anh không ngờ thơ em qua tận Paris”.

Năm 1954, Huyền Chi lấy chồng. Chồng cô là người Huế, dạy học ở Phan Thiết. Lúc này, cô có mở một hiệu sách mang tên Bút Hoa tại nhà và vẫn cộng tác thơ với tạp chí Tiền Phong ở Sài Gòn. Nhưng về sau, cô không còn tiếp tục nữa. Tập thơ Cởi Mở bị thất lạc vào năm 1975, khi cô dọn nhà về Sài Gòn, do cuộc mưu sinh.

Trở lại câu chuyện hiện nay. Năm 2005, chúng tôi được biết nhạc sĩ Phạm Duy về nước và qua anh bạn Linh Phương, tác giả bài thơ Kỷ Vật Cho Em cũng được Phạm Duy phổ nhạc- chúng tôi mới gợi ý với cô: nên chăng, cần cho Phạm Duy và bạn đọc hiện nay biết về tác giả Thuyền Viễn Xứ. Sau đó, chúng tôi và Phạm Duy trao đổi vắn gọn bằng thư. Nhạc sĩ Phạm Duy có trả lời, nhưng riêng Huyền Chi thì giữ ý không muốn gặp nhạc sĩ. Những năm gần đây, cô gởi cho chúng tôi một số bài thơ cô mới sáng tác.

Bây giờ tác giả Thuyền Viễn Xứ chẳng còn trẻ. Chồng nữ sĩ đã mất, nữ sĩ đang sống với các con ở Sài Gòn, hằng ngày dạy kèm tiếng Anh cho các cháu trong xóm. Nhạc sĩ Phạm Duy vừa ăn mừng lễ khánh thọ cửu tuần. May mắn là những người trong cuộc vẫn còn tại thế, nhưng hai người gặp nhau chỉ một lần qua tinh thần tập thơ Cởi Mở, chứng tích là bài Thuyền Viễn Xứ. Nhắc lại chuyện này chỉ để giúp bạn đọc biết thêm đôi nét đan thanh của một tác phẩm, qua hơn nửa thế kỷ chưa nhuốm bụi thời gian.

Nhân đây, chúng tôi cần xác minh: Huyền Chi và Hà Huyền Chi là hai nhà thơ riêng biệt. Người ta hay nhầm lẫn vì trong bút danh, có trùng hai chữ “Huyền Chi“. Ông Hà Huyền Chi là tác giả nhiều bài thơ trong quân đội Sài Gòn, thuộc chế độ cũ. Còn Huyền Chi, tác giả bài thơ Thuyền Viễn Xứ là phụ nữ.

Vừa qua, có người nghe ca sĩ Ánh Tuyết hát bài Thuyền Viễn Xứ, mà MC giới thiệu là thơ của Hà Huyền Chi(!).

Bài viết này đã được tác giả Thuyền Viễn Xứ thông qua và nhất trí. Xin cám ơn nữ sĩ Huyền Chi.



Nguyễn Phước Thị Liên

---

Tập thơ Cởi Mở (1952)

Ám ảnh Áo bạc màu đơn Bài thơ viết đầu mùa thu Đất Bắc Đất lạnh Độc tấu Giã biệt Gió về Hướng gió Hương quê Lạc loài Mẹ hiền

Một bài thơ loạn Mưa đêm Mùa hương Nhạc thanh bình Rớm máu Ru em Rượu tiễn Thao thức Thuyền viễn xứ Tiếng hát dân cày Ve vỡ Xuân nhớ

---

ÁM ẢNH


Lẻ loi gió lạnh vàng khung cửa,
Thờ thẫn tay gầy buộc héo hon!
Bỡ ngỡ trời ơi! Mây bốn hướng,
Vàng son chưa thắm được vàng son!
Lòng tôi đọng lại nghìn sa mạc,
Ám ảnh mùa thu sắc áo rờn!
Một ngàn lẻ một triều hưng thịnh,
Đổ cả tâm tình xuống tóc đơn.
Tóc nõn măng tơ đàn trẻ nhỏ,
Kề nhau rưng rức chuyện hoàng hôn!
Não nùng cô phụ in rèm lạnh,
Nghe vỡ mùa trăng giữa đáy hồn!
Tóc bạc phơ phơ cười tiết tháo:
Sống thì tiết liệt, chết thì chôn!
Bàn tay nứt nẻ vì giông bão,
Run cả trang thơ một nỗi hờn!
Áo trắng lời ai qua nước mắt:
Kinh thành chân lạnh bé con con!
Ngỡ ngàng có kẻ cười ghê rợn:
Hãy gẩy giùm ta một khúc đờn!
Nức nở đêm nao bao mái tóc,
Hướng về cố quận mấy quan sơn…
Nức nở đem nao bao mái tóc:
- Giờ đây không biết mất hay còn?

