Huy Cận

Hôn em


Hôn em vị chết trên môi

Ôm em sầu não rơi đôi cánh tình

Yêu em anh thoát hồn anh

Nhớ em anh hẹn để dành mai sau.




Huy Cận

---

Hồn thuở ban sơ


Ảnh tuổi nhỏ ta vẫn còn giữ kĩ
Hồn năm xưa ta để lạc đâu rồi?
Ở đâu rồi những chùm thương, nụ ý?
Tháng năm tàn biết được kẻ trông coi?

Ta than khóc nỗi thời gian rụng héo
Và đời ta rụng lá thắm xuân đầu....
Hồn ta ơi! Sao mà em trong trẻo!
Suối em cười có lộng ánh ngọc châu.

Em đẹp quá bắt ta còn nhớ mãi
Lúc em vui thì sông núi hân hoan
Mỗi sáng sớm em nặn trời đất lại,
Làm ta tin chẳng có độ phai tàn.

Thực có chăng một bàn tay cao cả
Nhận đời ta từng phút một cất đi
Để đến mai sau hơi tàn xương rã
Trả cho ta hồn tươi sáng xưa kia?



Huy Cận

---

Huế vấn vương


Xanh mượt bờ xanh Huế Huế ơi!
Cỏ cây đây đã hoá vườn trời
Người đi bước nhẹ không nghe tiếng
Mà nặng lòng yêu biết mấy mươi.

Huế hoa thiên lí mùi hương thoảng
Huế tím chiều thu dậy ước mơ
Mái đẫy câu hò ngân ánh nước
Sóng không trôi bởi luyến lưu bờ

Tuổi nhỏ đời ta Huế giữ không?
Cho ta xin lại những năm hồng
Cho ta trở lại ngày xưa cũ
Mới hái mùa thơ giữa độ bông.

Tình bạn tình yêu Huế khéo ương
Hoa xuân trái đậu tháng năm trường
Bâng khuâng nay nhên chiều giăng lưới
Bảng lảng lòng ai Huế vấn vương.



Huy Cận
(1978)

---

Hương đất


Chuồng bò bốc ấm mùi phân ủ
Mùi cỏ còn hăng xen cọng rơm
Nắng rọi phên thưa chiều rạo rực
Ngoài vườn luống cải hoa vàng đơm.


Mùi đất mùi phân nhuyễn với nhau
Mùi bùn vừa nạo dưới ao sâu
Chua chua ráp ráp mùi ngâm mạ
Nghe nứt mầm xanh mỗi tế bào.


Quen thuộc trời này với gió này
Chiều đông gió ửng những bàn tay,
Như nghìn ngọn lửa đang nhen nhúm
Cho một mùa xuân nhựa ấm đầy.



Huy Cận
(1972)

---

Hương dậy đất


Chim hót vòm xanh, hương dậy đất,

Hôm nay vũ trụ mở huy hoàng

Đi ra hoa bướm không tin trước,

- Sực nhớ đêm rồi đã ngủ lang.



Huy Cận
(1940)

---

Khắc khoải


I. MÂY TRẮNG VỀ ĐÂU

Mây trắng về đâu mây trắng ơi!
Nhớ thương từng mảng ngáng chân trời
Yêu em anh muốn làm mây trắng
Khuya sớm tìm em bay tới nơi.


II. GẶP EM MỘT SÁNG

Gặp em một sáng trời se lạnh
Em đẹp hừng đông, anh choáng say
Bão dậy trong lòng chưa phút tạnh
Chiêm bao lẫn quất tháng năm này.



Huy Cận

---

Mây trắng


Trời nóng đêm qua mây dậy ran

Ngỡ đàn trâu bạc phá tung ràn

Giữa hè ruộng vỡ mênh mông gió

Những luống cày xô nắng, chói chang.




Huy Cận

---

Mẹ ơi, đời mẹ...


Mẹ ơi, đời mẹ khổ nhiều
Trách đời, mẹ giận bao nhiêu cho cùng
Mà lòng yêu sống lạ lùng
Mẹ không phút nản thương chồng, nuôi con.
"Đắng cay ngậm quả bồ hòn,
Ngậm lâu hoá ngọt!" Mẹ còn đùa vui!
Sinh con mẹ đã sinh đời
Sinh ra sự sống, mẹ ngồi chán sao?
Quanh năm có nghỉ ngày nào!
Sớm khuya làm lụng người hao mặt gầy.
Rét đông đi cấy đi cày
Nóng hè bãi cát, đường lầy đội khoai.
Bấu chân khỏi ngã dốc nhoài
Những chiều gánh nước gặp trời đổ mưa.
Giận thầy, mẹ chẳng nói thưa,
Vỉa câu chua chát lời thơ truyện Kiều.
Cắn răng bỏ quá trăm điều
Thuỷ chung vẫn một lòng yêu đời này.
Mẹ là tạo hoá tháng ngày
Làm ra ngày tháng sâu dày đời con.



