Huy Thông

Vài nét về tác giả:

Phạm Huy Thông sinh ngày 22 tháng 11 năm 1916 tại Hà Nội trong một gia đình làm nghề kinh doanh lớn, có tinh thần dân tộc. Ông là hậu duệ thế hệ thứ 24 của Phạm Ngũ Lão, và là thế hệ thứ 48 của thượng thủy tổ Phạm Tu. Quê gốc của Phạm Huy Thông ở làng Đào Xá, xã Bãi Sậy, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên.

Ngay từ nhỏ ông đã tỏ ra là một người có trí thông minh. Mới 16 tuổi ông đã nổi tiếng tiên phong của phong trào Thơ mới, điển hình là bài Tiếng địch sông Ô. Song thơ ca không phải là niềm đam mê duy nhất.

Năm 21 tuổi, ông đỗ cử nhân Luật tại Viện Đại học Đông Dương.

Năm 1937, ông sang Pháp tiếp tục theo học chương trình đào tạo trên đại học các ngành Sử, Địa, Luật, Kinh tế, Chính trị.

Năm 26 tuổi, ông lần lượt thi đỗ Tiến sĩ Luật và Thạc sĩ sử địa tại Pháp. Năm 31 tuổi, ông được phong Giáo sư giữ chức Uỷ viên hội đồng giáo dục tối cao của Pháp

Năm 1946 tại Paris, ông được chọn giúp việc Chủ tịch Hồ Chí Minh và phái đoàn chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hòa ở hội nghị Fontainebleau. Chính những ngày được gần gũi Hồ Chí Minh ông đã chọn cho mình con đường mà Hồ Chí Minh đang đi.

Năm 1949, ông gia nhập Đảng cộng sản Pháp. Năm 1953, ông gia nhập Đảng Lao động Việt Nam.

Năm 1952, ông phụ trách tổ chức Việt kiều hải ngoại. Cũng trong năm đó ông bị trục xuất khỏi Pháp về Sài gòn. (Đọc thêm Bài Nguyễn Vỹ nhớ về Huy Thông)

Đầu năm 1955, ông bị chính quyền Pháp đưa về quản thúc tại Hải Phòng.

Sau khi thoát khỏi nhà tù ông đảm nhiệm cương vị hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội (1956-1966), Viện trưởng Viện Khảo cổ học (1967-1988), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại biểu Quốc hội khóa II, III.

Năm 1987, ông được bầu Viện sĩ nước ngoài Viện hàn lâm Khoa học Cộng hoà Dân chủ Đức.

Ông mất vào ngày 21 tháng 6 năm 1988 tại Hà Nội.

Phạm Huy Thông đã thể hiện là một người đặc biệt có tài về tổ chức và kinh nghiệm lãnh đaọ. Thể hiện khi ông lãnh đạo Viện Nghiên cứu khảo cổ học nghiên cứu thành công đề tài “Thời đại các Vua Hùng dựng nước”, “Khảo cổ học 10 thế kỷ sau công nguyên”, “Khảo cổ học với văn minh thời Trần”... Góp phần làm cho Việt Nam trở thành một quốc gia có nền khảo cổ học mạnh tại Đông Nam Á. Ngoài ra ông còn là một nhà thơ, được nhắc đến trong cuốn "Thi nhân Việt Nam" của Hoài Thanh và Hoài Chân.

Năm 2000, ông được nhận giải thưởng Hồ Chí Minh về công trình nghiên cứu khảo cổ (Con Moong, trống đồng Đông Sơn và 4 bài dẫn luận thời đại Hùng Vương). Tên ông được đặt cho một con đường vòng quanh hồ Ngọc Khánh tại Hà Nội

Tác phẩm:

Thơ:

• Tiếng địch sông Ô (1936)
  
• Con voi già
  
• Anh-Nga (1936)
  
• Tiếng sóng (1934)
  
• Yêu-đương (1934)
  

Nguồn: Trích từ trang http://vi.wikipedia.org

---

Ít lâu nay các thi sĩ tuổi trẻ đã thoát ly hẳn được ra ngoài khuôn sáo thơ cũ, mạnh bạo, thành thực giãi bầy tính tình và tư tưởng của mình bằng những lời và những điệu mới mẻ.

Có nhiều người không nhận, hay không muốn nhận, rằng trong văn giới ta vừa có phong trào thơ mới, lấy cớ những bài thơ mà ta cho là mới đó, chỉ là những từ khúc "cọc cạch". Không từ khúc khác, mà thơ mới khác, khác nhau xa lắm. Vì từ khúc chỉ là một mớ câu thơ dài xen lẫn với câu thơ ngắn. Ngoài ra lời và ý vẫn sáo...

Nhưng muốn phân biệt thơ mới với thơ cũ, tất nhiên viết một quyển sách dày. Đây, tôi chỉ là một người yêu thơ, giới thiệu với độc giả một người làm thơ, có rất nhiều hy vọng: ông PHẠM HUY THÔNG.

Ngay những bài thơ đầu Huy Thông gởi cho tôi xem, đã tỏ ra rằng cậu học trò mười sáu tuổi ban Triết học trường Albert Sarraut, niên học 1933 - 34, là một cậu học trò "bất trị", là một người tình nũng nịu với Nàng Thơ.

Vẫn biết còn trẻ tuổi quá, thì tác phẩm chưa thể toàn thiện, toàn mỹ được, nhất là tác phẩm ấy viết bằng tiếng An Nam, một thứ tiếng chưa có văn pháp, cú pháp nhất định. Nhưng ta không nên quên rằng: tuổi trẻ bao giờ cũng hăng hái, táo bạo. Mà cái tính cách hăng hái, táo bạo cần phải có, giữa lúc ta đang muốn chống lại với thơ cổ, cũ kỹ, lụ khụ, khô khan.

Ngày xưa, ở bên Pháp, Malherbe, ghét cay, ghét độc thơ Ronsard, chỉ vì Ronsard hăng hái táo bạo quá. Nhưng công Ronsard đối với nền thơ văn Pháp không phải là nhỏ.