Thẫn thờ trăng lạnh ngoài khe liếp,
Rời rợi vàng rây trăng héo hon!


Huyền Chi 
(Cởi Mở - 1952)

---

ÁO BẠC MÀU ĐƠN


Rưng rưng bút lạnh cùn rồi,
Mênh mông lá lụt, bồi hồi nắng đen!
Mắt ngầu cát bụi vô duyên,
Chân hèn lạc ngõ, tóc viền ngày tang!
Cổ bồn ca, hát huênh hoang!
Mưa ngâm đầy mắt, gió hàn đầy môi!
Chênh vênh bóng tối lên rồi,
Thẫn thờ chim dại tả tơi cánh mòn.
Não nùng vó ngựa hoàng hôn,
Áo đơn màu bạc, gót chồn thương thương!
Tình tha hương, người tiêu tương,
Vàng son cởi mở, lạnh đường cô liêu.
Ngại ngùng chân bước xiêu xiêu,
Nhìn nhau mắt lạc, ý chiều không đi…
Rừng cây lên điệu cuồng si,
Áo may bằng lệ kinh kỳ phải không?
Ra gì cái gió mùa đông,
Chăn cừu, áo lạnh mà không ấm lòng!
Lạc loài dăm đứa long đong,
Lìa cha, xa mẹ xuôi dòng ưu tư…
Loạn lên, đổi bạn ra thù,
Tay run cán lạnh nghe chừ, hồn đau!
Giang hồ thơ viết vài câu,
Tỉ tê kể lại những màu đế kinh!
Tóc xanh vò rối cho đành,
Hãi hùng giấc mộng ngày xanh một mùa!

Nằm đây ướt áo ngày mưa,
Nghe mùa điên dại lên thừa mắt điên! 


Huyền Chi 
(Cởi Mở - 1952)

---

BÀI THƠ VIẾT ĐẦU MÙA THU


Huyền diệu đường tơ giăng biếc xanh,
Thu về! Loảng ướt nắng kinh thành.
Thu về! Cả một trời tang tóc, 
Có kẻ chờ thu đón gió lành.

Tình chỉ bâng khuâng hé nắng đào,
Vườn xưa hội ngộ có làm sao?
Phong ba một thuở hờn sông núi,
Rào rạt nghìn phương bọt bể trào.

Mây lặng vời xa muôn cánh chim,
Biết đâu mà kiếm, biết đâu tìm.
Nơi đây chỉ thấy đời hoang dại,
Mặn nhạt phồn hoa im vẫn im.

Ta biết lâu rồi một sớm kia,
Đường đi cách biệt chẳng quay về,
Biên thuỳ hai ngả chia bằng máu,
Dâu bể hai đường không đủ che.

Có những chiều tang vắng bóng người,
Mây Tần giăng mắc ngập muôn nơi.
Có người đếm mãi mùa thu rụng,
Hoen ố vườn xuân của cuộc đời.

Chia biệt từ lâu mấy độ thu, 
Hiên ngang dấn bước nẻo sương mù.
Bao nhiêu lần gió mùa thu tới,
Đem mộng quan hoài khóc viễn du.

Ta biết lòng ta chẳng có gì,
Chỉ là luyến tiếc buổi chia ly.
Mỗi lần thu đến trong mùa nắng,
Thu đến trên môi gái dậy thì.

Phong châu mấy thuở từ kinh Bắc,
Đã rộn biên thuỳ gây lửa binh.
Giang nam rẽ bước về thôn hạ, 
Xương ngập vườn hoang, máu ngập đình.

Thôi nhé, từ nay hết thật rồi,
Ngàn thu cũng chỉ thế này thôi.
Mây Yên nếu lạc về phương ấy,
Nhắn nhủ cho ta gửi ít lời:

- Ngày mai thu lại đến tươi vui,
Có những lời ca dậy khắp trời.
Muôn tiếng hò reo mùa ánh sáng,
Đời lên đổi lốt sống: Anh, Tôi...



