Góp Nhặt Cát Ðá

34. Nụ cười trong đời MoKuGen


Mokugen không bao giờ biết cười cho đến ngày cuối cùng của cuộc đời ông ở trên dương thế. Khi giờ ra đi ông đến, Mokugen nói với các đệ tử:

- Các anh đã theo ta học tập hơn mười năm rồi. Bây giờ hãy bày tỏ cho ta biết sự tri giải chân thật của các anh về Thiền. Bất cứ anh nào diễn tả điều này rõ ràng nhất sẽ là người đắc đạo của ta và được phó chúc y bát này.

Các đệ tử nhìn khuôn mặt khắc khổ của Mokugen nhưng không ai dám lên tiếng.

Encho, một đệ tử theo học đã lâu, đến bên giường Mokugen, đẩy chén thuốc tới trước một chút. Ðây là câu trả lời của Encho.

Khuông mặt của Mokugen trở nên nghiêm trọng hơn, hỏi:

- Ðó là tất cả sự hiểu biết của anh?

Encho bước tới đem chén thuốc trở lại.

Một nụ cười tươi đẹp làm tan vỡ những nét nghiêm nghị trên khuôn mặt của Mokugen.

Ông nói với Encho:

- Mày, thằng lõi. Mày đã học với ta hơn mười năm mà chưa thấy toàn thân ta. Hãy lấy y bát của ta đi. Chúng thuộc về mày đó.

---

35. Thiền trong mọi phút


Những Thiền sinh phải ở với thầy họ ít nhất mười năm trước khi tự họ có thể dạy những người khác được. Tenno, đã qua thời gian học tập và đã trở thành một Thiền sư, đến viếng Nan-in. Nhằm ngày trời mưa, Tenno đi đôi guốc gổ và che dù.

Sau khi chào mừng Tenno, Nan-in hỏi:

_ Giả sử anh bỏ đôi guốc của anh ngoài tiền đường. Tôi muốn biết dù của anh ở bên phải hay bên trái đôi guốc.

Tenno bối rối không thể trả lời ngay được.

Vì thế Tenno biết mình chưa thể hiện được Thiền trong mọi phút giây. Tenno trở thành đệ tử của Nan-in và học sáu năm nữa mới hoàn thành Thiền trong mọi phút.

---

36. Mưa hoa


Subhuti là một đệ tử của Phật. Ông có khả năng hiểu sâu xa tiềm thể của tánh không, lập trường này cho rằng không có gì hiện hữu trừ sự tương quan giữa chủ thể và khách thể.

Một hôm Subhuti đang ngồi dưới một gốc cây hoa, trong một tâm cảnh không cao độ. Hoa bắt đầu rơi quanh ông.

Rồi có tiếng thì thầm của các thần ở bên tai:

- "Chúng tôi đang ca ngợi ngài về bài thuyết pháp tánh Không của ngài".

Subhuti đáp:

- "Nhưng tôi không nói về tánh Không".

Tiếng thì thầm của các thần lại vang lên:

- "Ngài không nói tính Không, chúng tôi cũng không nghe tính Không. Ðây là tính Không chân thật".

Và hoa tiếp tục rơi xuống Subhuti như mưa.

---

37. Xuất bản Kinh


Tutsugen, một người hiến mình cho Thiền ở Nhật, quyết định xuất bản một bộ kinh mà thời bấy giờ chỉ được thông dụng bằng chữ Nho.

Những quyển sách được in bằng những tấm bảng gổ trong một lượt sản xuất bảy ngàn bản, thật là một việc làm kinh khiếp.

Tutsugen bắt đầu du hành làm một cuộc lạc quyên để thực hiện việc in kinh. Một vài người có nhiều thiện cảm cho Tutsugen một trăm đồng tiền vàng, nhưng phần nhiều Tutsugen chỉ nhận được vài xu nhỏ của những kẽ khác. Tutsugen tạ ơn những người có hảo tâm bằng một tấm lòng biết ơn bằng nhau. Sau mười năm, Tutsugen đã đủ tiền và bắt đầu công việc.

Nhằm mùa nước lớn của sông Uji tràn ngập. Nạn đói xảy ra. Tutsugen đem tất cả vốn liếng đã góp để in kinh, cứu những người khác khỏi chết đói. Rồi Tutsugen bắt đầu đi quyên lại.

Năm bảy năm sau đó bệnh dịch lan tràn khắp nước Nhật. Tutsugen lại đem những gì đã góp được ra giúp mọi người.

Vì thế, Tutsugen lại bắt đầu lần thứ ba và sau hai mươi năm ý nguyện của Tutsugen đã được thực hiện hoàn toàn. Những bản in gổ ra đời lần thứ nhất là những bộ kinh mà ngày nay người ta thấy trong tu viện Obaku ở Tokyo.

Người dân Nhật bảo với con cái họ rằng Tutsugen đã làm được ba bộ kinh, và hai bộ đầu vô hình nhưng vượt hẳn bộ sau cùng.

---

38. Tác phẩm của Gisho


Gisho được chấp nhận làm ni cô lúc mười tuổi. Gisho nhận sự giáo huấn như những chú tiểu khác. Khi được mười sáu tuổi, Gisho viếng từ Thiền sư này đến Thiền sư khác để học với họ.

Gisho lưu lại với Inzan ba năm, với Gukei sáu năm nhưng vẫn không đạt được giác ngộ.

Inzan chẳng phân biệt Gisho là người khác phái chi cả. Ông mắng nhiếc Gisho như mưa bão. Inzan đã tát Gisho để đánh thức bổn tánh của Gisho. Gisho ở lại với Inzan mười ba năm, và Gisho đã tìm được cái mình muốn tìm!

Ðể tôn vinh Gisho, Inzan viết một bài thơ:

Ni cô này đã theo học sự hướng dẫn của ta mười ba năm.
Buổi sáng cô ta xam xét một công án sâu xa nhất,
Buổi chiều cô ta dấn thân vào một công án khác .
Tetsuma, ni cô Trung Hoa, đã vượt qua tất cả trước Gisho,
Và kể từ Mujaka, không ai có chân tài như Gisho này.
Hẳn còn nhiều cửa nữa để Gisho vượt qua.
Gisho sẽ còn nhận nhiều cú đấm của bàn tay sắt ta.

Sau khi giác ngộ, Gisho đến tỉnh Banshi, bắt đầu sống trong một ngôi đền riêng và dạy hai trăm ni cô khác cho đến khi Gisho qua đời vào tháng tám một năm nọ.

---

39. Ngủ ngày

Ðại sư Soyen Shaku qua đời lúc sáu mươi mốt tuổi. Soyen Shaku đã làm trọn việc đời mình. Soyen đã để lại một giáo lý vĩ đại, phong phú hơn rất nhiều giáo lý của hầu hết các Thiền sư khác. Các đệ tử Soyen hay ngủ ngày giữa mùa hè, trong khi Soyen bỏ qua điều này và chính mình không lãng phí một phút nào. Vừa được mười hai tuổi, Soyen, đã học tư tưởng triết lý của trường phái Tendai.

Vào một ngày mùa hạ khí trời rất oi bức, chú bé Soyen vãi chân ra ngủ trong khi thầy chú đi vắng.

Ba tiếng đồng hồ êm ả trôi qua , bổng dưng chú Soyen thức giấc, nghe tiếng chân thầy bước gần, nhưng quá trể rồi. Chú nằm ì ra đó, chắn ngang lối vào cửa.