Vậy những thi sĩ thiếu niên nước ta cứ mạnh mẽ tin ở sức mình mà tiến. Bọn đệ tử thơ Đường họ công kích mặc họ

Nhưng tôi tưởng ông Huy Thông cũng nên thận trọng hơn một chút về sự chọn chữ. Cái tính táo bạo vẫn rất hay, nhưng không bao giờ để nó nên tính liều lĩnh.

Có một nền học vấn La-Hy và biết châm chước nhậo tịch vào văn thơ nước nhà nhiều lối thơ mới, như thế cũng chưa đủ. Lại còn phải chọn lọc, dùng những chữ thực đúng nghĩa, thì tác phẩm của ta mới có thể lưu truyền lại hậu thế được.

Tuổi trẻ đã hăng hái, muốn làm việc gì cho đến nơi thì không bao giờ có chữ: không thể. Thi sĩ Huy Thông sẽ có thể trở nên một nhà "thi hào".

Điều đó tôi chắc chắn lắm.

KHÁI HƯNG

---

Nếu một tình cảm điên cuồng của tuổi trẻ không bắt tôi phải mở đầu tập thơ thứ nhất bằng mấy chữ vẩn vơ: "Bạn tặng Bạn" thì tôi phải ghi tên ông lên đầu trang sách này mới phải.

Là vì cuốn sách này vì ông mới có. Khi tôi viết những giòng thơ thứ nhất, như chim non chưa đủ cánh, đủ lông, đứng trên miệng tổ trông không gian man mác mà hãi hùng, chính ông đã khiến cho tôi đủ can đảm văng mình bay theo gió cuốn. Ông khuyến khích tôi: ông khuyên tôi nên vững lòng theo đuổi bước tương lai : ông giới thiệu tôi cùng công chúng bằng những lời ngợi khen quá đáng. Vì ông, hơi tin sức, tôi mạnh bạo dấn bước trên con đường văn thơ chơm chởm chông gai.

Vậy tôi xin gởi biếu ông tập Tiếng sóng để tỏ dạ nhớ ơn và để tỏ tình quý mến. Mong rằng đọc qua, ông không đến nỗi tiếc công khuyến khích tôi và ước mong cho tôi có một văn nghiệp rõ ràng về sau.

---

Tiếng sóng

J'aime à faire vibrer sans fin ma lyre d'or Aux multiples accents de ta voix innombrable. H.T. (Sourvenirs)

Có nhiều sáng, gió mơ mòng dìu dặt,
Ánh bình minh vàng dịu dãi màu tươi,
Trên bể xanh, những đợt sóng tuyệt vời.
Như một bọn nhạc công miền tiên giới,
Du dương gẩy những nhịp đàn êm ái,
Sóng khoan thai vui gợn tới chân trời!
Ta ước ao, những sáng đó, có giọng ngươi.
Để thì thầm lời nước mây kiều diễm,
Bên tai người ta đắm say âu yếm.


Có nhiều trưa gay gắt, nắng tưng bừng,
Đỉnh chói loà ánh sáng như kim cương,
Những lớp sóng vang lừng và chậm chạp,
Bình tĩnh reo từng khúc hồi dồn dập.
Ta ước ao, những trưa đó, có giọng ngươi,
Để ta ca, hỡi sóng! tính khinh người,
Lòng kiêu căng không bến bờ, không giới hạn,
Với nỗi buồn gớm ghê, niềm ngao ngán
Của một trái tim đau đớn bởi điên cuồng.


Có nhiều chiều đẫm tắm bóng thê lương,
Cùng gió thảm từng hơi dài tấm tức,
Sóng rền rĩ và âm thầm thổn thức,
Tiếng buồn rầu thấm đượm cả bầu trời.
Ta ước ao, những chiều đó, có giọng ngươi.
Sóng, hỡi sóng nặng nề chiều thu tạ!
Để nắn phím lòng thiết tha, ta sẽ hoạ
Nỗi nhớ chung thường réo rắt bên tai
Với niềm tiếc thương những ngày thắm đã phai.


Có nhiều đêm đen tối như địa phủ,
Sóng dữ dội như ma thiêng kêu rú,
Đương khi trong đám tối chớp bập bùng.
Và giông gào và sấm sét đùng đùng
Hỡi sóng đêm hỗn độn lôi đình quát tháo
Cả vũ trụ như toan vùi trong trận bão!
Ta ước ao những đêm đó có giọng ngươi
Để lòng hờn căm ồ phá ra ngoài
Bằng những lời nghiến đay thần Số mệnh,
Trong vòng đau tự ngàn xưa nhất định
Bắt loài người phải lăn lộn, quay cuồng.


Không bao giờ, không bao giờ ngớt tiếng du dương,
Hỡi sóng! Đàn thần tiên muôn thu réo rắt!
Sóng lòng ta cũng không bao giờ ngớt
Tiếng mơ mòng ca nhịp buồn vui.
Cho nên ta ao ước có giọng ngươi.
Để man mác gợi khêu hồn nghệ sĩ,
Ta hoạ lại tiếng đàn tâm huyền bí.



Huy Thông
(Nguồn: Huy Thông; NXB Hội Nhà Văn 1994)

---

Đường tình ái

"Tu es encore un enfant : oui, un enfant! cé st-à-dire que tu ne connais pas encore la douleur. I'auxiété d'aimer et d'attendre I'écho de l;appel" Sourvenirs

Ta không còn là đứa trẻ ngây thơ,
Không biết gì, ngoài sách vở, thuở xưa.


Không! Tim ta đã bắt đầu rung động,
Và, sáng vắng, canh tàn, đã mơ mộng
Những phút thần tiên chan chứa nỗi yêu đương.
Con đường tình chói lọi ánh hào quang,
Như giục giã thi nhân mau đặt gót.
Lòng say sưa, ta vừa toan dấn bước,
Bỗng bao người đường nọ đã từng qua,
Níu áo ta và lên tiếng thiết tha:
- Kẻ niên thiếu điên cuồng, dại dột!
Chân chúng ta còn rành rành in lốt.
Ngươi há không trông thấy rõ ràng ghi
Mau dừng chân! Đứng lại! Đừng đi!
Vì muốn đổi, ôi! lấy một giây ân ái,
Phải bao ngày lòng xót xa tê tái,
Và phải, suốt đời, ôm hận trong lòng đau!