Huyền Chi 
(Cởi Mở - 1952)

---

ĐẤT BẮC 



Ngày mai, ngày mốt anh về đến,
Quán chợ làng xiêu dưới cột đình.
Gió của những mùa xa xứ cũ ,
Trôi về vương dưới gót chân anh.

Làng quê Bắc lạnh trong mùa lửa ,
Xương trắng tràn lan khắp đất lành. 
Thềm cũ còn trơ muôn cát bụi,
Sông Hà đỏ ngập máu hôi tanh.

Tôi đi đêm ấy trời đang gió ,
Chuyển động tàu cau, xác lá cành .
Có những nắm tay và sóng mắt,
Dịu hiền thôn nữ liếc long lanh .

Mẹ già chống gậy đưa qua ngõ, 
Lệ nóng rơi tràn xuống tóc xanh .
_"Mẹ ơi! xin giữ gìn thân thể!"
_"Con cứ đi đi , vẹn viễn hành!"

(Giờ đây khói lửa tôi không biết ,
Mẹ lạc phương nào trong chiến tranh?
Một thằng em dại đôi mươi tuổi,
Một sớm ra đi với gió lành.

Chị cả lấy chồng nơi nước độc,
Vùi thân viễn xứ tủi ngày xanh.
Cha tôi sương gió lìa đôi ngả, 
Đầu bạc, đầu xanh cũng vậy đành).

Tỉ tê kể lại vàng tâm sự,
Trời hỡi! bao lần tre khóc măng!
Thôi nhé, anh về nơi cố quận, 
Tôi chúc anh xuôi thượng viễn trình.

Gió bấc đêm nay sao rét thế!
Trăng ngà một mảnh sáng lung linh.
Căm căm bạch lạp vàng hiu hắt,
Đàn ai xao xuyến phía kinh thành.
Viết làm sao hết ngày giông tố,
Tuổi trẻ khi nào thôi chiến chinh?


Huyền Chi 
(Cởi Mở - 1952)

---

ĐẤT LẠNH


Bình minh về trên đồi,
Tiếng người ca khắp nơi.
Thơm thơm mùi lúa mới,
Đời lên mùa vui tươi.

Gã trai làng dắt trâu,
Đưa mạnh lưỡi cày sâu.
Đất màu tung toé vỡ,
Nức nở như nhìn nhau.

Vài ba thằng cu con,
Cầm diều chạy lon ton:
Mẹ ơi! Mẹ đi chợ,
Nhớ mua quà cho con!

Chạy dài theo đường làng,
Dăm cô gái gọn gàng:
Áo nâu non thắt vạt,
Đứng gọi đò sang ngang.

Nắng mới về rực rỡ,
Mấy cụ già che tay:
- Đem phơi cau đi nhá,
Kẻo hết nắng, chúng bay!

Đường làng ngõ đi vào,
Tiếng trẻ học nghêu ngao:
Những mái đầu nghiêng thấp,
Tay cầm bút thao thao…

Rồi trong luỹ tre xanh,
Chốn đồng nội hiền lành,
Một mùa thu súng nổ
Vỡ nát cả thanh bình…

Rưng rưng bờ thanh mi,
Mỉm cười ngày chia ly.
Luỹ tre già chứng kiến:
Bao nhiêu lần ra đi…

Những gót giày khát máu,
Chà đạp lúa đang lên:
Đất màu rên xiết nhớ
Vạn lưỡi cày thân quen!

Mạ đốt thành tro bụi,
Vùi dưới mầm đất nâu.
Những ruộng vườn hấp hối,
Rưng rức mà trông nhau!

Từng hạt đất quê hương,
Là những nguồn an ủi.
Máu chảy từ châu thân,
Xuôi về theo đồng nội…

Thấm vào lòng đất lạnh
Vùi giữa mạch đồng quê,
Dâng cho đời kiếp sống,
Cho những người xa quê…


Huyền Chi 
(Cởi Mở - 1952)

---

ĐỘC TẤU *


Có những bài thơ như gió trăng,
Xa vời, lồng lộng ánh sao băng…
Lời trên trang giấy nghe xô xác,
Nhạc réo bên tai những cánh bằng!

Có những bài thơ như bướm hoa, 
Lung linh, gờn gợn ánh trang tà;
Lời trên trang giấy nghe lưu luyến, 
Nhạc rót xuân hồng xuống tiếng ca…

Có những bài thơ đến não nùng,
Thẫn thờ nhắc lại chuyện mông lung…
Lời trên trang giấy nghe xao xuyến, 
Nhạc mắc trên tơ những phím chùng!

