Lê Quang Chiểu

Tiêu đề: Lê Quang Chiểu Sat Nov 05, 2011 9:04 am

Lê Quang Chiểu
(1852 - 1924)

Vài nét về tác giả:

Lê Quang Chiểu là một nhà thơ cận đại Việt Nam. Ông là soạn giả bộ sách Quốc âm thi hợp tuyển được các nhà nghiên cứu văn học xác định là tập thơ chữ Quốc ngữ in đầu tiên ở Việt Nam

Lê Quang Chiểu, tục gọi Cai tổng Chiểu (vì làm Chánh tổng), quê ở Nhân Ái, huyện Phong Điền, tỉnh Cần Thơ (nay là thành phố Cần Thơ).

Ông sinh trong một gia đình giàu có nhờ ruộng đất, thuở trẻ ông là học trò của cử nhân Phan Văn Trị. Trước ông làm việc cho Pháp, giữ chức cai tổng, nhưng sau đó ông xin thôi và đã làm mười bài thất ngôn bát cú liên hoàn có tên là Tự thuật giải chức để giãi bày.

Rảnh rỗi, ông chuyên tâm lo sáng tác thơ. Trong số ấy, có nhiều bài viết nhằm chỉ trích Tôn Thọ Tường (họa mười bài Tự thuật của Tôn Thọ Tường), Trần Bá Lộc, Huỳnh Công Miêng... và một số bài vịnh sử, vịnh vật khá có giá trị.

Ông cũng có công sưu tập thơ của các sĩ phu đương thời như Nguyễn Đình Chiểu, Bùi Hữu Nghĩa, Huỳnh Mẫn Đạt, Phan Văn Trị v.v.. và gom góp một số thơ của ông, làm thành bộ thơ có nhan đề là Quốc âm thi hợp tuyển, được nhà xuất bản Claude & Cie in tại Sài Gòn năm 1903.

Vào năm 1912, Lê Quang Chiểu còn có công đem bản văn tuồng hát bội Lý Thiên Long in ra chữ quốc ngữ. Trước đó bản tuồng ở dạng chữ Nôm chép tay, ít người biết. Nhờ việc làm này, tuồng Lý Thiên Long mới được phổ biến rộng rãi đến số đông người ham chuộng văn chương và tuồng hát.

Năm 1924, Lê Quang Chiểu mất. Hiện mộ ông ở tại vườn nhà của ông Lê Quang Thụy, cháu gọi ông Chiểu bằng bác ruột. Nơi ngôi mộ xây hồi 1926 có ghi: Ô. Lê Quang Chiểu - Nguyên nhứt hạng Cai tổng Định Bảo - Từ trần ngày 16 tháng 2 An Nam năm Giáp Tý. Hưởng thọ đặng 72 tuổi (1852-1924).

Nguồn internet

Tiêu đề: Re: Lê Quang Chiểu Mon Nov 07, 2011 10:53 am

Thư Mục

Đi chơi Sài Gòn

Họa bài Chùa Cây mai

Họa 10 bài Giang san ba tỉnh I
II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X,

. . . . . . . . .

Tiêu đề: Re: Lê Quang Chiểu Mon Nov 07, 2011 1:15 pm

Đi chơi Sài Gòn

Lên chơi Bến Nghé bấy nhiêu ngày,

Xe ngựa chen đời bụi cát bay

Phong cảnh đã dời thành quách cũ,

Lâu đài lại đổi sắc trang rày.

Sớm vô Chợ Lớn dầu thong thả,

Chiều lại nhà hàng mặc tỉnh say

Mới biết Nam Kỳ là chỗ hội,

Quan quân rậm rật tối như ngày.

Lê Quang Chiểu

(Quốc âm thi hợp tuyển)

Tiêu đề: Re: Lê Quang Chiểu Mon Nov 07, 2011 1:20 pm

Họa bài Chùa Cây mai

Tìm mai mấy độ đã xa đèo

Xót nhẽ thân gầy sắn vẫn leo

Sương tuyết bốn mùa hoa sạch sẽ,

Gió đông đòi trận sắc tiu hiu.

Đẩy đưa cõi Phật hơi kèn sớm,

Quạnh quẽ nhành chim xế bóng chiều.

Thầm tiếc phỏng còn phong cảnh cũ,

Văn nhơn tài tử biết bao nhiêu.