Ta trả lời những kẻ ấy:
- Mặc dầu!
Ta quyết sẽ xông pha đường tình ái,
Sẽ dấn bước mà đi, đi mãi mãi,
Dù lối đi, than ôi! là một lối đoạn trường!
Thà một giây say đắm bến yêu đương,
Rồi, trọn đời, trong lòng đau thương tiếc
Những ngày thắm đã trôi đi biền biệt,
Còn hơn là phải sống, kiếp cỏ cây!
Một cuộc đời trưởng giả, không đắm say!


Ngàn liễu, nơi xa, trong sương hồng chìm đắm.
Ta đứng yên, thả tầm đôi mắt ngắm
Con đường dài, sực nức hương hồng tươi,
Quanh co đi và lẩn khúc cuối trời.


Lòng ngây ngất ta lên đường sán lạn,
Tìm tri âm trong khoảng trời vô hạn.
Nhưng đường không vẫn yên lặng như tờ.
Ta vẫn đi, vẫn dạo gót giang hồ:
Trời tình ái vẫn âm thầm hiu quạnh
Và đường thẳm, ta xa trông, buồn lạnh.
Thân trơ vơ, kinh hải, ta quay đầu...


Nhưng mịt mùng, lối cũ nay còn đâu?



Huy Thông
(Nguồn: Huy Thông; NXB Hội Nhà Văn 1994)

---

Hương xuân


Cảnh vật thôi trong sương mờ lẩn dáng,
Vàng anh trên cành liễu tiếng thiết tha,
Trong vườn xanh, một nụ hồng như pha ráng,
Và, từng đàn, bướm rỡn trên dàn hoa.


Nhưng, rồi đây, dưới bầu trời chói lọi,
Tưng bừng và điềm tĩnh, lửa hè nung.
Rồi, ảm đạm, thu về cùng mây tối.
Rồi đông sang với gió bấc lạnh lùng.


Đông qua. Cùng hoa thắm, lá tươi, xuân đã lại!
Nhưng, em! xuân em tươi thắm được mấy lần?
Vậy thì, ngày xanh mau đắm say tình ái,
Để tim em rồi mãi mãi đượm hương xuân!



Huy Thông
(Nguồn: Huy Thông; NXB Hội Nhà Văn 1994)

---

Chiều hôm qua


Chiều hôm qua, dạo bước bên hồ,
Đang bâng khuâng tìm một vầng thơ.
Tôi bỗng gặp ba cô thiếu nữ,
Làn tóc huyền theo gió phất phơ.

Vì chưng tôi là giống đa tình,
Mà ba cô đó cực kỳ xinh,
Tôi bèn hái ba bông hồng tía
Soi đài trên mặt nước rung rinh.

Rồi tôi mê mãi, đắm say lòng,
Tươi cười bước lại dưới gốc thông,
Là nơi ba cô cùng nhau đứng,
Tặng mỗi cô em một đóa hồng.

Yếm âu, tôi nói: - Hỡi ba nàng!
Vì đâu mặt ngọc ánh mơ màng?
Vì đâu tấc dạ nhường tê tái,
Với bể lòng nhường sóng mang mang.

Phải chăng thiếu nữ thấy gió chiều
Vuốt ve làn sóng tóc yêu kiều,
Tưởng ngón tay tình quân mơn trớn?
Có phải chăng là các cô yêu?

Ba nàng thiếu nữ miệng mỉm cười,
Đồng thanh thỏ thẻ trả lời tôi:
- Chính vì yêu chúng em ngây ngất,
Hỡi tình quân của chúng em ơi!

Chúng em đây khi đã yêu ai,
Thì người mây nước phải miệt mài
Trong vòng ân ái không bờ bến,
Và lòng say đắm sướng vui hoài.

Mà tình quân hỡi! có hay chăng
Tim chúng em rung động vì chàng?
Chúng em yêu anh, chàng thi sĩ
Công danh, phú quý, chẳng bao màng.

Tôi yên lặng đứng ngắm ba cô
Môi xinh tươi với mắt mơ hồ,
Với tấm thân dịu dàng, tha thướt,
Như ba cây liễu đứng bên hồ.

Một cô uyển chuyển lại bảo tôi:
- Hỡi tình quân của chúng em ơi!
Em là Ngày Xanh, là Tuổi Trẻ
Là mùa xuân chói lói của người.

Ai chẳng vì em thổn thức lòng
Khắp trong bầu vũ trụ mơ mòng?
Vì, ngàn thu, em son, em trẻ,
Với ngàn thu, em đẹp tựa hồng.

Một cô em nữa cất tiếng oanh:
- Em là Sức Mạnh của ngày xanh,
Chính em khiến lòng chàng phấn khởi
Khi chàng nhìn gió cuốn mây nhanh.

Chính em, những buổi sáng xanh tươi,
Khiến chàng bồng bột mến yêu đời,
Khiến chàng lắm lúc như điên dại,
Chúm môi thổ sáo với ca vui.

Còn cô kia, lanh lảnh giọng vàng,
Tươi cười, say đắm bảo tôi rằng:
- Họ tên em hỏi chàng có biết,
Tình lang yêu dấu! Hỡi tình lang?

Sung sướng thay là kẻ có duyên
Được em mơn trớn với chung thuyền!
Vì người đã khiến lòng em chuyển
Mơ màng luôn sống giấc mộng huyền!

Mà kẻ em đây đã rẫy ruồng,
Xót xa, đau khổ đủ mọi đường.
Vì tên em là lòng Quyến Luyến
Là tình Ân Ái, nỗi Yêu Thương.

Rồi ba cô thiếu nữ đắm say
Nói: - Tình quân hỡi! chúng em đây
Vì tình quân tâm hồn ngơ ngẩn,
Vì tình quân tấc dạ ngất ngây!

Rồi ba cô thiếu nữ lả lơi
Cầm tay nhau nhảy múa quanh tôi,
Yểu điệu, êm đềm như đàn bướm
Dịu dàng bay trong bóng thông tươi.

Chiều hôm qua, dạo bước bên hồ,
Đang bâng khuâng tìm một vầng thơ.
Tôi bỗng gặp ba cô thiếu nữ,
Làn tóc huyền theo gió phất phơ.