Huy Cận

---

Mơ cho đã


Giấc ngủ cuối đời không còn mộng nữa
Thì mơ đi, mơ nữa, tâm hồn ơi!
Hãy chiêm bao như cơm ngày hai bữa,
Để vun thêm sức đẹp cho đời.


Ta nhớ lại những mùa yêu quá khứ
Hoa xưa tươi, môi xưa thắm bao nhiêu!
Giấc ngủ chót sẽ như hầm sập cửa
Nên hôm nay ta mơ rộ, mơ nhiều.


Mơ cho đã khi hoa chưa úa héo
Khi mắt em còn dắt nẻo đường mơ
Đời sáng tạo ra chiêm bao kì diệu,
Như con sông trôi phải có đôi bờ.


Giấc ngủ cuối đời không còn mộng nữa
Thì mơ đi, mơ nữa tâm hồn ơi!



Huy Cận

---

Một sáng mai xuân


Một sáng mai xuân dừng bến xe
Xốn xang em ở tiễn anh về
Bâng khuâng phố rộn, đời xa vắng,
Anh gọi thầm em, em có nghe?


Anh gọi: em ơi! Biết nói sao!
Yêu em như tự thuở xa nào
Từng yêu em trước, lòng vương vấn
Lạc giữa đời, nay lại gặp nhau.


Gặp nhau chưa thỏa, đã xa rồi
Tội nghiệp em tôi, tội nghiệp tôi!
Những cặp tình nhân muôn vạn thuở
Trời ơi! Đứt ruột mỗi chia phôi.



Huy Cận

---

Mùa hạ chín


Thân hình em là một mùa hạ chín
Anh như cây ngàn phủ bóng lên em
Mùa hạ đầy hương, hương rừng hương biển
Hoa đơm hương trên những lá cành chen.


Ôi mùa say nào gió nồng trong tóc
Gáy bâng khuâng như chiều lặn xôn xao
Em là nắng biển cồn cào rạo rực
Buồm anh si đi giữa những cù lao.


Mùa hạ chín. Cả mùa em anh thức
Mùa biển rong leo quấn những cành trăng.



Huy Cận

---

Mùa xuân vĩnh viễn


Lòng ta một khối ơi tình
Chạm đâu cũng vọng nỗi mình với ta ...
Yêu nhau nhớ mấy cho vừa.
Đâu là nỗi nhớ, đâu là nỗi thương.
Đâu là dằng dặc tơ vương
Đâu là bóng đâu là gương hỡi lòng
Trong mình đã có ta trong
Trong ta mình lại nấu nung bồn chồn
Mùa xuân vĩnh viễn em ơi.
Trăm hoa chúm chím gọi mời đôi ta
Mới gần đã lại cách xa
Giá anh muốt được thân ngà em yêu
Trong anh mỗi sáng mỗi chiều
Có em anh được thương nhiều em thương.



Huy Cận

---

Mưa xuân trên biển


Mưa xuân trên biển, thuyền yên chỗ
Tôm cá chắc đầy phiên chợ mai
Sắm tết thuyền về dăm khóm đỗ;
Đảo xa thâm thẩm vệt mưa dài.


Thuyền đậu thuyền đi hạ kín mui,
Lưa thưa mưa biển ấm chân trời.
Chiếc tàu chở đá về bến Cảng
Khói lẩn màu mây tưởng đảo khơi.


Em bé thuyền ai ra giỡn nước,
Mưa xuân tươi tốt cả cây buồm.
Biển bằng không có dòng xuôi ngược,
Cơm giữa ngày mưa gạo trắng thơm.



Huy Cận
(Hồng Gai, 2-59)

---

Nằm nghe người thở


Nằm nghe người thở bên ta
Nghe ta cùng thở vui hoà đêm nay
Nghe xe nghìn kiếp đưa quay
Nóng muôn hạt gió lừng bay ngực đời.
Trong hơi ta, trong hơi người
Lại nghe nằm nghỉ đất trời ban sơ
Hơi ta thành tựu thuở xưa,
Hơi người dằng dặc bao giờ cho tan!
Nghìn năm một cuộc giao hoan
Trước chưa xương thịt, sau tàn thịt xương,
Hoạ còn hơi thở hoa hương
Cho hồn gặp gỡ âm dương lối về...