Có những bài thơ tráng khi ca,
Những trang hùng sử bọc san hà;
Lời trên trang giấy như giông bão,
Nhạc thúc trong hồn vạn tiếng loa…

Có những bài thơ viết suốt đêm,
Để rồi không gửi một người xem;
Lời trên trang giấy nghe rưng rức,
Nhạc vọng đầu tay mộng ảo huyền!

Nhưng những bài thơ đau xót nhất,
Nhạc lời như lịm dưới đôi chân;
Là không viết được trên trang giấy
Muôn tiếng đau buồn của thế nhân…

Và những bài thơ vô nghĩa lý,
Bút cùn viết mãi chuyện cuồng điên!
Đây những bài thơ vô nghĩa lý,
Bút cùn thừa thãi chuyện vô duyên.


Huyền Chi 
(Cởi Mở - 1952)

---

Ý nghĩ kỳ cục này bị tôi bác ngay. Anh An, chồng chị nói thêm:

- Ý hay đấy! Họ muốn bôi bác Huyền Chi thì chúng ta chứng minh ngược lại.

Tôi suy nghĩ và mãi đến ngày hôm sau mới quyết định nghe lời chị. Lúc ấy tôi 18 tuổi. Trên tờ Phụ Nữ tuần sau, ngay trên trang đầu, có cái hình của tôi và hàng chữ: 

GIÃ BIỆT

Tặng một người miền Bắc


Mai này gió sớm ngươi đi ,
Tiễn nhau không một chút gì làm tin.
Ngậm ngùi nhớ một cánh chim,
Giang hồ ngươi uống, ta tìm quên say.
Luyến lưu gì nữa chia tay,
Nào đâu dám hẹn một ngày gặp nhau.
Tặng ngươi một ít thơ sầu,
Đôi giòng tâm sự, vài câu ân tình.
Đêm nay đèn thắp một mình,
Đời ta mấy mái trường đình tiễn đưa?
Một đi không hẹn, không chờ,
Ta còn đâu nước mắt thừa khóc ngươi?
Cố nhân lỡ cố nhân rồi,
Chợ đời ba vạn tiếng cười khác nhau. 
Bắc Nam là một nhịp cầu,
Giữa ta là một chuyến tàu ra đi.
Ngày mai! Ừ buổi chia ly,
Ngày mai! Hừ, lại kinh kỳ tiễn nhau. 
Này đây tâm sự một câu,
Món quà giã biệt, ta cầu cho ngươi:
Vui chân đất khách quê người,
Lòng không lạnh nữa, chợ đời đầy hoa.
Đừng bao giờ nhắc đến ta.
Nghĩa là ngươi hãy… nghĩa là… quên đi!

Bụi còn phai được kinh kỳ,
Lòng người mà có ra gì hử ngươi?


Huyền Chi 
(Cởi Mở - 1952)

---

HƯỚNG GIÓ


Thắp ngọn đèn khuya để sáng đêm,
Thơ sầu tôi viết gửi anh xem.
Chông chênh ngoài ấy ra sao nhỉ?
Mây lạc không về trong mỗi đêm.


Bận bịu trăm nghìn chuyện áo cơm
Kinh thành môi lạnh nhạt màu son
Đường đi trăm hướng chưa tìm thấy,
Vẫn cứ loanh quanh nẻo cỏ mòn.


Từ thuở nào kia nắng chửa về,
Lòng hoang vẫn ngập bốn tường the.
Chiều nay gió bấc lên cơn lạnh,
Mùa cũ vừa qua theo bánh xe…


Thơ vẫn vu vơ chuyện đất trời,
Viết trong tưởng tượng thế mà thôi.
Tôi chưa hề thấy như anh thấy
Bốn vách tường vôi che mắt tôi.


Tay viết bâng khuâng lòng ngập ngừng,
Nơi đây anh đọc thấy gì không?
Vẫn trang giấy trắng là trang giấy,
Nào có ra gì chuyện thế nhân!


Anh đã đi qua mấy đoạn đường?
Những tầng cao cửa kín phong sương?
Những miền hoang rộng trong thiên hạ?
Những cảnh xa hoa của phố phường?