Vì thế, cho nên từ chiều qua,
Lúc nào tôi cũng mãi mê ca,
Là vì tấm lòng tôi rung động
Như đìu hiu hơi gió ngân nga.



Huy Thông
Tháng 6 năm 1934
(Nguồn: Huy Thông; NXB Hội Nhà Văn 1994)

---

Ngày xuân


Đào mới nở rải hương thơm mát,
Khắp vườn hoa lộng lẫy mầu hồng.
Phập phờ làn khói giữa trời đông,
Trúc cao thỉnh thoảng du dương hát.


Kìa! em hỡi! gió xuân dào dạt
Đưa cánh hoa tản mát trên không.
Xa xa, trên cát trắng như bông,
Lờ mờ lan chút sương vàng nhạt.


Nhưng, hoa tươi mấy lúc lả lơi,
Ba ngày xuân mấy lúc rã rời?
Vậy thì, hòa nhịp cùng tiếng trúc,


Em ơi! em khá bổng trầm ca,
Cũng như lời đôi trái tim ta
Ái tình ca cùng hòa một khúc.



Huy Thông
Năm 1933
(Nguồn: Huy Thông; NXB Hội Nhà Văn 1994)

---

Thu

Bóng chiều rơi. Đôi ta từng bước một, Cùng lặng lẽ dưới trời thu dạo gót. Bên bờ hồ hiu quạnh, gió nhu mì Lướt bay qua tấm thảm cỏ xanh rì, Lấm tấm điểm những hạt sương bằng bạc, Như vui vẻ thì thầm lời mây nước, Vài khóm lau già chốc chốc reo, Nhẹ nhàng đưa trên mặt nước trong veo, Heo may uốn cụm hoa bèo nghiêng ngả Lá úa vàng, từng đàn, bay lả tả, Như thướt tha một đàn bướm dịu dàng Cùng hơi thu man mác vội tạt ngang. Em bỗng dừng chân: rồi, buồn bã, Lim dim mắt ngắm thu êm ả, Anh đắm mê nhìn cặp mắt em Và anh tưởng chừng không khí êm đềm Dưới trời thu cao rộng, Với tình yêu mơ mộng Trong tim xanh. Cùng chan hòa trong cặp mắt long lanh.

Huy Thông
Thu năm 1933
(Nguồn: Huy Thông; NXB Hội Nhà Văn 1994)

---

Gió đêm xuân


- Trên trời lam
Le lói bó hoa sao
Gió dạt dào
Lay bóng trăng trên cành lá thông chàm.


- Trông làn mây
Chan chứa những sao vàng
Đang mơ màng
Trên đỉnh thông xanh biếc thướt tha bay!


- Tắm bóng đêm,
Chim lặng tiếng vui ca
Để đôi ta
Nghe gió xuân khoan nhặt tiếng êm đềm.


- Ôi! du dương
Và réo rắt xiết bao
Tiếng thì thào
Của gió xuân khuyên nhủ nỗi yêu đương!
- Gió ngân nga!
Mau cất tiếng âm trầm,
Để thì thầm
Cùng non sông bát ngát nỗi lòng ta!


- Cứ thờ ơ
Mà cuốn thẳng, gió trời!
Ta van ngươi
Mặc cho đôi ta lặng lẽ say sưa!



Huy Thông
Thu năm 1933
(Nguồn: Huy Thông; NXB Hội Nhà Văn 1994)

---

Lòng son sắt


Tiên nữ

Từ khi cùng gió yêu kiều,
Lời tiên dìu dặt một chiều thu êm,
Tình cờ lọt đến tai em
Khi em đương vỗ cánh mềm lượn chơi:
Từ khi, Mục tử dưới đồi!
Tiếng tre trầm bổng tuyệt vời mây cao
Làm rung động trái tim đào,
Em không thiết động tiên ngào ngạt hương,
Chẳng buồn ngắm cảnh thiên đường,
Chẳng buồn nghe hạc du dương lưng trời,
Yêu em với! bạn lòng ơi!
Kẻo em sầu não tơi bời tâm can!


Mục-tử

Nghe lời Tiên nữ thở than
Tấm lòng ta những chứa chan nỗi sầu:
Thương ai nét ngọc ủ rầu,
Thương ai má thắm phai màu vì ta!
Nhưng ta đã chót, Tiên nga!
Yêu đương kẻ khác thiết tha trong lòng.
Bên hồ, ngồi dưới bóng thông,
Người yêu ta lặng lẽ trông nhạn về!
Cành mềm yếu, lá lê thê,
Chập chờn sóng tóc, vuốt ve má hồng.
Hỡi xuân lộng lẫy, mơ mòng!
Tươi đi, thắm nữa! cho lòng ai vui!


Tiên nữ

Nhưng xuân non nước bạn ơi!
Được bao đằm thắm, xanh tươi mấy ngày?
Rồi đây cây cỏ đổi thay;
Rồi đây đông lại đưa mây, gió về!
Cản xuân trần thế ra chi?
Sao bằng non nước dị kỳ Bồng Lai!
Yêu em với! bạn lòng ơi
Rồi em dẫn lối Thiên Thai anh vào
Rồi anh sẽ biết Vườn Đào,
Mầu tươi lộng lẫy, ngạt ngào mùi hương.
Rồi đôi ta sẽ yêu đương
Ở nơi xuân mãi mãi không lạt mầu.


Mục-tử
.............................


Huy Thông
(Nguồn: Huy Thông; NXB Hội Nhà Văn 1994)

---

Trên bãi bể



Bổ sung sau!


Huy Thông
(Nguồn: Huy Thông; NXB Hội Nhà Văn 1994)

---

Vỏ óc


Mau quàng lên cổ dải san mùi!
Rồi, cùng anh rong chơi, chờ bể,
Xem vừng ô lặn, bạn lòng ơi!

Gió chiều, vi vút từng hơi nhẹ,
Trên sông hoa êm ái lướt bay.
Cát mênh mang thấm màu chiều xế.

Em ơi! Cầm lấy vỏ ốc này
Vén làn tóc hương thơm nào nạt,
Nghe anh, em hãy đặt vào tai.

Tiếng sóng xôn xao trên bể bạc
Từ ngàn thu vang động âm thầm
Trong vỏ óc chứa chan nhịp hát.