"Xin lỗi con, xin lỗi con", thầy chú thì thầm, và nhè nhẹ bước qua người chú như là một người khách đặc biệt. Sau vụ này, Soyen không bao giờ ngủ ngày nữa.

---

40. Trong cõi mộng


Một đệ tử của Soyen Shaku kể lại:

- "Thầy chúng tôi hay ngủ một chút vào lúc xế. Chúng tôi trẻ con hỏi ông tại sao ông ngủ như vậy. Ông đáp: "Ta đi vào cõi mộng để gặp những ông thánh đời xưa như Khổng Tử vậy. Khi Khổng Tử ngủ, ông ta mộng thấy những ông Thánh thời xưa và sau đó kể lại cho những đệ tử của ổng nghe! “

Một hôm trời cực nóng, vài đứa chúng tôi ngủ trưa một giấc, Thầy chúng tôi mắng. Chúng tôi giải thích: "Thưa thầy, chúng con vào cõi mộng để gặp những ông Thánh thời xưa như Khổng Tử vậy".

Thầy chúng tôi hỏi: "Thế những ông Thánh đó gởi lại gì đâu?" - Một đứa chúng tôi trả lời: "Chúng con đi vào cõi mộng có gặp mấy ông Thánh và hỏi các ổng thầy chúng con có đến đây gặp các ngài vào mỗi buổi trưa không, nhưng các ổng lắc đầu bảo rằng không bao giờ các ổng nhìn thấy một người nào hết".

---

41. Thiền của JoShu


Joshu bắt đầu học Thiền khi sáu mươi tuổi và tiếp tục học cho đến năm tám mươi, khi Joshu giác ngộ.

Josu dạy từ năm tám mươi tuổi cho đến năm một trăm hai chục tuổi , khi ông qua đời.

Một lần kia một đệ tử hỏi:

- Nếu con không có bất cứ vật gì trong tâm hết, con sẽ làm gì?

Joshu đáp:

- Hãy vứt nó đi.

Người đệ tử hỏi tiếp:

- Nhưng nếu con không có vật gì hết, làm sao con vứt nó được?

Joshu đáp:

- Ðược rồi , hãy đem nó ra.

---

42. Người chết trả lời


Khi Mamiya, sau này trở thành một giảng sư danh tiếng, đến viếng một Thiền sư xin được thụ giáo riêng. Thiền sư bắt Mamiya tri giải âm thanh của một bàn tay.

Mamiya chú tâm suy nghĩ cái gì có thể là âm thanh của một bàn tay. Thiền sư bảo Mamiya:

- Con chưa làm việc cần mẫn và đầy đủ. Con còn bị những đồ ăn, của cải, sự việc và âm thanh trói buộc quá nhiều. Thà con nên chết đi là hơn. Chết đi là vấn đề được giải quyết ngay.

Lần sau Mamiya ra mắt thầy, Thiền sư lại hỏi Mamiya về âm thanh của một bàn tay. Lập tức Mamiya ngã xuống làm như chết.

Thiền sư quan sát:

- "Con chết được rồi, nhưng âm thanh đó thế nào?"

- "Con chưa hóa giải được". Mamiya vừa trả lời vừa nhìn lên.

Thiền sư bảo:

- "Người chết không nói. Hãy cút đi!"

---

43. Thiền trong cuộc sống ăn mày



Tusui là một Thiền sư nổi tiếng vào thời của ông. Tosui đã ở nhiều ngôi đền và dạy nhiều nơi khác nhau. Ngôi đền Tosui viếng cuối cùng qui tụ rất nhiều đệ tử. Tosui bảo họ là ông sắp bỏ hẳn việc giảng dạy. Tosui khuyên họ giải tán và hãy đi đến nơi nào họ thích. Sau đó không ai thấy dấu vết Tosui đâu cả.

Ba năm sau, một đệ tử khám phá thấy Tosui đang sông với một số người ăn mày dưới gầm cầu ở Kyoto. Lập tức anh ta khẩn cầu Tosui chỉ dạy.

Tosui bảo:

- Nếu anh có thể sống được như ta một đôi ngày thì ta dạy cho.

Vì thế, người đệ tử mặc quần áo ăn mày và sống với Tosui được một ngày. Ngày hôm sau, một tên ăn mày ngã ra chết. Tosui và người đệ tử nửa đêm mang xác chết chôn ở trên một sườn núi. Chôn xong hai thầy trò trở lại gầm cầu .

Phần đêm còn lại, Tosui ngủ rất ngon giấc, nhưng người đệ tử không thể nào ngủ được. Sáng hôm sau Tosui nói:

- Hôm nay chúng ta không phải đi xin đồ ăn. Người bạn đã chết để lại một ít kia.

Nhưng người đệ tử không ăn được một miếng nào.

Tosui nói:

- Ta đã bảo anh không thể sống như ta được. Hãy cút đi khỏi nơi đây. Ðừng làm phiền ta nữa.

---

44. Ăn trộm thành đệ tử


Một buổi chiều khi Shichiri Kojun đang tụng kinh, một tên trộm tay cầm một lưỡi gươm bén bước vào bảo Shichiri đưa tiền cho hắn nếu không hắn sẽ giết chết. Shichiri nói với hắn:

- Ðừng có làm phiền ta. Tiền trong ngăn kéo kia anh có thể lấy đi.

Rồi Shichiri tiếp tục đọc kinh.

Một lát sau, Shichiri dừng lại gọi :

- Ðừng có lấy hết nghe. Ta cần một ít để mai đóng thuế đó.

Tên trộm nhặt gần hết số tiền và bắt đầu chuồn.

- Hãy cám ơn người ta khi anh nhận quà chứ - Shichiri nói thêm. Tên trộm cám ơn ông rồi bỏ đi.

Ít hôm sau, tên trộm bị bắt. Giữa đám đông hắn xưng đã phạm tội với Shichiri. Khi Shichiri được mời đến làm chứng ông nói:

- Người này không phải ăn trộm, ít nhất là về phần tôi. Tôi đã cho tiền anh ta và anh ta đã có cám ơn tôi.

Sau khi mãn hạn tù, anh ta đến viếng Shirichi và trở thành một đệ tử của ông.

---

45. Đúng và sai


Trong những tuần an cư để thiền định của Bankei, nhiều đệ tử khắp nơi trên đất Nhật đến theo học. Trong những cuộc tụ tập này, có một anh đệ tử bị bắt quả tang về tội ăn cắp. Việc này được trình lên Bankei với lời yêu cầu là phải trục xuất tội phạm. Bankei làm ngơ vụ này.

Sau đó, người đệ tử này lại bị bắt trong một hành vi tương tự, và Bankei cũng bỏ qua luôn. Việc nà làm cho những người đệ tử nổi giận, họ làm tờ khiếu nại hành động xấu của kẽ ăn cắp, và tuyên bố rằng nếu không họ sẽ bỏ đi nơi khác.

Bankei đọc xong lời khiếu nại, ông gọi tất cả mọi người đến và nói với họ:

- "Các anh là những người khôn ngoan. Các anh biết việc gì đúng, việc gì không đúng. Các anh có thể đến nơi nào khác để học nếu các anh muốn. Nhưng người anh em đáng thương này không biết phân biệt đúng sai. Nếu tôi không dạy thì ai dạy cho anh ta. tôi sẽ giữ người anh em này lại dù cho tất cả các anh em bỏ đi hết".

Một suối nước mắt chảy xuống rửa sạch khuôn mặt người đệ tử ăn cắp. Tất cả lòng ham muốn ăn cắp biến mất.