Hãy đọc nhiều đi, nhớ đến tôi
Thế là an ủi đấy anh ơi!
Hôm qua vừa gặp người năm trước,
Áo trắng màu tang duyên biếng tươi.


Kể chuyện năm xưa mãi ích gì!
Từ mua thu lạnh ấy anh đi…
Người kia đã có lần qua bến,
Đò đắm dòng sông tuổi giở thì…


Tôi biết rằng anh sẽ bảo tôi
Đừng bao giờ nhắc đến. Anh ơi!
Bảy năm lâu đấy nhưng tôi chắc
Anh vẫn chưa quên được bóng người.


Đừng dối lòng đi, thôi nhé anh!
Mưa thì cỏ mọc lại tươi xanh.
Chiều nay mây xám về ngang ngõ,
Biết đến bao giờ hết chiến tranh.



Huyền Chi 
(Cởi Mở - 1952)

---

HƯƠNG QUÊ


Ngày tan thành khói thành mây,
Thơm thơm lúa chín say say rạ vàng.
Tầm xuân nở mộng vinh quang,
Dăm cây lá ngót, đôi giàn mồng tơi.
Những nàng cắn chỉ đôi môi,
Lá răm đôi mắt, duyên cười răng đen.
Cuộc đời một giấc mơ hiền,
Lành như mặt nước bên miền Hà Nam.
Những chàng trai tráng hiên ngang
Quanh năm đồng ruộng quê làng chăm lo;
Yên vui chẳng chút mong chờ,
Đời êm dịu ngọt như tờ giấy trinh.
Ngàn cây rủ nắng thanh bình,
Hương quê toả ngát trên tình yêu thương.
Một lần tiếng súng muôn phương,
Loạn ly ồ ạt đến làng đổi thay.
Chuyện đời như một lần say,
Bể dâu không nhớ những ngày tang thương.
Buông cày trai tráng lên đường,
Bỏ khung cửi, gái thập hường ra đi.
Ly bôi nhấp lúc phân kỳ,
Lời hùng vang dậy nhủ ghi đáy lòng.
Năm mùa rồi sáu mùa mong,
Máu xương vẫn chảy lửa hồng vẫn cao.
Xa xưa lắm những ngày nào,
Đếm bao nhiêu lượt trúc đào nở hoa.
Rưng rưng đôi mắt lệ nhoà,
Chiều chiều tựa cửa lòng già mong ai?
Nhìn hoàng hôn ngập u hoài:
Bao giờ mới đến ngày mai, hở trời?

Từ ngày lấp nẻo ngược xuôi,
Quê hương chẳng có ai người viếng thăm…



Huyền Chi 
(Cởi Mở - 1952)

---

LẠC LOÀI 


Bơ vơ quá giữa kinh thành,
Có ai may áo viễn hành nữa đâu?
Lạc loài từ độ xa nhau,
Đường phai dấu cũ, nhạt màu thời gian.
Ở đây, nhung lụa bạc vàng,
Trăm màu xa mã, muôn ngàn phồn hoa.
Giá băng cạn chén quan hà,
Giang hồ chỉ có mình ta với người!
Bụi đời mờ nẻo ngược xuôi,
Năm năm tháng tháng ngâm lời thơ điên!
Sang ngang lỡ một mái thuyền,
Để về đây sống giữa miền hoang vu!
Mấy mùa khói lửa âm u
Mấy mùa ly loạn mịt mù muôn nơi…
Đêm đêm ra đứng nhìn trời,
Đêm đêm nghe gió vọng lời muôn phương
(Có trăm cánh gió điên cuồng,
Về đây giữa lúc phố phường tối đen)

Dập dìu ong bướm đua chen,
Riêng mình ta chẳng người quen, lạ nhà.
Lạc loài giữa xứ tha ma,
Sống bơ vơ quá, nghĩa là… thế thôi!



Huyền Chi 
(Cởi Mở - 1952)

---

MẸ HIỀN

Kính dâng mẹ Việt Nam

          Mẹ đem reo rắt tình thương mến,
          Xuống những lòng con vạn ngả đường...

Tả làm sao đôi mắt,
Tình mẹ Thái Bình Dương;
Những bàn tay thân mật,
Thơm ngát mùi quê hương!

Hàng dừa cao soi mình trong bóng nước,
Những mái lều cô quạnh đứng tang thương!
Mái tranh vàng, con đường đê quen thuộc,
Vẫn mỗi chiều chờ đón khách tha phương.