Cũng chứa chan bao tiếng thâm trầm,
Như vỏ óc, trái tim anh cũng
Là cây đàn phảng phất thanh âm.

Lời ân ái trăm năm vang động.


Huy Thông
Ngày 22 tháng 7 năm 1934
(Nguồn: Huy Thông; NXB Hội Nhà Văn 1994)

---

Đợi chờ



Bổ sung sau!


Huy Thông
(Nguồn: Huy Thông; NXB Hội Nhà Văn 1994)

---

Tiếng đàn khuya


Ngoài ân vắng, nữ lang, buồn bực,
Nghe dương cầm thổn thức nơi xa,
Ngàn dương gió cuốn ngân nga
Trăng khuya buồn rãi ánh ngà trên hiên.

Lặng nghe tiếng dương cầm tha thiết,
Lòng nữ lang khôn xiết băn khoăn,
Tiếng cầm êm ái, nồng nàn,
Như khêu gợi nỗi ái ân trong lòng.

Lời mây nước từ đâu văng vẳng
Khiến nữ lang buồn tưởng Tương Như,
Khiến nàng cặp mắt lư đừ,
Hạt châu trên má từ từ tuôn rơi?

Nàng lặng đứng mơ màng, tê tái,
Trong lòng buồn ân ái chan hòa,
Tiếng dương cầm vẫn thiết tha
Vẫn êm dìu dặt nơi xa mịt mù.

Nàng ngấm ngầm trong tim hờn giận
Kẻ canh trường vơ vẩn dạo đàn,
Như nâng niu tấm lòng nàng,
Mà không cho rõ lời vàng đâu đưa!

Nàng đâu biết rằng, nơi xa vắng,
Kẻ nhạc công cay đắng can trường,
Tưởng rằng những tiếng yêu đương,
Gầm trời, không kẻ cảm thương, ngậm ngùi.



Huy Thông
(Nguồn: Huy Thông; NXB Hội Nhà Văn 1994)

---

Một phút ái ân


Chiều thu lạnh lẽo. Sương mịt mùng
Ta buồn dạo bước lên bờ sông,
Ngắm đợt sóng mờ long lanh gợn,
Nghe cây hòa nhịp gió mơ mòng.

Trên không rầu rĩ tiếng ngân nga,
Cùng đàn lá úa, hơi may qua.
Cảm thấy tấm lòng sầu man mác,
Ta dừng chân lại, cất tiếng ca:

- Chiều thu ảm đạm, gió lạnh lùng,
Vì chưng thiếu ánh mặt trời hồng,
Lòng ta buồn, lạnh, vì chưng thiếu
Tia hào quang sáng cặp mắt trong.

Ai mang ta đến bến Ái Tình,
Để cho ngày tháng những giọng oanh,
Êm đềm như trúc, ngân như gió,
Dịu dàng mơn trớn trái tim xanh?

Vừa ngừng tiếng hát, một nhịp ca
Bên tay hiu hắt nhẹ đưa qua,
Tư tưởng lời than là dương liễu
Trong sương mơ mộng, cuối trời xa.

- Bên sông, ai cất tiếng yêu đương,
Để lòng nhi nữ luống bâng khuâng?
Như ai ta cũng bao ngày, tháng,
Phòng không, mong mỏi bạn uyên ương!

Nhưng... kẻ bên sông vẫn hững hờ,
Chẳng thèm đáp lại tiếng ta ca...
Đằng đẵng trăm năm dù chậm chảy,
Ta không gặp kẻ ta đợi chờ!

Tiếng buồn mỗi lúc một thêm xa,
Dần dần biến hẳn trong sương mờ...
Ta vội êm đềm lên tiếng gọi:
- Ai người bên ấy! hãy đợi ta!

Đợi ta một lát: ta sang sông
Réo rắc nghe ai kể nỗi lòng,
Nhưng, khi đợi chờ ta tới bến,
Đừng ngừng nhịp hát, tiếng yêu đương!

Bốn phía than ôi: lặng như tờ:
Chiều mênh mông vắng không ai thưa,
Vỉ kẻ bỡn lòng ta lúc nãy
Đã bỏ ra đi tự bao giờ!

Kẻ cùng ta đã họa tiếng lòng
Là một cô đánh cá bên sông
Một gái ngây thơ nơi thôn dã
Hay một nàng tiên nữ non Bồng?

Ta không biết rõ. Nhưng, ai ơi!
Tự chiều hôm đó dưới gầm trời,
Ta không phút nào không nghe thấy
Bên tai văng vẳng tiếng xa xôi.



Huy Thông
(Nguồn: Huy Thông; NXB Hội Nhà Văn 1994)

---

Tiếng họa mi ca


Qua khung cửa, bóng trăng bỗng rọi
Mớ hào quang chói lọi vào phòng.
Ta ngừng họa tiếng đàn lòng,
Tì tay cửa sổ mơ mòng ngắm đêm.

Dải mây biếc trên cao cuồn cuộn
Kéo theo chiều gió cuốn phương xa.
Trời cao tắm ánh trăng ngà,
Lơ thơ ẩn hiện sao mờ vài ngôi.

Hơi may lạnh, từng hồi hiu hắt,
Qua hồ thu trong vắt đìu hiu
Long lanh từng ngấn, bạc gieo,
Lau gì từng lớp dặt dìu lời ru.

Ngoài sân rộng ánh trăng tha thướt,
Bỗng theo nhau vụt lướt đôi dơi.
Một làn sóng lúa xanh tươi
Dịu dàng gợn tới chân trời xa xăm.

Tưởng thời khắc không buồn chảy nữa,
Chống khuỷu tay vào cửa sổ tròn,
Ta buồn lặng để tâm hồn
Phiêu phiêu bến mộng, chập chờn cung trăng.

Bỗng, tự đâu ta không biết hẳn,
Khoảng đêm trường yên ắng như tờ,
Họa mi vui cất tiếng ca,
Khi khoan, khi nhặt, khi xa, khi gần.

Khi gần sát bên tai the thé,
Như luôn luôn lụa xé rất mau;
Khi xa, xa tít mây cao,
Tưởng lời thổn thức chùm sao mơ hồ.