---

46. Cỏ và cây giác ngộ như thế nào?


Vào thời Kamakura, Shinkan học ở trường Tendai sáu năm, và học Thiền bảy năm; rồi Shinkan sang Trung Hoa chiêm ngưỡng Thiền mười ba năm.

Khi trở về Nhật, nhiều người muốn viếng Shinkan và hỏi nhiều câu hỏi khó. Nhưng khi tiếp khách, thường hiếm khi Shinkan trả lời những câu hỏi của khách.

Một hôm, một Thiền sinh năm mươi tuổi đạo đến nói với Shinkan:

- "Tôi đã học ở Tendai về tư tưởng khi tôi còn bé, nhưng có mộ điều tôi không thể hiểu được. Tendai dạy rằng cả đến cỏ cây cũng sẽ giác ngộ. Ðối với tôi điều này có vẻ kỳ lạ quá."

Shinkan hỏi:

- "Bàn luận về cỏ cây sẽ giác ngộ thể nào có ích chi đâu? Vấn đề làm sao chính ông có thể giác ngộ được; ông có xét thấy điều này không?”

Người già lạnh lùng:

- "Tôi chưa bao giờ nghĩ đến điều này".

Shinkan kết thúc:

- "Rồi, hãy về nghĩ thử xem".

---

47. Nghệ sĩ bần tiện


Gessan là một nhà sư nghệ sĩ. Trước Gessan bắt đầu vẽ hay họa, Gessan luôn luôn bắt trả công trước và giá công Gessan rất cao. Gessan nổi tiếng là "Nghệ Sĩ Bần Tiện".

Một lần kia, một cô gesha nhờ Gessan họa. Gessan hỏi: "Cô có thể trả tôi bao nhiêu?”

Cô geisha đáp: "Bất cứ cái gì ông đòi, nhưng tôi thích ông làm việc trước mặt tôi."

Như thế một hôm cô geisha mời Gessan đến. Nàng đang dọn tiệc cho chủ nàng.

Với cây cọ tốt Gessan vẽ tranh. Khi bức tranh vẽ xong, Gessan đòi một giá cao nhất trong đời ông.

Gessan nhận tiền công. Cô seisha quay lại nói với người chủ:

- " Ông nghệ sĩ này chỉ có tiền là trên hết. Những bức họa của ông đẹp nhưng tâm hồn của ông bần tiện; tiền đã làm tâm hồn ông thành bùn. Ðược vẽ bằng một tâm hồn bẩn thiểu như thế, tác phẩm của ông không đáng đem trưng bày. Nó chỉ đáng giá bằng một cái áo lót của tôi thôi.”

Nàng cởi váy ra, xoay lưng lại bảo Gessan vẽ một bức khác về phần sau chiếc áo lót của nàng.

Gessan hỏi: "Cô trả tôi bao nhiêu?"

Cô gái đáp: "Ối, bất cứ giá nào!"

Gessan kêu một giá rất thích thú, vẽ bức tranh theo cách thức đòi hỏi. Xong rồi, bỏ đi.

Sau này, người ta biết rằng Gessan có những lý do sau đây để cần tiền:

Nạn đói khốc liệt thường viếng tỉnh Gessan ở. Người giàu không giúp kẻ nghèo, vì thế Gessan có một ngôi nhà chứa bí mật, không ai biết, nơi đó Gessan chứa thóc, chuẩn bị chi những trận đói xảy ra.

Từ làng Gessan đến Thánh Ðiện Quốc Gia, con đường đi rất khó khăn và nhiều du khách khổ tâm khi phải đi qua đó. Gessan muốn làm một con đường tốt hơn.

Thầy Gessan qua đời, không biết Gessan muốn xay một ngôi đền, và Gessan muốn làm xong ngôi đền này cho thầy mình.

Sau khi hoàn thành ba ý muốn của mình, Gessan vất cọ và những vật dụng nghệ sĩ, rút lui vào núi ẩn tu, không bao giờ vẽ nữa.

---

48. Sự cân xứng chính xác



Sen no Rikyu, một trà sư, muốn treo một giỏ hoa trên một trụ cột. Sen no Rikyu nhờ một thợ mộc giúp mình, chỉ dẫn người thợ đặt giỏ hoa, cao hơn hay thấp hơn một tí, cho đến khi Sen no Rikyu tìm thấy điểm đúng chính xác. Cuối cùng, Sen no Rikyu nói:

- "Ðó. Chỗ đó."

Người thợ mộc muốn thử vị trà sư, đánh dấu chỗ đó, rồi vờ quên đi. "Chỗ này? Có lẽ chỗ này", người thợ mộc vừa hỏi vừa chỉ những chỗ khác nhau trên cột.

Nhưng cảm quan về sự cân xứng của vị trà sư quá chính xác. Mọi vị trí đều không phải, cho đến khi người thợ mộc chỉ đến điểm đồng nhất chính xác lại đúng vào điểm đã được ghi dấu trước.

---

49. Ông Phật mũi đen



Một ni cô cầu tìm giác ngộ, tạo một tượng Phật và bọc tượng bằng vàng lá. Bất cứ đi đâu cô cũng mang tượng Phật này theo.

Nhiều năm qua, vẫn cứ mang ông Phật vàng theo, ni cô đến sống trong một ngôi đền nhỏ ở vùng đồng quê, đền co nhiều tượng Phật, mỗi tượng đều có một bàn thờ đặc biệt.

Ni cô muống đốt hương trước ông Phật vàng của mình. Có ý không thích hương thơm bay lạc sang những ông Phật khác, cô tạo một đường hầm nhỏ để khói xuyên qua đó chỉ đến ông Phật của mình thôi. Khói xông lên làm đen chiếc mũi của ông Phật vàng, khiến nó xấu đi một cách đặc biệt.

---

50. Sự thể hiện trong sáng của Ryonen


Một ni cô được biết dưới danh hiệu Ryonen, sinh vào năm 1797. Ryonen là cháu nội của Shingen, một chiến sĩ lừng danh người Nhật. Ryonen có một sắc đẹp quyến rũ lại có thiên tài về thi ca nên lúc mười bảy tuổi Ryonen được vào hầu hoàng hậu như một công nương của triều đình. Hơn nữa, có một thanh niên danh vọng chờ đợi Ryonen.

Bỗng nhiên hoàng hậu kính yêu của Ryonen qua đời, những giấc mộng đầy hi vọng của Ryonen tiêu tan. Ryonen nhận thức được sự vô thường của cuộc đời trong trần gian này. Rồi vì thế, Ryonen muốn học Thiền.

Tuy nhiên những người thân của Ryonen không đồng ý, và một cách thực tế bắt buộc Ryonen lập gia đình. Ryonen chấp nhận với điều kiện là sau khi sinh được ba người con thì Ryonen sẽ đi tu. Ryonen đã làm xong lời hứa trước khi Ryonen được hai mươi lăm tuổi. Rồi chồng và những người thân của Ryonen không còn ngăn cản ý muốn của nàng nữa. Rồi nàng xuống tóc và lấy danh hiệu là Ryonen, có nghĩa là sự thể hiện trong sáng, và bắt đầu cuộc hành hương.

Ryonen đến thành phố Edo và xin làm đệ tử Tetsugyu. Thoáng nhìn Ryonen, Tetsugyu từ chối ngay vì nàng đẹp quá.

Rồi Ryonen đến một vị thầy khác là Hakuo. Hakuo cũng từ chối nàng cùng một lý do đó, bảo rằng sắc đẹp của nàng chỉ gây phiền thôi.