Huy Cận

---

Nằm trong tiếng nói


Nằm trong tiếng nói yêu thương

Nằm trong tiếng Việt vấn vương một đời

Sơ sinh lòng mẹ đưa nôi

Hồn thiêng đất nước cũng ngồi bên con.

Tháng ngày con mẹ lớn khôn,

Yêu thơ, thơ kể lại hồn ông cha.

Đời bao tâm sự thiết tha

Nói trong tiếng nói lòng ta thuở giờ...




Huy Cận

---

Nén hương nhớ Bác


I. Hai chị em

Bà Thanh^[1] ra thăm Bác Hồ tại Bắc Bộ Phủ.

Chị đến thăm em là Chủ Tịch
Cho em thân thiết một bu gà.
Chị em băm bốn năm xa cách
Chuyện nước, tình quê: "Chị đó a?"


II. Bàn việc nước

Bác Hồ dặn cụ Huỳnh Thúc Kháng đêm trước
hôm Bác đi Paris hồi tháng 5-1946

"Tôi đi, cụ chớ lo chi cả.
Quyền nước, lòng dân: cụ ở nhà"
Hai chén trà khuya sương nhẹ tỏa
Một câu "bất biến"^[2] dặn phòng xa.




Huy Cận
(1973)

---

1. Chị ruột của Bác Hồ, đã từng hoạt động cách mạng trong hàng chục nǎm; có ra thǎm Bác Hồ sau khi Bác ở chiến khu về Hà Nội. Hai chị em trong phút đầu gặp nhau chỉ thốt ra: "Em đó à!" "Chị đó à!"
2. Đêm đó (25-5-1946), cụ Huỳnh có hỏi Bác Hồ về việc nước nên thế nào trong lúc gặp khó khǎn thì Bác Hồ trả lời: "Dĩ bất biến ứng vạn biến".

Ngã ba Đồng Lộc


Con ơi, bố về thăm Hà Tĩnh quê ta,
Bố kể con nghe về ngã ba Đồng Lộc
Trên mặt đất này có muôn triệu ngã ba
Và có nhiều ngã ba nổi tiếng:
Có những ngã ba nối những dòng sông lớn của
một đại châu, sóng dựng trùng trùng;
Có những ngã ba nối những con đường dài chạy từ các thủ đô to
Như những mạch máu khổng lồ
Trên thân hình trái đất
Trong đó mỗi con người là một hạt hồng cầu đỏ chói,
Có những ngã ba là nơi gặp gỡ của những dòng
văn minh lớn, đông, tây, kim cổ....
Tất cả những ngã ba trên, con có thể học biết
(trong sách địa dư, trên những bản đồ),
Mai sau lớn lên con có thể đến thăm và chụp ảnh nữa...
Xong rồi, con có thể quên
Nhưng con ơi, con chớ có quên ngã ba Đồng Lộc.

Trong đời mỗi người cũng có những ngã ba đường quyết định,
Trong đời mỗi dân tộc cũng có những ngã ba
Những ngã ba vận mệnh
Những cái nút trên dặm dài lịch sử
Gặp những ngã ba đời, con sẽ nghĩ suy
Và con ơi, muốn tìm đúng hướng đi
Con sẽ nhó đến ngã ba Đồng Lộc
Ngã ba Đồng Lộc:
Là ngã ba nhưng nào có phân vân
Nào có đắn đo do dự!
Là ngã ba trên chặng đường quyết liệt
Nhưng hướng đi đã quyết
Không phải cho một lần
Mà cho tất cả mọi lần
Không phải cho một người
Mà cho tất cả quê hương, đất nước:
Hướng về Nam, một nửa mình Tổ quốc