Đương sáng sủa tựa hồ giòng suối
Chẩy vội vàng trên khối pha lê,
Bỗng hòa những giọng nặng nề
Như lời rừng vắng rù rì canh khuya.

Lúc rối loạn gió, mưa dồn dập,
Đương vút cao, bỗng thấp, rồi cao;
Đương ầm đổ trận mưa rào,
Nhịp nhàng sóng vụt nao nao gầm cầu.

Kẻ nghệ sĩ thần tiên ca mãi,
Khiến lòng ta tê tái say sưa,
Khi thôi ngắm chuỗi sao mờ,
Lại buồn dạo mắt bên hồ rung rinh.

Trong bóng tối đêm thu lạnh ngắt,
Ta điên cuồng bỗng cất tiếng ca,
Những toan suốt sáng sẽ hòa,
Cung đàn mầu nhiệm thiết tha bên ngoài.

Nhưng, than ôi! giọng ta vừa cất,
Chim họa mi im bặt lời ca,
Rồi, nhường kinh sợ tiếng ta,
Vội vàng vỗ cánh nẻo xa bay liền.

Ta luống cuống vươn mình, kiểng gót,
Giơ hai tay theo hút nhạc công.
Nhưng chim, nhanh chóng vô cùng
Phút giây vụt lẩn vào trong bóng mờ.

Bọn thi sĩ thường chung phận ấy.
Trên cây đàn toan gẩy tiếng lòng,
Cho người yêu dấu nghe cùng,
Cho cùng một nhịp tim hồng cùng rung,

Nhưng đàn nọ nhắc không được đúng
Những thanh âm vang động trong lòng
Ta đành dương mắt đứng trông
Họa mi vỗ cánh mịt mùng xa bay.



Huy Thông
Ngày 27 tháng 9 năm 1934
(Nguồn: Huy Thông; NXB Hội Nhà Văn 1994)

---

Con voi già

Tặng Phan Bội Châu


Qua sơn lâm âm thầm và hùng vĩ,
Tắm ngày đêm trong bóng đêm huyền bí,
Cành thướt tha cùng lá chíu chít giao,
Từ ngàn thu thiếu ánh mặt trời đào;
Qua những suối đầy rêu và chậm chạp,
Từ từ chảy dưới hai hàng cây thấp,
Như con trăn-ngọc-thạch vẩy long lanh,
Cuộn mình và uốn khúc trên đá xanh;
Qua những rặng núi cao và ngạo nghễ,
Chiều chiều tắt ngọn đuốc hồng đang xế;
Những ngàn lau như sóng biển mông mênh,
Cùng heo may lên xuống và bập bềnh;
Qua những nơi mà loài người yếu ớt
Chưa hề dám, tự ngàn xưa, đặt gót,
Con Voi Già bình tĩnh lạnh lùng đi,
Mắt lừ đừ vơ vẩn nỗi sầu bi.


Voi nhớ rằng đã quá hai mươi hạ,
Nó dẫn đàn vượt qua hàng núi đá.
Nay, như xưa, vẫn tựa con rồng lam
Cuốn chùm Sao Câu Rút ở trời Nam.
Ôi! oai linh thay quãng đời oanh liệt
Nó ngang dọc vẫy vùng trên non biếc!
Hống hách thay những buổi, sức mạnh đầy,
Nó làm chúa muôn cầm thú cỏ cây!
Nó lại nhớ, than ôi, ngày bi đát
Người bé nhỏ xấu xa và hèn nhát,
Kéo từng đàn tới những chốn nguy nga
Cướp giang sơn hùng vĩ của Voi Già.
Biết bao voi dưới trận mưa tên sắt,
Đành phó mặc đống xương tàn cho đất!
Biết bao voi bị sét của loài Người,
Ngang đầu vang lừng nổ, ngã chết tươi!


Voi đầu đàn, trên mình tên chơm chởm,
Thua, sau một trận giao phong ghê gớm,
Đành ôm, trời đất hỡi, trái tim đau,
Mà vội vàng trốn bỏ cảnh rừng sâu!
Nó đi, đi mãi, nhưng chẳng biết
Đi đâu. Ăn uống nghỉ ngơi chẳng thiết,
Nó đi, đi cho cách biệt miền Nam,
Cách biệt loài Người tàn ác tham lam.
Đoạn, trèo lên trên cao nguyên Tây Tạng
Rồi dừng bước. Gió cuốn theo ngày tháng,
Sáng qua chiều lại, sáng lại chiều qua,
Nỗi gian truân xưa, Voi cố xóa nhòa.


Nhưng nay Voi biết mình đà tới cõi:
Sức thiêng liêng những ngày xanh chói lói,
Như mặt trời tàn tạ buổi chiều đông,
Trong tim Voi kém rộn với kém nồng.
Voi quả quyết noi theo con đường cũ
Quay về thăm những nơi xưa đàn trú,
Nhìn lại quãng đời niên thiếu anh hào,
Rồi bỏ mình ở chốn núi non cao.
Voi đi… Bỗng dừng chân, nó đứng lại,
Vì, kìa! Nơi mà loài Voi thất bại
Giống Người! nòi Voi thua trận khi xưa!
Nơi mà nước non cao cả đổi vua!
Ấn Độ! Ấn Độ! Nước non lộng lẫy!
Đêm hè ngươi tưng bừng đẹp đẽ mấy!
Ấn Độ phì nhiêu! Ấn Độ xanh tươi!
Cảm lòng thay, những cảnh vật của ngươi!
Vụt nhớ lại trận giao phong kịch liệt,
Cất tiếng buồn, Voi kêu rên thảm thiết.
Rồi, đầu như choáng váng, dạ đê mê,
Voi như ngất ngây, phấn khởi, say mê.