Ryonen bèn lấy bàn ủi nóng đặt lên mặt mình. Thoáng chốc, sắc đẹp mỹ miều của nàng mất đi vĩnh viễn.

Rồi Hakuo nhận nàng làm đệ tử.

Ðể hồi tưởng việc này, Ryonen viết một bài thơ trên mặt sau một tấm gương soi mặt nhỏ:

" Trong khi hầu hạ hoàng hậu yêu quí, ta đã đốt hương để ướp thơm những quần áo tuyệt đẹp của ta. Bây giờ là một tên ăn mày không nhà, ta đốt mặt ta để buớc vào Thiền viện."

Khi sắp qua đời, Ryonen viết một bài thơ khác:

"Sáu mươi sáu lần đôi mắt này nhìn thu thay đổi.
Ta nói đến ánh trăng đã đủ rồi,
Ðừng hỏi nữa.
Hãy lắng nghe âm điệu của thông ngàn và bách hương khi không gió lộng."

---

51. Miso chua


Dairyo là nhà sư nấu ăn ở tu viện của Bankei, quyết định sẽ chăm sóc chu đáo sức khỏe vị thầy già của mình và chỉ cho thầy ăn Miso tươi, một thứ bột khuấy gồm có đậu tương trộn với gạo và men rượu thường lên men.

Bankei để ý thấy mình được ăn miso ngon hơn những đệ tử, hỏi:

- "Hôm nay ai nấu ăn?"

Dairyo được gọi đến ra mắt Bankei. Bankei biết rằng theo tuổi tác và địa vị của mình thì phải ăn Miso tươi. Vì thế Bankei nói với Dairyo:

- "Rồi anh xem, tôi sẽ không ăn chi cả. ”

Nói xong, Bankei bước vào phòng đóng cửa lại.

Dairyo ngồi ngoài cửa phòng, xin thầy tha thứ. Bankei không trả lời. Dairyo ngồi ngoài cửa và Bankei ở trong phòng bảy ngày.

Cuối cùng thất vọng, một đệ tử gọi lớn với Bankei:

- "Có thể ông đúng đấy, ông thầy già ơi, nhưng tên đồ đệ trẻ này phải ăn. Hắn không thể tuyệt thực mãi được đâu!"

Lúc đó Bankei mở cửa, mỉm cười nói với Dairyo:

- "Ta nhất định ăn cùng món ăn ít nhất như các đệ tử của ta. Khi anh làm thầy, ta không muốn anh quên điều này".

---

52. Ánh sáng của anh có thể tắt


Một học viên của trường Tendai, một trường phái triết học Phật giáo, đến viếng Gasan như một để tử với thầy. Ít năm sau, khi anh ta ra đi, Gasan cảnh cáo:

- "Suy cứu chân lý thì cũng hữu ích như là cách góp nhặt lời giảng dạy cụ thể . Nhưng hãy nhớ rằng trừ phi anh thiền định không ngừng thì ánh sáng chân lý của anh có thể tắt mất".

---

53. Người cho phải cám ơn


Vào thời Kamakura, khi Seisetsu là đại sư của đền Engaku, ông đòi một nơi rộng hơn vì nơi ông dạy đã quá chật vì đông người. Umezu, một thương gia ở thành phố Edo quyết định cúng năm trăm đồng tiền vàng ryo để xây dựng một trường học rộng rãi hơn. Umezu mang số tiền này đến Seisetsu.

Seisetsu nói:

- "Ðược rồi. Tôi sẽ nhận".

Umezu biếu túi vàng cho Seisetsu nhưng Umezu không hài lòng thái độ của Seisetsu. Với ba ryo người ta có thể sống trọn một năm và ông thương gia không được Seisetsu cám ơn về việc tặng năm trăm đồng vàng này.

Umezu ám chỉ:

- "Trong túi đó là năm trăm ryo".

Seisetsu đáp:

- "Ông đã nói với tôi rồi".

Umezu nói:

- "Mặc dù tôi là một thương gia giàu có nhưng năm trăm ryo là một món tiền lớn".

Seisetsu hỏi:

-"Ông muốn tôi cảm ơn ông?"

Umezu đáp:

- "Vâng phải vậy".

Seisetsu hỏi:

- “Sau lại tôi? Người cho phải cảm ơn chứ".

---

54. Di ý và thơ


Ikkyu, một thiền sư danh tiến của triều đại Ashikaga, là con trai của hoàng đế. Khi Ikkyu còn bé, mẹ Ikkyu đã bỏ cung điện huy hoàng để đi học Thiền trong một Thiền viện. Và hoàng tử Ikkyu cũng trở thành một đệ tử của Thiền môn. Khi mẹ Ikkyu qua đời, bà để lại cho Ikkyu một lá thư. Thư viết:

“Gởi Ikkyu:

Mẹ đã làm xong việc mẹ trong đời này và bây giờ mẹ trở về với Vĩnh Cửu. Mẹ muốn con trở thành một đệ tử giỏi và chứng ngộ được Phật tánh của chính con. Con sẽ biết mẹ ở địa ngục và có luôn luôn ở bên con hay không.

Nếu con trở thành một người nhận biết được Phật và người theo Phật là Bồ đề Ðạt ma là những người giúp việc của chính con, con có thể bỏ học để làm việc cho loài người. Phật đã rao giảng bốn mươi chín năm trời và trong suốt quãng thời gian đó, Phật tìm thấy không cần phải nói một lời nào cả. Con phải biết tại sao như thế. Nhưng nếu con chưa biết và chưa muốn biết , hãy tránh xa sự suy tư vô ích.

Mẹ của con
Không sinh, không chết
mồng một, tháng chín.

T.B: Mục đích của những lời Phật dạy là để giác ngộ những kẻ khác. Nếu con lệ thuộc vào bất cứ một phương pháp của lời dạy, con chỉ là một côn trùng ngu ngốc. Có 80.000 quyển sách viết về giáo lý của Phật và nếu con có đọc hết tất cả mà vẫn không nhìn thấy bản tánh của chính con, con sẽ không thể hiểu được bức thư này. Ðây là ý muốn cuối cùng và di thư của mẹ.

---

55. Trà sư và kẻ ám sát


Taiko, một chiến sĩ đã sống ở Nhật trước thời Tokugawa, học cha-no-yu tức nghi thức uống trà với Sen no Rikyu, một bậc thầy có lối diễn tả có tính chất mỹ thuật về sự bình tĩnh và sự hài lòng.

Người hầu cận của Taiko là chiến sĩ Kato giải thích lòng say mê nghi thức uống trà của cấp chỉ huy anh ta như là sự chểnh mảng những công việc của quốc gia, vì thế anh ta quyết định giết chết Sen no Rikyu. Kato giả vờ đến viếng xã giao với vị trà sư, và anh ta được mời uống trà.

Vị trà sư, người suýt nữa bị nghệ thuật của mình giết chết, thoáng nhìn thấy ý định của chiến sĩ, vì thế ông mời Kato để kiếm bên ngoài trước khi bước vào phòng trà theo nghi thức, giải thích rằng cha-no-yo chính là biểu tượng của thanh bình.

Kato không chịu nghe. Anh ta nói:

- "Tôi là một chiến sĩ. Tôi luôn luôn mang kiếm theo bên mình. Cha-no-yo hay không cha-no-yo. Mặc, tôi mang kiếm tôi".

Sen no Rikyu đấu diệu:

- "Được rồi, anh hãy mang kiếm vào dùng một tí trà chơi".