Các ngã ba khác trên đời làm bằng nước, bằng
sông, bằng thuỷ triều lên xuống,
Hay bằng đá, bằng đất
Bằng xi măng cốt sắt
Bằng vôi trắng, gạch nâu
Bằng đèn xanh đèn đỏ đủ màu
Hay bằng những sự chênh vênh vấp ngã,
Nhưng ngã ba Đồng Lộc làm bằng xương máu.
Khi con về quê con nhớ viếng thăm
Mộ người cô kề bên đường đỏ.
Các cô như còn đứng đó
Chờ lấp hồ bom
Đường thông xe các cô mới đi nằm.
Các cô để lại tuổi thanh niên
Mười chín, hai mươi, hăm hai tuổi
Cho đất nước, quê hương
Hồn trong như suối,
Bình minh đời sáng rực vừng dương...
Con sẽ tìm thăm mời cô La Thị Tám^[1]
Từ trường học lại về trận địa đầu non
Đứng giữa đàn bò bê mũm mĩm
Trên sườn núi cao cỏ đã mượt màu xanh
Như mảng da non trên thân thể đang lành
Cô sẽ chỉ con xem
Những hồ bom loang lổ
Như đất trên mặt trăng
Mỗi thước vuông ba quả bom to bự
Cô sẽ chỉ con xem
Nghìn vạn điểm lăn bom nổ chậm
Cô từng đến cắm cờ
Mỗi lần chạy đua với cái chết.
Đôi chân cô nhanh hơn kíp nổ,
Cô là một ngọn cờ đỏ của quê ta.
Nghìn năm sau lịch sử sẽ còn ghi
Những năm tháng chiến tranh ác liệt
Nghìn vạn chuyến xe đi
Qua trái tim ngã ba Đồng Lộc
Máu qua tim máu lọc
Xe vượt ngã ba xe xốc tới miền Nam.
Và con ơi, bố ngồi nghĩ miên man:
Bạn bè ta trong cơn gió lốc
Hẳn cũng đang vượt những ngã ba Đồng Lộc,
Những ngã ba Việt Nam.
Dọc đường dài kẻ địch còn găm
Nhiều bom nổ chậm
Nhưng chẳng hề chi!
Khắp năm châu còn nhiều La Thị Tám.
Nhiều Võ Thị Tần^[2]
Đường sẽ thông xe đi về cách mạng.



Huy Cận
(Hà Tĩnh 1971 )

---

1. Chị La Thị Tám chuyên phát hiện bom nổ chậm, cắm cờ bên cạnh bom để xe tránh, và để hướng dẫn đội công binh đến phá bom; chị đã được tuyên dương anh hùng.
2. Chị Võ Thị Tần đội trưởng đội thanh niên xung phong (10 cô) chuyên lấp hố bom, đã hy sinh trong lúc làm nhiệm vụ: toàn tổ đã được tuyên dương anh hùng.

Ngày thu trong


Ngày thu trong, tạo vật cũng làm thơ
Từng trang mây trắng ngọn bút gió đưa

Nước sông trôi tự soi gương từng bến
Viết một câu liền từ nguồn đến biển.

Và những hàng cây như những triết gia
Lá tưng bừng mà rễ nghĩ sâu xa.

Những bóng cây thoát tàn cây, trải khắp
Mát lưng đất những chấm mùa đậm nhạt.

Ngày đẹp giời, ngày cũng đẹp người
Mặt trời vui nhấp nháy mắt cười.

Gió thổi vần bằng, sóng dồi vần trắc
Chiếc võng thơ giữa hai vần dịu dặt.

Trẻ lại gió mây, trẻ lại bến bờ
Ngày thu trong, tạo vật cũng làm thơ.



Huy Cận
(Thu 1973)

---

Ngày xuân nghĩ đến: Nguyễn Du - Hồ Xuân Hương


Ngày xuân nghĩ đến:

* Nguyễn Du

Mang nặng kiếp người vào một kiếp
Ôi Nguyễn Du da diết đau đời
Chúng sinh thập loại còn rên xiết
Trời, Phật làm thinh. Biết hỏi ai!


* Hồ Xuân Hương

Nàng Xuân Hương ngàn đời kỳ nữ
Đọ "cái hồng nhan với nước non"
Căm giận uất trời như sấm nổ
Quất phường giả dối, lũ vô lương.



Huy Cận
(Tạp chí "Thế giới mới" số 120
Xuân Ất Hợi, 1995)

---

Nghĩ cũng lạ...


Nghĩ cũng lạ: sinh ra chi tình cảm
Cho con người vương vấn với nhau chi
Chân dẫu bước mòn đường vạn dặm
Mỗi trạm đời vẫn nặng khối tình si.
Tình hoá đá là tình nàng Tô thị
Tình của ta sẽ cháy rụi thành tro.
Đá trên núi thức đêm dài giá lạnh
Tro tình yêu sẽ xông ấm bụi bờ,
Tim ta ơi! Đã cho ta vui vầy bao thuở
Cũng cho ta nhiều đau khổ một đời
Đau khổ thế, chứ đau nhiều đau nữa
Ta vẫn say được mang trái tim người.



Huy Cận
(Tạp chí "Kiến thức ngày nay" xuân Ất Hợi 1995)

---

Nhà thơ dân gian

Tặng bà mẹ Miện, nhà thơ dân gian của xã
Diễn Minh, huyện Diễn Châu, Nghệ An.


Nghe bà chậm rãi nói thơ
Như tằm chậm rãi nhả tơ óng vàng.