Lê Quang Chiểu

Xem bài Vịnh chùa Cây Mai của Tôn Thọ Tường

Tiêu đề: Re: Lê Quang Chiểu Mon Nov 07, 2011 1:29 pm

--- 10 bài thơ liên hoàn ---

Họa thơ Giang san ba tỉnh của Tôn Thọ Tường

I

Rèn lòng đinh sắt hãy còn đây,

Nín nẫm cho qua cái hội này.

Hạc lộn bầy gà thương nỗi kẻ,

Chồn mang lớp cọp ghớm cho bay.

Lỡ duyên cá nước [1] toan chờ vận,

Gặp lúc rồng mây [2] há chẳng ngày.

Sớm tính che phên chờ gió cả,

Cột rường chống chỏi dễ lung lay!

Lê Quang Chiểu

Xem bài của Tôn Thọ Tường
1. Cơn thỏa chí như cá gặp nước
2. Vẩy vùng như rồng gặp mây.

Tiêu đề: Re: Lê Quang Chiểu Mon Nov 07, 2011 1:32 pm

--- 10 bài thơ liên hoàn ---

Họa thơ Giang san ba tỉnh của Tôn Thọ Tường

II

Lung lay còn chẳng huống chi nhơ,

Hễ đứng anh hùng chớ nói vơ.

Vận Hớn gần hưng nên phải ẩn,

Xe Châu đón rước mới toan chờ.

Coi thì vị ngộ [1] tuôn lòn bóng,

Gặp thế đương vi [2] sẽ phất cờ.

Gắng gổ khuyên đời đừng nháo nhác,

Vì danh chửa đạt mới tai ngơ.

Lê Quang Chiểu

Xem bài của Tôn Thọ Tường

Tiêu đề: Re: Lê Quang Chiểu Mon Nov 07, 2011 1:34 pm

--- 10 bài thơ liên hoàn ---

Họa thơ Giang san ba tỉnh của Tôn Thọ Tường

III

Tai ngơ cho khỏi lúc tan tành,

Thầm nghĩ cho cam bổn phận mình.

Thời nọ nhắm còn cơn bảng đãng, [1]

Đời nào lại chẳng có hùng anh.

Giết ruồi há nỡ hoài gươm báu,

Gài sẻ nên toan buộc chỉ mành.

Bĩ thới [2] xưa nay đà hẳn thấy,

Khuyên đừng ỷ thế chớ khoe danh.

Lê Quang Chiểu

Xem bài của Tôn Thọ Tường

1. Chưa dẹp yên được cuộc loạn.
2. Bĩ: lúc khốn cùng; Thới: cơn tốt đẹp. Vận đỏ

Tiêu đề: Re: Lê Quang Chiểu Mon Nov 07, 2011 1:51 pm

--- 10 bài thơ liên hoàn ---

Họa thơ Giang san ba tỉnh của Tôn Thọ Tường

IV

Khoe danh dường ấy cũng nên hoang,

Có thuở như cua phải rụng càng.

Bôi mặt bẵng [1] bùn nhơ đã đáng,

Đút đầu vô máy chết không oan.

Đứa ngu mới ở lòng đen bạc,

Người trí chi lay dạ đá vàng.

Chưa đặng cướp cờ chìm nhẫn trước,

Sao bằng một mái giữ khoan khoan.

Lê Quang Chiểu

Xem bài của Tôn Thọ Tường

1. Bẵng: do chữ Bằng chuyển ra

Tiêu đề: Re: Lê Quang Chiểu Mon Nov 07, 2011 1:54 pm

--- 10 bài thơ liên hoàn ---

Họa thơ Giang san ba tỉnh của Tôn Thọ Tường

V

Khoan khoan chờ vận mới trai khôn,

Vội vã làm chi thể mấy phồn.

Hãy ẩn non cao nuôi sức cọp,

Lừa khi nước lớn lột da chồn.

Thày lay có bữa vương trầy miệng,

Lứng cứng ghe ngày bị lở trôn.

Lòn lỏi theo thời mà xử thế,

Hễ làm việc lớn chớ bôn chôn.

Lê Quang Chiểu

Xem bài của Tôn Thọ Tường

Tiêu đề: Re: Lê Quang Chiểu Mon Nov 07, 2011 1:56 pm

--- 10 bài thơ liên hoàn ---

Họa thơ Giang san ba tỉnh của Tôn Thọ Tường

VI

Bôn chôn vì nóng trả thù nhà,

Tính chẳng nên gần phải tính xa.