Chiếc ấm đang sôi trên ngọn lửa than. Bất ngờ Sen noRikyu nghiên ấm nước. Hơi nước xì lên, khói và bụi bay đầy cả căn phòng. Chiến sĩ giật mình chạy ra ngoài.

Sen no Rikyu xin lỗi:

- "Ðây là lỗi của tôi. Hãy vào lại uống trà. Tôi cầm kiếm của anh đây, kiếm lấm đầy bụi tro. Tôi sẽ lau sạch trả kiếm lại cho anh".

Trong tình thế khó khăn này, chiến sĩ nhận thấy không thể giết vị trà sư được, vì thế anh ta bỏ ý định đó.

---

55. Chánh đạo


Trước khi Ninakawa qua đời. Thiền sư Ikkyu đến viếng ông. Ikkyu hỏi:
- “Tôi sẽ độ anh?”

Ninakawa đáp:

- "Tôi đến đây một mình và sẽ ra đi một mình. Anh có thể giúp tôi được gì?”

Ikkyu nói:

- "Nếu anh cho rằng anh thật có đến và đi, thì đó là ảo tưởng của anh. Hãy để tôi chỉ anh con đường không đến không đi".

Với những lời này, Ikkyu đã vén màn một con đường trong sáng và Ninakawa mỉm cười ra đi.

---

57. Cửa Thiên đường


Một người lính tên là Nobushige đến hỏi Hakuin:

- "Thật có thiên đàng và địa ngục không?"

Hakuin hỏi lại:

- "Anh là ai?"

Người lính đáp:

- "Tôi là một samurai".

Hakuin kêu lên:

- "Hứ, anh mà lính! Luật nào bảo anh là cận vệ của ông ta. Mặt anh trông như một tên ăn mày không bằng".

Nobushige giận dữ, anh ta bắt đầu rút kiếm, nhưng Hakuin đã tiếp:

- "Anh cũng có kiếm! Có lẽ kiếm của anh không buồn cắt đầu tôi đâu".

Khi Nobusshige rút kiếm Hakuin nói:

- "Ðây hãy mở cửa địa ngục đi!"

Nghe lời này, Nobushige nhận thức được sự giáo huấn của thầy, cho kiếm vào vỏ và cúi đầu đảnh lể.

Hakuin nói:

- "Ðây hãy mở cửa thiên đàng".

---

58. Bắt Ông Phật Đá


Một người buôn bán mang năm mươi cuộn hàng trên vai, dừng lại nghỉ vì sức nóng của ánh nắng ban ngày nơi bóng mát của một tượng Phật bằng đá. Anh ta ngủ một giấc. Sau khi thức dậy, hàng hóa của anh ta không cánh mà bay. Anh ta liền báo với nhà chức trách.

Một quan tòa tên là O-oka mở một phiên tòa để xét xử. Cuối cùng quan tòa kết luận:

- "Rằng ông Phật đá phải ăn cắp hàng hóa. Ổng có là để săn sóc sự an vui của dân chúng, nhưng ổng đã không làm tròn bổn phận. Hãy bắt giam ổng."

Cảnh sát bắt ông Phật đá mang đến tòa. Một đám đông ồn ào theo sau, tò mò muốn biết lời phán xét của quan tòa ra sao về vụ án này.

Khi O-oka xuất hiện trên ghế thẩm phán, ông ta trách cử tọa lớn tiếng ồn ào:

- "Các ngươi có quyền gì đến trước tòa cười đùa như thế? Các người đã khinh khi tòa, phải phạt vạ và bắt bỏ tù hết."

Người ta vội vàng xin lỗi. Quan tòa tiếp:

- "Tôi phạt vạ các người, nhưng tôi sẽ khoan hồng với điều kiện là mỗi người phải mang một cuộn hàng bông đến tòa nội trong ba ngày. Ai không tuân sẽ bị bắt giam".

Một trong những cuộn hàng bông người ta mang lại người khách thương nhận được ngay nó là của anh ta và như thế tên trộm hàng hóa bị khám phá ra dễ dàng.

Người khách thương gói hàng hóa của mình lại, và những cuộn bông kia được trả lại cho mọi người.

---

59. Những người lính của lòng nhân từ


Một lần, một sư đoàn quân Nhật tập trận giả và một vài vị sĩ quan thấy cần phải đặt bộ tham mưu của họ trong ngôi đền của Gasan.

Gasan bảo người nấu ăn của ông:

- "Hãy cho những sĩ quan đó ăn những món đơn giản như chúng ta."

Việc này làm những người lính nổi giận vì họ thường được tiếp đãi một cách tôn kính. Một người đến nói với Gasan:

- "Ông tưởng chúng tôi là ai? Chúng tôi là những người lính hy sinh mạng mình cho tổ quốc. Tại sao ông không đối xử với chúng tôi một cách xứng đáng".

Gasan đáp không nhượng bộ:

- "Các ông nghĩ chúng tôi là người gì? Chúng tôi là những người lính của lòng nhân từ, mục đích của chúng tôi là cứu vớt tất cả chúng sanh".

---

60. Con đường hầm


Zenkai, con trai một samurai, du hành đến Edo và trở thành một người hầu cận của một quan chức cao cấp ở đó. Zenkai yêu người vợ của quan chức này và việc đó bị phát giác. Ðể tự vệ, Zenkai giết người chồng, rồi dắt người vợ tẩu thoát.

Sau đó cả hai người trở thành những tên ăn cắp. Nhưng người đàn bà quá tham lam khiến Zenkai trở nên khinh bỉ. Cuốicùng, Zenkai bỏ người đàn bà đó và đến một tỉnh xa tên là Bunzen. Ở Bunzen, Zenkai trở thành một tên ăn mày lang thang.

Ðể chuộc lại dĩ vãng, Zenkai quyết định làm một vài việc tốt trong đời. Biết trên một sườn núi đá có một con đường nguy hiểm đã làm nhiều người bị thương và thiệt mạng. Zenkai quyết định đào một con đường hầm xuyên qua núi đá.

Ban ngày xin ăn. Ban đêm đào núi. Khi Zenkai hơn ba mươi tuổi thì đường hầm đã đào được dài 695 thước, cao 6 thước và rộng 9 thước.

Hai năm trước khi công việc hoàn thành, một người con trai của viên chức bị Zenkai giết, là một người giỏi kiếm thuật, tìm được Zenkai và muốn giết Zenkai để báo thù cha.

Zenkai nói:

- "Tôi sẽ dâng mạng tôi cho anh. Nhưng hãy cho tôi làm xong việc này. Khi công việc hoàn thành, rồi anh có thể giết tôi cũng được".

Như thế, người con trai của viên chức đợi đến ngày xong việc. Nhiều tháng trôi qua và Zenkai vẫn tiếp tục đào đường. Người con trai trở nên chán nản vì không có việc gì làm nên anh ta bắt đầu giúp Zenkai đào đường. Sau khi giúp Zenkai hơn một năm, anh ta trở nên kính phục dũng chí và tư cách của Zenkai.

Cuối cùng con đường hầm đã hoàn thành và người ta có thể qua lại an toàn.

Zenkai bảo:

- "Bây giờ việc đã xong rồi, hãy chém đầu tôi đi”.

- "Làm sao con có thể cắt đầu thầy được?", người thanh niên hỏi qua làn nước mắt.

---

61. Gudo và Hoàng đế


Hoàng đế Goyozei theo học Thiền với Thiền sư Gudo. Hoàng đế hỏi:

- "Bạch thầy, trong Thiền nói chính tâm này là Phật. Có đúng không?"