Con run rẩy đón tình thương của mẹ,
Lòng rợn nhiều cảm giác nhớ nhung xa;
Tay ve vuốt trên mái đầu con trẻ,
Môi mẹ hiền vang giọng nói như ca...

Đặt bước lại trên đường quê thuở bé,
Nhìn chung quanh vườn ruộng quá điêu tàn.
Mắt nhoà đi, con nhìn lên thỏ thẻ:
Mẹ hiền ơi! Lòng mẹ có tan hoang?

Con đau xót! Tình thương con rộng lớn,
Mẹ yêu con, chăm chút biết bao nhiêu.
Đền đáp lại, con làm gì để trả,
Bao công ơn mẹ ấp ủ nâng niu?

Ra đi mất vào một mùa thu xám,
Khi bóng chiều đã tắt ở cô thôn.
Con ra đi hai bàn tay can đảm,
Tình mẹ hiền ấp ủ phút cô đơn!

Rồi lạc bước cuối một mùa đông rét,
Trở về đây con lại trở về đây;
Mắt nhoà đi, những thân tàn giá rét.
Mẹ ôm con trên những cánh tay gầy.

Môi ấp úng và lòng con sợ hãi,
Tràn dâng lên, niềm hối hận vô biên.
Mẹ Việt Nam, người mẹ hiền Nhân Loại.
Đến lòng con muôn nhịp sống u huyền.

Tay ve vuốt và đôi mi mở rộng,
Nhủ vào tai nguồn sinh lực Thanh Xuân:
"Con mẹ ơi! Hãy đi tìm lẽ sống,
Yếu mền chi, đừng thương nhớ phân vân."



Huyền Chi 
(Cởi Mở - 1952)

---

MÙA HƯƠNG 


Hãy giăng đôi bàn tay lên vũ trụ,
Nghe tình thương trỗi dậy giữa lời ca.
Gió bốn phương bừng nở khắp lòng ta,
Hoa bác ái hoa tưng bừng hạnh phúc.
Rực ánh sáng khắp cuộc đời chui rúc,
Lành da non những vết lở lầm than.
Nhoẻn môi cười xây dựng trên tan hoang,
Tôi cày xới và anh trồng lúa mật.
Vun tất cả những tình thương xuống đất,
Đem lúa vàng nặng trĩu cho quê hương.
Tay nắm tay cùng ca ngợi tình thương,
Nắng lại đến sau những ngày thoi thóp.
Những mái tóc bạc phơ và má cóp,
Không bao giờ còn đợi cửa nâng khăn.
Tre tàn đi và thay thế cho măng:
Những búp lộc nở bừng căng sữa mộng.
Gió quê hương, nắng quê hương lồng lộng,
Đất rộng ra, trời cao mãi xanh xanh!
Tôi yêu anh, anh yêu nó, loanh quanh,
Tình chan chứa và môi lành ngọt đậm.
Thanh bình nở giữa ngày mai đỏ thắm,
Chúa xuân về duyên dáng cả làn mi;
Từng bước chân vang dậy khắp kinh kỳ,
Tưng bừng đón nàng tiên yêu dấu ấy.

Chìa phần thưởng những bông vàng đã cấy,
Ra mười phương cho đất nước tương lai.



Huyền Chi 
(Cởi Mở - 1952)

---

RỚM MÁU


Đây kinh thành bốc khói,
Một tối nồng men say.
Giữa kinh kỳ đại hội,
Vị đời thêm chua cay!

Những mái đầu hoan lạc,
Kề sát mãi bên nhau.
Những thân hình phóng lãng,
Môi cười trong thương đau.

Lạnh người men rượu đắng,
Áo màu xanh hân hoan,
Hỡi ơi! Trời khép, mở?
Đâu? Tiếng hát dân Chàm?

Ai ca tình chơi vơi,
Trong muôn lòng cửa khép.
Máu quại quằn đang sôi.
Giam gì thân ngõ hẹp?

Mắt xanh mờ ngấn rượu
Môi tái màu say sưa
Nghe gì trong đắm đuối
Còn đâu mà mong chờ?

Hờn vạn đường cố lý
Xếp về đây đêm nay
Hai biên thuỳ rớm máu
Chất trong ngàn ngày say…

Ôi! Cung đàn vong quốc!
Ôi! Tiếng hát dân Chàm!
Lên giữa đời nhơ nhuốc,
Nói gì? Buồn tan hoang!