Cung cứng mấy đời tên bắn yếu,

Non xanh bao thuở tác cho già.

Khói un há để bầy ong loáng,

Cần chắc chi cho vó ngựa sa.

Gặp lúc cơ đồ đem lại cũ,

Bốn phương hào kiệt thiếu đâu là.

Lê Quang Chiểu

Xem bài của Tôn Thọ Tường

Tiêu đề: Re: Lê Quang Chiểu Mon Nov 07, 2011 1:58 pm

--- 10 bài thơ liên hoàn ---

Họa thơ Giang san ba tỉnh của Tôn Thọ Tường

VII

Thiếu đâu là kẻ xúm toan lo,

Trộm dấu Y, Châu [1] mới phải trò.

Suy thạnh lẽ trời cơn khó liệu,

Cạn sâu lòng biển thuốc khôn đo.

Nghiệp truyền Khổng, Mạnh [2] kinh năm bộ,

Nghề dõi Tôn, Ngô [3] sách mấy pho.

May đặng rỡ ràng duyên cá nước,

Ngàn thu để tiếng ắt thơm tho.

Lê Quang Chiểu

Xem bài của Tôn Thọ Tường

1. Y, Châu: Y Doãn và Châu Công Đán hai người hiền giúp nên đời chí trị cho nhà Thương và nhà Châu.
2. Khổng Tử và Mạnh Tử
3. Tôn Võ và Ngô Khởi, hai nhà quân sự của Tàu

Tiêu đề: Re: Lê Quang Chiểu Mon Nov 07, 2011 2:01 pm

--- 10 bài thơ liên hoàn ---

Họa thơ Giang san ba tỉnh của Tôn Thọ Tường

VIII

Thơm tho tiết nghĩa mới nên người,

Chớ để ngày sau tiếng nhẻ cười.

Giúp trị lẽ nào dung đặng gã, [1]

Trừ loàn rồi có kể chi ngươi. [2]

Hè qua đóa tốt dang thì héo,

Xuân lại chòi khô thắm cũng tươi.

Mặt thế so đo điều phải quấy,

Khôn bề dạy cả việc mười mươi.

Lê Quang Chiểu

Xem bài của Tôn Thọ Tường

1 & 2: Hai câu sâu sắc như tiếng chuông cảnh tỉnh cho Tôn Thọ Tường thời lúc ấy.

Tiêu đề: Re: Lê Quang Chiểu Mon Nov 07, 2011 2:03 pm

--- 10 bài thơ liên hoàn ---

Họa thơ Giang san ba tỉnh của Tôn Thọ Tường

IX

Mười mươi đặng bảy biết tư văn, [1]

Dẫu đến bề nào cũng chống ngăn.

Nhắm dạng khôn phân người phải quấy,

Đua tài mới rõ sức thua ăn.

Đàng xa mỏi gối đi sao tới,

Sông rộng nhiều tay lấp cũng bằng.

Gian giảo trối ai theo thói vậy,

Miễn ta gìn giữ vẹn năm hằng.

Lê Quang Chiểu

Xem bài của Tôn Thọ Tường

1. Giấy tờ hỏi về việc quan.

Tiêu đề: Re: Lê Quang Chiểu Mon Nov 07, 2011 2:13 pm

--- 10 bài thơ liên hoàn ---

Họa thơ Giang san ba tỉnh của Tôn Thọ Tường

X

Năm hằng đạo cả khá noi ngay,

Giúp trẻ nên danh mới đáng thầy.

Nhà dột mưa đêm khôn khỏe mắt,

Nước ròng thoàn [1] cạn phải ra tay.

Đã nguyền rửa ráy nhơ bùn sạch,

Chi để tưng bừng bụi cát bay.

Phụng gáy non Kỳ [2] chờ có thuở,

Rèn lòng đinh sắt hãy còn đây. [3]

Lê Quang Chiểu

Xem bài của Tôn Thọ Tường

1. Do chữ thuyền đọc trại ra.
2. Tương truyền vua Văn vương nhà Chu ra đời có phụng gáy trên non Kỳ (Kỳ sơn) báo hiệu thời cuộc thái bình
3. Câu cuối bài này là câu đầu bài I

» Quách Tấn
» Nguyễn Đình Chiểu
» Quang Dũng
» Trần Quang Khải
» Huyền Quang Thiền sư