Gudo đáp:

- "Nếu tôi bảo đúng thì ngài sẽ nghĩ rằng ngài hiểu mà không hiểu. Nếu tôi bảo không, thì tôi phản lại một sự thật mà nhiều người hiểu hoàn toàn".

Một ngày khác, hoàng đế hỏi Gudo:

- “Người giác ngộ đi đâu khi chết?”

Gudo đáp:

- "Tôi không biết".

Hoàng đế hỏi:

- “Tại sao thầy không biết?”

Gudo đáp:

- "Bởi vì tôi chưa chết."

Hoàng đế còn phân vân hỏi nhiều việc nữa mà tâm ông không hiểu được. Vì thế Gudo đập tay lên sàn nhà như để thức tỉnh hoàng đế và hoàng đế giác ngộ!

Sau khi giác ngộ, hoàng đế kính trọng Thiền và ông già Gudo hơn nữa, và ông còn cho phép Gudo đội mũ trong cung điện vào mùa đông. Khi hơn tám mươi tuổi, Gudo thường hay ngủ gục trong lúc dạy, và hoàng đế im lặng rút lui sang phòng khác như thế người thầy kính yêu của ông có thể hưởng được những gì còn lại mà tấm thân già của Gudo đòi hỏi.

---

62. Trong bàn tay định mệnh


Một đại chiến sĩ Nhật tên là Nobunaga quyết định tấn công phe địch mặc dù ông chỉ có một phần mười số người mà cuộc chiến đòi hỏi. Nobunaga biết mình sẽ thắng, nhưng những người lính của ông nghi ngờ.

Trên đường di quân, Nobunaga dừng lại nơi một đền thờ ở Shinto và bảo những người lính của mình:

- "Sau khi tôi vào đền thờ, tôi sẽ dùng đồng tiền xin keo gieo một quẻ. Nếu mặt có đầu trình lên, chúng ta sẽ thắng, nếu mặt có đuôi trình lên, chúng ta bại. Ðịnh mệnh chúng ta trong tay này".

Nobugana vào đền thờ im lặng cầu nguyện. Rồi ông bước tới tung đồng tiền lên. Mặt đầu hiện ra. Lính ông hăng hái chiến đấu và họ thắng dễ dàng.

Sau trận chiến, một người hầu cận nói với Nobugana:

- "Không ai thay đổi được bàn tay của Ðịnh Mệnh."

Nobugana đáp:

- "Thật sự không phải thế", rồi ông đưa đồng tiền ra, hai mặt của đồng tiền đều có đầu.

---

63. Sát sanh


Một hôm Gasan dạy những đệ tử của ông:

- "Nhiều người nói chống lại sự giết chóc và họ muốn cứu tất cả chúng sinh hữu thức. Ðúng. Bảo vệ cả thú vật và côn trùng, cũng tốt . Nhưng họ giết thì giờ bằng cách nào, họ phá hủy của cải để làm gì và họ phá hủy kinh tế chính trị để làm gì. Chúng ta sẽ không bỏ qua họ. Hơn nữa, một người rao giảng không có sự giác ngộ để làm gì? Hắn đang giết chết Phật giáo đó.”

---

64. Mồ hôi Kasan


Kasan được mời cử hành đám tang của một lãnh chúa trong tỉnh.

Trước kia Kasan chưa bao giờ gặp gỡ những lãnh chúa và những người quí tộc, vì thế Kasan bối rối.

Khi nghi lễ bắt đầu, Kasan xuất hạn dầm mình. Sau đó, khi trở về nhà Kasan tập hợp những đệ tử của mình lại. Kasan thú nhận rằng ông chưa đủ phẩm cách để làm thầy vì ông thiếu sự chịu đựng nỗi buồn tẻ trong thế giới danh vọng vì ông đã sống trong ngôi đền cách biệt này. Rồi Kasan từ bỏ chức vụ làm thầy và trở thành đệ tử của một vị thầy khác.

Tám năm sau, Kasan trở về với những đệ tử xưa của mình. Kasan đã giác ngộ.

---

65. Sự chinh phục của một con ma


Một cô vợ trẻ bị bệnh và sắp chết. Nàng nói với chồng:

- "Em yêu anh lắm. Em không muốn xa anh. Anh đừng bỏ em để đi đến với một người đàn bà nào khác. Nếu anh bỏ em, em sẽ trở thành một con ma trở về làm khổ anh luôn."

Cô vợ sớm qua đời. Người chồng kính trọng ý muốn cuối cùng của vợ trong ba tháng đầu, nhưng rồi anh ta gặp một người đàn bà khác và yêu nàng. Họ đính hôn với nhau.

Ngay sau cuộc đính hôn, đêm đêm một con ma xuất hiện trước mặt người đàn ông và trách mắng anh ta không chung thủy. Con ma rất thông minh. Nó nói rất đúng những gì xảy ra với người chồng và cô tình nhân mới của chồng. Bất cứ khi mào người chồng tặng quà cho vị hôn thê của mình, con ma cũng diễn tả lại đúng từng chi tiết. Nó còn lặp lại được cuộc nói chuyện của hai người, và như thế nó làm người đàn ông không ngủ được. Vài người khuyên anh ta đem việc này đến một vị Thiền sư ở gần làng. Sau cùng người chồng khốn khổ đến nhờ vị Thiền sư giúp đỡ.

Thiền sư bình luận:

- "Người vợ trước của anh đã trở thành một con ma. Và nó biết tất cả bất cứ việc gì anh làm hay bất cứ vật vật gì anh tặng vị hôn thê của anh, nó phải là một con ma rất thông minh. Thật sự, anh phải kính trọng một con ma như thế.

Lần tới , khi con ma xuất hiện, anh hãy đánh cuộc với nó. Hãy bảo với nó rằng nó biết quá nhiều, anh không thể nói điều gì được, và nếu nó trả lời anh được một câu hỏi, anh hứa với nó là bỏ cuộc đính hôn và ở một mình trọn đời.”

Người đàn ông hỏi:

- “Tôi phải hỏi nàng câu gì?”

Thiền sư đáp:

- "Hãy hốt đầy một nắm đậu tương và bảo nó nói đúng bao nhiêu hạt đậu trong tay anh. Nếu nó không nói được, anh sẽ biết nó chỉ là một ảo ảnh của trí tưởng tượng anh, và nó sẽ không phiền anh nữa."

Ðêm đến, khi con ma xuất hiện, người đàn ông mơn trớn nó và bảo nó đã biết hết mọi việc.

Con ma đáp:

- "Ðúng, và tôi còn biết hôm nay anh đã viếng một thiền sư."

Người đàn ông yêu cầu:

- "Và vì em biết quá nhiều, như thế hãy nói cho anh biết trong tay anh có bao nhiêu hạt đậu?"

Không còn con ma nào nữa để trả lời câu hỏi.

---

66. Những đứa con của đức Hoàng Thượng


Yamaoka Tesshu là sư phụ của Hoàng đế, Yamaoka còn là một vị kiếm sư và một người học Thiền uyên thâm.

Nhà Yamaoka là nơi trú chân của những kẻ sống la cà vất vưởng. Yamaoka chỉ có một bộ quần áo độc nhất, vì thế ông vẫn là kẻ nghèo.

Hoàng đế để ý y phục của Yamaoka, bèn cho Yamaoka một ít tiền để mua vài bộ quần áo mới. Lần sau, Yamaoka xuất hiện, vẫn với bộ quần áo khó coi cũ.

Hoàng đế hỏi:

- "Quần áo mới biến đâu rồi, hỡi thầy Yamaoka?"