Bỗng Voi thu chút sức thừa đứng dậy,
Rồi ngẩng đầu lên sao hè lộng lẫy,
Trong khoảng đêm khuya lặng lẽ, mơ màng,
Voi buồn rầu, cất tiếng bỗng rít vang.
Tiếng kêu ầm cõi sơn lâm to lớn
Xiết bao, ôi, đắng cay và đau đớn!
Nhưng thương thay, sao bạc chẳng ai hoài,
Rừng chẳng thương thân phận kẻ lạc loài.
Mình mệt mỏi, bên sông, Voi im rít,
Nhưng tan tác vào bóng đêm mù mịt,
Biết bao tình thương nhớ, nỗi sầu bi,
Theo tiếng kêu đều thoang thoảng bay đi.
Hồn rừng thẳm, những vang cây chan chứa,
Nhắc lại tiếng tiếng Voi kêu nhiều lượt nữa
Rồi núi non và cảnh vật âm u
Lại đắm say trong giấc mộng muôn thu.
Tiếng giã từ núi cao cùng sông rộng,
Chào rừng xanh với vòm trời lồng lộng,
Gọi linh hồn hùng vĩ của loài Voi,
Voi tưởng một mình mình biết mà thôi.
Có hay đâu gió xuyên sơn lừng lẫy
Đã than lại lời than đau đớn ấy,
Đã khiến cho ở chốn mịt mùng xa,
Tấm lòng ta thổn thức, hỡi Voi Già!



Huy Thông
(Tân thiếu niên số 3, ngày 16/2/1935.)
Nhà Nghiên cứu Lại Nguyên Ân sưu tầm

---

Anh Nga

Niềm ái ân chưa được biết bao giờ, Ta vừa biết phút giây trong giấc mộng. Mà mộng nọ, than ôi! Còn đâu bóng! Ta gục đầu thổn thức nhớ điệu đàn Và âm thầm tưởng tiếc bóng đêm tan. Huy Thông

Các vai: Anh Nga
Ngân Sinh
Tiếng ca nơi xa xa
Nhịp tiếng tỳ bà đưa

(Tỳ bà văng vẳng)

Tiếng ca
Hương muôn hoa êm đềm quyến luyến
Vừng cây khuya nghênh gió dưới trăng ngà.
Nhưng đêm biếc rồi tàn, giăng xuân biến,
Và vừng hồng sẽ tắm nắng chân mây xa.

Ngân Sinh
Vừng hồng sẽ tắm nắng chân mây xa...
+

Nhưng, bây giờ, trên không tím,
Lướt sao êm, mây lả thướt tha qua;
Lặng ngắm giăng mơ màng, hoa chúm chím,
Và, bên tường, len lén, gió lay hoa.
++
Trên đôn xứ nghiêng đờn, ta đứng dậy,
Rồi, nhịp hài, lững thững bước thư sinh...
Ta thấy lòng say sưa... Và lại thấy
Hương ái ân nhẹ quện tim đa tình.
++
Đêm bâng khuâng... giời ơi! Sao đẹp đẽ!
Nhưng mà... sao tẻ ngắt, sao buồn tênh?
++
Là vì, Anh nga ơi! vườn vắng vẻ,
Thiếu xiêm đào tha thướt dưới trăng chênh.
++
Hứa cùng ta sẽ trăm năm ân ái,
Nỡ đi đâu để bạn đắng cay lòng?
++
Để bạn lòng, trơ vơ phòng trống trải,
Ấp tim sầu lạnh ngắt như băng đông!

Tiếng ca
Bóng đêm như chan hoà niềm quyến luyến,
Như vuốt ve du khách dưới giăng ngà...
Nhưng đêm biếc rồi tàn, giăng xuân biến,
Và vừng hồng sẽ tắm nắng chân mây xa!

Ngân Sinh
Thì tắm nắng chân mây đi! Vừng ô hỡi!
Vì hơi đêm phơi phới
Vì giăng cao rắc ánh
Trên vườn yên,
Vì sao khuya lóng lánh
Xứ muôn tiên...
Vì cảnh đẹp dưới giăng xanh tuy êm ái,
Nhưng lòng ta còn mãi
Nhớ thương người đẹp cũ chốn dạ đài.

Anh Nga
Dạ đài trống trải,
Ôm lòng đau, ta cũng mãi nhớ thương ai.

Ngân Sinh
Bên khóm phù dung giăng mạ biếc,
Ai bâng khuâng, nhớ tiếc,
Hay chờ mong

Anh Nga
Hỡi thư sinh thổn thức dưới giăng trong!
Nơi thiếp mơ mau lẹ gót mơ mòng!
Chàng có thấy, bên phù dung lả lướt,
Bóng ai đi tha thướt
Như tiên nga thấp thoáng suối Thiên thai?

Ngân Sinh
Bóng ai đi tha thướt...?
Hay hồn êm kẻ khuất chốn dạ đài?

Tiếng ca
Hãy cùng ai, nơi hương hoa quyến luyến,
Ngắm vườn lam ngây ngất dưới trăng ngà!
Vì đêm biếc rồi tàn, giăng xuân biến,
Và vừng hồng tắm nắng chân mây xa.

Anh Nga
Chàng... Chàng tới gần nơi hương hoa quyến luyến!
Kẻo nắng hồng đẫm tắm chân mây xa...

Ngân Sinh
Hỡi giai nhân!
Nàng là au mà diễm lệ, thanh tân?
Nàng là ai mà âm thầm, huyền ảo,
Để, xuyên qua liên tiền thảo,
Ánh giăng xuân
Nhẹ nhàng vờn trên dung nhan kín đáo?
Nàng là người trong Quảng điệu hay Chiêu quân?
Hay tiên nga lạc cánh xuống phàm trần?

Anh Nga
Thiếp là người chàng mơ tưởng, nhớ thương.

Ngân Sinh
Nàng?

Anh Nga
Chàng làm chi mà bỗng dáng bàng hoàng?

Ngân Sinh
Nàng?
Nàng là người ta mơ tưởng, nhớ thương?
Là người tiên ta tiếc bóng bao đêm trường?

Anh Nga
Ngân lang, chàng hỡi! bao đêm trường!

Ngân Sinh
Nhưng không! Không, nàng quyết chẳng phải ai!
Vì Anh nga còn đâu nữa trên trần ai!

Anh Nga
Ngân lang! Ngân lang! Chàng còn nhớ,
Chiều xuân xưa, trên ngựa, đỡ kim cầu,
Chàng thảo mấy dòng thơ như nhạn múa
Trên tờ mây thiếp vẫn giữ bên tim sầu?

Ngân Sinh
Hỡi kẻ ta chờ mong...! nhưng chẳng phải!
Vì mỹ nhân xiêm thoáng trên lầu xưa
Đã lẩn bóng như làn mây êm ái
Và ngàn năm đã lịm giấc say sưa!