Máu pha làm rượu đắng,
Dâng cho hồn men xanh?
Đây kinh kỳ nẻo chắn,
Tràn muôn màu hôi tanh.



Huyền Chi 
(Cởi Mở - 1952)

---

RƯỢU TIỄN


Ta không có rượu mà đưa tiễn,
Như vạn ngày xưa, vạn kẻ hùng!
Chẳng có sông nào kêu Dịch Thuỷ,
Không gươm, không ngựa, không đao cung!
Ta tặng cho ngươi gáo nước lã,
Uống cho cạn hết tình long đong!
Áo bào chiến quốc ta không có,
Nghèo đến không đưa được nửa đồng!
Mắt đỏ nhìn nhau mà muốn nói,
Xác mùa lá rụng đau ba đông.
Tay xiết tay rồi, binh biến đến,
Đợi nhau trong một buổi tương phùng!
Hoàng hôn u tịch về trong mắt,
Ngươi ở đâu rồi? Ngươi nhớ không?

Áo nâu một chiếc mà vai rách,
Ngươi phải đi rồi, làm sao khâu?

Một gói hành lương nhỏ
Của mẹ già gói cho.
Không cao lương mĩ vị,
Cơm đỏ nắm một mo.
Đôi bàn tay buộc kỹ,
Rớm lệ cười trao cho…

Ta không là thi sĩ,
Cố tặng một bài thơ,
Một bài thơ uỷ mị,
Giam muôn ngày vu vơ!

Mấy mùa mưa lụt về sông nước,
Vàng võ ngùi say chuyện hải hồ!



Huyền Chi 
(Cởi Mở - 1952)

---

THAO THỨC


Đêm lặng lờ trôi vương song thưa,
Tiếng gió từ đâu qua cơn mưa.
Bờ lau nghiêng mình trong sương tàn,
Bâng khuâng nghe hồn giăng hoa tang.
Đầu nghiêng trong tay, sầu trong tay.
Lời ca trên môi, lời thêm cay!
Người đi đêm nào ta đưa người,
Ly bôi khà say vương trên môi.
Đàn ai trôi về sao lưng chừng;
Từng cung từng cung sao rưng rưng…
Xa xôi đêm nao chờ trăng lên;
Đêm nay cô liêu mà nghe đêm!
Giai nhân cười say qua cung đàn,
Thành đô cười say trên tan hoang!
Thuyền ai lênh đênh mờ trên sông,
Lời ca ai ngâm sầu gia vong…
Có người đêm nay dừng bên đường,
Mượn lời thơ sầu quên ly hương!

Kinh đô đêm nay sầu sao sầu,
Ngày mai nắng về ta yêu nhau…



Huyền Chi 
(Cởi Mở - 1952)

---

VE VỠ

Thân tặng chị Tường Vi

Vỡ một tiếng cười hoe nước mắt,
Nắng hè rung nắng, nắng hè ơi!
Căm căm phượng đỏ bầm da thịt;
Nức nở mùa ve nức nở cười!
Tay bút cuồng lên, thơ nhạt lắm!
Sầu ngâm mắt lạnh, sầu chơi vơi!
Nắng Hạ quay tròn như ảo ảnh,
Những bàn tay nhỏ biệt tay rồi.
Đêm qua đốt lửa nghe trời chuyển,
Mưa gió theo về cánh cửa… rơi.
Hàng xóm có người ngâm khúc hát:
- Mùa ve tâm sự nát lòng tôi!

Mùa ve thưở ấy, nắng đầy hương,
Phượng đỏ triền miên mái học đường.
Có những bàn tay thơ dại nắm,
Ngậm ngùi xiết chặt những tình thương!

Rồi loạn mùa hoa, phượng xác cành,
Lửa về thiêu huỷ những ngày xanh.
Đàn ve im giọng, điêu tàn đến,
- Gió bốn phương bừng giữa nắng hanh.

Rồi một mùa ve, hai mùa ve…
Bao nhiêu lần phượng nở sau hè.
Lòng tôi giam kín mùa hoa cũ,
Một mái trường xưa ngói đỏ hoe.

Đã chết lâu rồi, nắng ấm ơi!
Chiều nay tàn lịm giữa đôi môi.
Lòng tôi chôn xác muôn mùa phượng,
Thơ viết làm sao? Mắt lạnh rồi!



Huyền Chi 
(Cởi Mở - 1952)

---