Yamaoka giải thích:

- "Tôi đã biếu cho những đứa con của đức Hoàng thượng rồi."

---

67. Ngươi đang làm gì vậy!
Thầy đang nói gì vậy!


Những lúc gần đây người ta nói nhiều chuyện phi lý về các thiền sư và các đệ tử của họ, và sự thừa kế giáo lý của các đệ tử đắc đạo với thầy họ, cho phép họ truyền chân lý cho những đệ tử của họ. Dĩ nhiên, Thiền phải được truyền thụ theo cánh này: lấy tâm truyền tâm, và trong quá khứ cách truyền thụ này đã được hoàn thành thật sự. Sự im lặng và sự khiêm tốn trên hẳn sự tuyên xưng và sự xác quyết. Người thụ nhận một giáo lý như thế họ giữ kín việc đó đến cả vài chục năm sau. Mãi cho đến khi một người khác khám phá ra sự cần thiết riêng của mình, thì một bậc chân sư ở sát bên mình, tay trong tay, nói cho biết , thế là giáo lý đã được truyền thụ; rồi cả đến trường hợp xảy ra một cách hoàn toàn tự nhiên, giáo lý tự nó tạo lối đi theo quyền riêng của nó. Một cách vô điều kiện, ông thầy còn kêu lên: "Ta là kẻ đắc đạo Như như”. Một lời tuyên bố như thế chứng tỏ hoàn toàn trái ngược.

Thiền sư Mu-nan chỉ có một đệ tử đắc đạo. Ông ta tên là Shoju. Sau khi Shoju đã hoàn thành việc học Thiền, Mun-nan gọi Shoju vào phòng riêng, Mu-nan nói:

- "Thầy già rồi, đến bây giờ thầy biết, Shoju, con la người duy nhất sẽ thực hiện lời dạy này. Ðây là một tập sách. Nó được lưu truyền từ thầy này đến thầy khác đã bảy đời rồi. Thầy cũng đã thêm vào đây nhiều điểm theo sự hiểu biết của thầy. Sách này rất có giá trị và thầy cho con để chứng tỏ sự đắc thành của con.”

Shoju đáp:

- "Nếu nó là một vật quan trọng như vậy, tốt hơn thầy hãy giữ nó. Con đã thọ nhận Thiền không văn tự của thầy và con hài lòng như thế.”

Mu-nan nói:

- “Thầy biết, hơn nữa, sách này được thể hiện thầy này đến thầy khác đã bảy đời, vì thế con có thể giữ nó như là một vật tượng trưng của giáo lý con đã thụ nhận. Này.”

Mu-nan và Shoju đang nói chuyện bên cạnh một lò lửa. Ngay lúc tập sách vừa vào tay, Shoju ném ngay nó vào ngọn lửa hồng. Shoju không có dục vọng làm chủ.

Mu-nan, một người từ trước tới giờ không bao giờ nổi giận, hét lên:

- "Ngươi đang làm gì vậy!"

Shoju hét lại:

- “Thầy đang nói gì vậy!”

---

68. Một nốt nhạc Thiền


Sau khi ra mắt Hoàng đế, Kakua biến mất và không ai biết gì về ông nữa. Kakua là người Nhật đầu tiên học Thiền ở Trung Hoa, nhưng Kakua không hề tỏ sự hiểu biết về Thiền của mình, trừ một nốt nhạc ngắn để người ta không quên ông đã mang Thiền về quê hương ông.

Kakua đã viếng Trung Hoa và nhận được chánh giáo. Khi ở Trung Hoa Kakua không đi đâu cả. Kakua thiền định không ngừng và sống trên một ngọn núi xa xôi hẻo lánh. Bất cứ khi nào người ta gặp Kakua và cầu Kakua giảng dạy, Kakua chỉ nói ít lời rồi dời chổ ở đến một núi khác để người ta khó tìm thấy mình.

Hoàng đế nước Nhật nghe nói về Kakua, khi Kakua trở về Nhật, Hoàng đế yêu cầu Kakua giảng dạy Thiền để làm sáng tỏ đức độ của Hoàng đế và quần thần của ngài.

Kakua đứng im lặng trước mặt Hoàng đế. Rồi Kakua lấy trong áo mình ra một ống sáo và thổi lên một nốt ngắn. Rồi lễ phép cúi chào, Kakua biến mất.

---

69. Ăn lời trách mắng



Một hôm, nhiều việc xảy ra dồn dập làm trể việc sửa soạn bữa cơm chiều của Thiền sư Fugai của phái Soto và các đệ tử ông. Người nấu ăn vội vã cầm một lưỡi dao cong ra vườn cắt những ngọn rau xanh, rồi thái nhỏ để nấu canh, trong lúc vội vàng người nấu ăn không biết đã cắt luôn một phần con rắn trong rau.

Những người đệ tử của Fugai cho rằng chưa bao giờ họ được thưởng thức một bữa canh ngon như thế. Nhưng chính ông thầy tìm thấy chiếc đầu rắn trong bát của ông, ông gọi người nấu ăn đến và hỏi:

- “Ðây là cái gì?”

- "Ồ cảm ơn thầy", người nấu ăn đáp trong khi cầm lấy chiếc đầu rắn ăn một cách nhanh chóng.

---

70. Vật gì có giá trị nhất trần gian


Một đệ tử hỏi Sozan, một thiền sư Trung Hoa:

- "Vật gì có giá trị nhất trong trần gian này?”

- "Cái đầu của con mèo chết."

Ðệ tử lại hỏi:

- "Tại sao cái đầu con mèo chết lại có giá trị nhất trần gian?"

Sozan đáp:

- "Bởi vì không ai đánh giá nó được."

---

71. Học im lặng


Những học sinh của trường Tendai trường học trầm trước khi Thiền du nhập vào Nhật bản. Bốn người trong bọn họ là những bạn thân cam kết thi im lặng với nhau trong bảy ngày.

Ngày đầu, cả bốn đều im lặng. Cuộc trầm tư của họ bắt đầu một cách may mắn. Nhưng khi đêm đến và những ngọn đèn dầu mờ dần, một anh không giữ được nữa kêu một người giúp việc:

- "Hãy giữ những ngọn đèn đó lại".

Anh thứ nhì ngạc nhiên khi nghe anh thứ nhất nói, bèn nhắc:

- "Chúng ta không được nói một tiếng nào".

Anh thứ ba hỏi:

- “Tại sao chúng mày nói?”

Anh thứ tư kết luận:

- “Tao là người duy nhất không nói.”

---

72. Lãnh chúa Đầu Bò


Hai thiền sư Daigu và Gudo được một vị lãnh chúa mời đến. Khi đến, Gudo nói với vị lãnh chúa:

- "Bản tánh ngài thông minh và có khả năng bẩm sinh để học thiền.:

Daigu nói:

- "Vô lý. Tại sao anh nịnh cái đầu bò này? Ông ta có thể là lãnh chúa, nhưng ông ta không biết gì về Thiền hết".

Vì thế, thay vì lãnh chúa xây một ngôi đền cho Gudo, ông lại xây nó cho Daigu và học Thiền ông này.

---

73. Mười người đắc đạo


Những Thiền sinh thề rằng cho dù thầy họ có giết chết, họ vẫn nhất thiết học Thiền. Thường họ cắt ngón tay để lấy máu in dấu sự quả quyết của họ. Ðến khi lời thề chỉ còn là một việc làm hình thức, và vì lý do này mà một đệ tử đã bỏ mạng dưới bàn tay của Ekido khiến ông thầy có vẻ như một bạo chúa.