Tiếng ca
Hãy cùng ai, nơi hơi đêm quyến luyến,
Đứng đê mê tình tự dưới giăng ngà!
Vì đêm biếc rồi tàn, giăng xuân biến,
Và vừng hồng sẽ tắm nắng chân mây xa,

Anh Nga
Chàng ơi! Chàng ở lại,
Chờ vừng hồng tắm nắng chân mây xa...
Và, biệt chàng, thiếp xin đi, đi mãi mãi!
Vì, than ôi! chàng quên lãng bóng Anh nga,

Ngân Sinh
Anh nga! Anh nga!
Nàng dừng hài hãy đứng dưới vòm hoa!

Anh Nga
Ngân lang, chàng hỡi!
Giờ ái ân mơ hồ như gió thổi,
Mà đành lòng chẳng để hững hờ qua!
Bên phòng sách, thướt tha,
Ai uốn liễu?
Và tỳ bà đâu đưa văng vẳng điệu?

Ngân Sinh
Ôi!
Người đâu mà yểu điệu như nàng Thôi?
Người đâu mà tươi thắm, dịu dàng,
Mà đoá môi phảng phất sự mơ màng,
Mà tóc huyền bay óng như mây qua,
Mà mắt đưa như ngọc ánh dưới giăng ngà?

Anh Nga
Phù dung tươi, nép tường, như kiễng gót
Ngắm tre đằng rũ tóc dịu dàng ngân.
++
Bên vành giăng, lóng lánh áng mây vần,
Và cỏ mềm bâng khuâng bên cát bạc.
++
Vườn ướp trong hương thơm, như man mác
Biết bao lời mây nước đắm say lòng...
++
Tình làng! chàng hãy để tim mơ mòng,
Lặng tắm dưới lưu ly hồ mộng tưởng!
++
Cho tim mê tưởng nhầm: giờ vui sướng
Sẽ kéo dài mãi mãi với thời gian.
++
Tiếng ca
Nhịp lời lòng... ai ơi! lời quyến luyến
Với lời tơ ẩn hiện dưới giăng ngà!
Kẻo đêm biếc rồi tàn, giăng xuân biến,
Và vừng hồng sẽ tắm nắng chân mây xa,

Ngân Sinh
Đêm giăng! Hãy dừng lại trong vườn hoa!
Và, vừng ô khe khắt!
Chớ vội vàng tắm nắng chân mây xa!
++
Ta muốn không bao giờ sao kia tắt,
Không bao giờ phơ phất ánh đông hồng!
++
Muốn đêm dài nặng phủ khối sương bông
Và ôm ấp vườn say cho tối mãi!
++
Ta ước nghe, ngàn đời, lời ân ái
Trong đêm mờ, hoà nhịp... giấc mơ điên.
++
Cho hồn mơ lướt tới cõi u uyên,
Nơi Suối Đào nao nao trong vắt chảy...

++
Rồi, tay ôm đờn tình man mác gảy,
Ta uốn lời luyến sắc Anh nga nương!

Anh Nga
Giăng nghiêng ánh. Bóng tường se sẽ ngã.
Và giời đông, lát nữa, sẽ dần tươi...
Nhưng, trước lúc ven giời thoa son thắm,
Hãy để lòng say đắm một đêm nay!

Ngân Sinh
Đêm nay và mãi mãi...! Tình nương ơi!

Anh Nga
Gió im lìm chơi vơi trong vườn vắng
Và tiếng tỳ văng vẳng đưa từng hơi...
Nhưng, đến buổi, than ôi! đèn giăng tắt,
Bóng Anh nga vơ vất cõi mông lung.

Ngân Sinh
Vơ vất cõi mông lung?
Nhưng...
Nhưng Anh nga, nàng hỡi!... hình như nàng...
Hình như nàng...
Ai, năm xưa... bảo khuất dưới Suối Vàng?

Anh Nga
Suối vàng...
Nơi muôn năm... ua uất nỗi mơ màng...

Tiếng ca
Khách đa tình còn bâng khuâng quyến luyến
Giấc mơ xuân đằm thắm dưới giăng ngà,
Mà đêm biếc sắp tàn, giăng xuân biến,
Và vừng hồng gằn tắm nắng chân mây xa.

Anh Nga
Chàng ơi! Chàng!
Anh nga là một bóng dưới Suối Vàng,
Nơi muôn năm u uất nỗi mơ màng...
Nên, chàng ơi! Khi giời đêm ửng sáng,
Vong hồn thiếp sẽ không còn lảng vảng
Trong vườn hoa, để ngắm áo chàng bay...
Bao nhiêu nỗi đau lòng dù quên lãng,
Trăm năm còn ôm mãi khối hận này...

Anh Nga
Và, góc vườn, nghẹn lệ lúc chia tay,
Thiếp ra đi ngàn thu không giở lại...

Ngân Sinh
Để những đêm âm thầm giăng suông dãi,
Bình lòng càng trĩu chất nỗi buồn thương...

Anh Nga
Bình minh tươi phơn phớt sau rèm sương
Và tinh tú mờ phai trên giời lặng...

Ngân Sinh
Nàng bâng khuâng dần lùi trên cát trắng,
Êm như hơi và chậm tựa mây chiều...

Anh Nga
Tay run run cố níu dải the điều,
Chàng thổn thức nhẹ lần theo bước thiếp...

Ngân Sinh
Vườn đìu hiu vẫn mơ màng thiêm thiếp:
Hãy dừng chân, nàng hỡi...! phút giây thôi!

Anh Nga
Xin từ đây vĩnh quyết, hỡi chàng ôi!

Tiếng ca
Vườn vắng vẻ, thư sinh còn quyến luyến
Cảnh thần tiên huyền ảo dưới giăng ngà.
Nhưng đêm biếc đã tàn, giăng xuân biến,
Và vừng hồng đã tắm nắng chân mây xa

Ngân Sinh
Vừng hồng đã tắm nắng chân mây xa.

Và...
Dưới ánh giăng tà...
Đâu mất...?

Nàng Anh nga đi đâu mất dưới giăng tà?



Huy Thông
(Đêm 16-17/7/1935)
(Nguồn: http://vhv.vn)

---