Những đệ tử khác sinh ra sợ Ekido.

Một người trong bọn họ có bổn phận đánh thức trời sáng, đã đánh sai vì mắt của anh ta bị một cô gái đẹp đi ngang qua cổng đền thu mất.

Ngay lúc đó Ekido, đã đứng sau lưng anh ta, đánh anh ta một gậy và cơn kích động xảy ra làm anh ta ngã ra chết.

Người đỡ đầu cho người đệ tử này nghe tai nạn xảy ra, đến ngay Ekido. Biết việc như thế, ông ta không phiền trách mà còn ca ngợi ông thầy vì sự giáo huấn nghiêm chỉnh. Thái độ của Ekido vẫn một mực như lúc người đệ tử kia sống.

Sau khi việc này xảy ra, dưới sự hướng dẫn của ông, Ekido đã làm cho mười người đắc đạo, một con số thật phi thường.

---

74. Sự cải hóa chân thật


Ryokan đã hiến đời mình cho việc học Thiền. Một hôm Ryokan nghe nói về người cháu trai của ông, mặc cho những lời khuyên nhủ của những người thân thuộc, đang phung phí tiền bạc với một kỹ nữ giang hồ. Bởi vì anh ta đã thay chổ Ryokan để quản lý tài sản và quyền sở dụng gia đình đang ở trong tình trạng nguy hiểm vì sự hoang phí tàn phá, những người thân quyến yêu cầu Ryokan phải làm thế nào.

Ryokan phải du hành một đoạn đường dài để viếng người cháu mình, đã nhiều năm không gặp mặt. Người cháu tỏ vẻ vui mừng khi gặp lại chú mình và mời ông chú ở lại đêm đó.

Ryokan thiền định suốt đêm. Sáng hôm sau khi ra đi Ryokan bảo người cháu:

- "Chú già rồi tay run quá không làm việc đươc dễ dàng. Cháu buộc hộ chú chiếc dép rơm đươc không?"

Người cháu ngoan ngoãn vâng lời. Ryokan nói lời sau cùng:

- "Cám ơn cháu, cháu thấy đó, con người rồi cũng phải già yếu đi dần dần theo từng ngày. Cháu hãy bảo trọng lấy thân cháu."

Rồi Ryokan từ giã, không một lời về người kĩ nữ giang hồ cũng như sự phàn nàn của bà con. Nhưng từ sáng hôm đó, người cháu không còn hoang phí tiền của nữa.

---

75. Tánh Tình


Một thiền sinh đến phàn nàn với Bankei:

- "Bạch thầy, con có một tánh xấu bất trị, làm sao con sửa chửa được?"

Bankei đáp:

- "Con có cái gì lạ lắm à? Hãy đưa thầy xem nào."

Thiền sinh nói:

- "Ngay bây giờ con không thể tỏ cho thầy được."

Bankei hỏi:

- "Vậy khi nào con có thể tỏ cho thầy biết được."

Thiền sinh đáp:

- "Nó xuất hiện bất ngờ lắm".

Bankei kết luận:

- " Rồi, nó không phải là bổn tánh chân thật của con. Nếu nó là bổn tánh của con, con có thể tỏ cho thầy được bất cứ lúc nào. Khi mới sinh ra, con không có nó, và cha mẹ con cũng không cho con. Hãy nghĩ kĩ đi coi.”

---

76. Cái tâm đá


Hogen, một Thiền sư Trung Hoa, sống trong một ngôi đền nhỏ ở vùng quê. Một hôm, bốn nhà sư du hành xuất hiện và xin phép nhóm lửa trong sân Hogen để sưởi ấm.

Trong khi bốn nhà sư chất lửa, Hogen nghe họ cãi cọ với nhau về chủ thể và khách thể, Hogen nhập bọn với họ và hỏi:

- "Có một hòn đá lớn. Các anh xem coi nó ở ngoài hay ở trong tâm các anh?"

Một nhà sư đáp:

_ “Theo quan niệm của Phật giáo mọi vật đều là đối thể hóa của tâm, vì thế tôi cho rằng hòn đá ở trong tâm tôi. ”

Hogen quan sát:

- " Chắc cái đầu của anh cảm thấy nặng lắm, nếu anh mang một hòn đá giống như thế trong tâm anh".

---

77. Không vướng bụi trần


Zengeisu, một đại sư Trung Hoa sống vào đời Ðường, đã viết những lời dưới đây để khuyên đệ tử:

Sống trong cõi trần mà không để vướng bụi trần là đường đi của một người học Thiền chân thật.

Khi thấy hành vi tốt của kẻ khác, con hãy tự khuyến khích mình noi theo. Khi nghe việc lầm lỗi của kẻ khác, con hãy tự khuyên mình chớ đua tranh.

Dù cho một mình trong phòng tối, con hãy làm như con đang đối diện với với một người khách quí.

Hãy biểu lộ những tình cảm của con, nhưng đừng để đi quá bổn tánh chân thật của mình.

Sự nghèo khó là kho tàng của con. Ðừng bao giờ đổi nó để lấy một đời sống dễ dãi.

Một người có thể có vẻ như là một người ngu và không phải là ngu. Có thể người đó giữ gìn sự khôn ngoan của mình một cách cẩn thận.

Những đức hạnh là thành quả của sự tự giữ giới luật và đừng để chúng rơi bầu trời của chúng như mưa tuyết.

Khiêm tốn là nền tảng của mọi đức hạnh. Hãy để những người chung quanh con khám phá ra con trước khi tự con cho họ biết.

Một tấm lòng cao quí không bao giờ tự buộc mình tiến tới trước. Những lời của nó quí như châu ngọc, ít khi nó bộc lộ và có một giá trị lớn.

Ðối với một người học Thiền chân thật, mỗi ngày là một ngày may mắn. Thời gian qua đi nhưng người học không bao giờ lùi lại phía sau. Vinh cũng như nhục không bao giờ làm nó động tâm.

Hãy tự trách con, đừng bao giờ trách kẻ khác. Ðừng bao giờ tranh cãi đúng sai.

Một vài điều, mặc dù đúng, bị coi là sai trong nhiều thế hệ. Bởi vì giá trị chân chánh có thể nhận được ra sau nhiều thế kỷ, không cần thèm khát sự đánh giá nhất thời.

Hãy sống với nguyên nhân và hãy bỏ lại những thành quả cho đại luật vũ trụ vận hành. Hãy vượt qua mỗi ngày trong sự chiêm ngưỡng thanh bình.

---

78. Sự phát đạt chân thật


Một ông nhà giàu yêu cầu Sengai viết một điều gì để cho gia đình ông ta tiếp tục phát đạt vì rằng có thể được tàng trữ từ đời này sang đời khác.

Sengai lấy một mảnh giấy lớn và viết:

- "Cha chết, con chết, cháu chết".

Ông nhà giàu nổi giận:

- "Tôi bảo ông viết cái gì cho gia đình tôi được hạnh phúc kia! Tại sao ông lại giỡn vậy?"

Sengai giải thích:

- "Không giỡn đâu. Nếu con ông chết trước ông, đó không phải là một sự buồn khổ lớn của ông sao? Nếu cháu ông qua đời trước con ông, thì ông và con ông không thấy lòng mình tan nát sao? Nếu từ đời này qua đời khác, nếu gia đình ông cứ chết theo kiểu tôi vừa nói, thì đó cũng là một sự tự nhiên của cuộc đời. Tôi gọi việc này là sự phát đạt chân thật.

---