Ý thơ chắc thiệt xốn xang
Lời thơ mộc mạc lại càng thiết tha
Yêu đời làm đẹp đời ra
Như cây ấm nhựa làm hoa tặng đời
Nghe thơ tôi hiểu ra rồi
Nỗi chi chất chứa vạn lời ca dao
Nghe bà chậm dãi từng câu
Tưởng như cuộc sống chờ nhau chuyến đò
Sông sâu tưởng đợi ai dò
Biển sâu tưởng đợi ai mò đáy kim
Vần thơ vừa nói vừa tìm
Kín như cầu ghép khôn chìm thời gian
Hỡi người thi sĩ dân gian
Đêm nay trăng mọc thơ man mác trời.



Huy Cận
(Diễn Châu 10-1967)

---

Nhớ


Mỗi sáng mặt anh trong mặt gương
Thẫn thờ còn vắng mặt em thương
Bấy lâu bóng lặng buồn đơn chiếc
Kính lặng buồn xa hơ đại dương.


Ví bằng mở được ngực anh ra
Anh cất em vào trong thịt da
Khi ngủ có em trong nhịp thở
Chiêm bao tỉnh giấc khỏi buồn xa.



Huy Cận

---

Nhớ mẹ năm lụt


Năm ấy lụt to tận mái nhà
Mẹ con lên chạn - Bố đi xa
Bốn bề nước réo, nghe ghê lạnh
Tay mẹ trùm con, tựa mẹ gà.

Mẹ cắn bầm môi cho khỏi khóc
Thương con lúc ấy biết gì hơn?
Nước mà cao nữa không bè thúng
Nếu chết trời ơi! Ôm lấy con.

Gọi với láng giềng, lời mẹ dặn
"Xẩy chi cứu giúp lấy con tôi!"
Tiếng dờn giữa nước mênh mông trắng
Đáp lại từ xa một tiếng "ời

Nước, nước... lạnh tê như số phận
Lắt lay còn ngọn mấy hàng cau
Nhưng mà mẹ thức ngồi canh chạn
Mắt mẹ trừng sâu hơn nước sâu.

Vậy đó mẹ ơi, đời của mẹ
Đường trơn bấu đất mẹ kiên gan
Nuôi con lớn giữa bao cay cực
Nước lụt đời lên mẹ cắn răng.

Năm ấy vườn cau long mấy gốc
Rầy^[1] đi một dạo, trái cau còi
Trên đầu tóc mẹ thêm chùm bạc
Lụt xuống, còn vương mảnh nước soi.



Huy Cận

---

1. Rầy: Còi cọc.

Những mảnh tình


Mười năm hương vẫn còn đưa
Hôn em thuở ấy bây giờ còn say
Hôn đầu lòng rụng, hồn bay
Về sau bao nỗi đoạ đày tấm thương.

Yêu nhau chưa gặp trên chăn gối
Hương phấn chưa từng rụng xuống tay.

Chiêm bao em chết, ôm lòng khóc
Tỉnh dậy em còn, dạ quặn đau.

Biển giai nhân nằm bát ngát mơ chi
Mà sao đa tình thổn thức si?



Huy Cận

---

Phố Đông Ba của tôi ngày bé


Phố Đông Ba^[1] của tôi ngày bé
Có ông cả Soạn đánh cờ cao
Lắm khi một buổi đi vài nước
Để bạn bè vây nghĩ nát đầu.

Ông lại đàn hay, Nguyệt tiếng tơ
Hồn ve dắng dỏi dưới trăng mờ
Mòn tay tài tử năm cung nhấn
Nghe cả trời thu nức nở mưa....

Chẳng được phong lưu như bác Cả
Chú Kình cúp tóc cũng đàn khua
Lanh tanh đàn đoản^[2] cần trun cổ
Như chú Kình hay rụt cổ rùa.

Ông Lạng làm chuồng chim bán rong
Suốt ngày khoan đục giữa mây song
Đàn bầu một chiếc khi tiêu khiển
Vừa gẩy vừa ca thật não nùng.

Anh Cháu đàn tranh mù một mắt
Khi thì hầu cúng khi hầu đò
Hồn anh là mảng trăng khuya khoắt
Một nửa đen sầm, nửa ánh mơ.

Cuối phố gốc cây chiều chủ nhật
Là ông xẩm chợ với hai con
"Kinh đô thất thủ" vè quen thuộc
Lớn nhỏ ngồi nghe nặng trĩu hồn.

Ấy phố Đông Ba nghèo ảm đạm
Chút vui nghệ thuật cũng bồi hồi
Bốn lăm năm trước đời u ám
Trời nghẹn hoàng hôn trên phố tôi.



Huy Cận

---

1. Một phố nghèo ở Huế những năm 30.
2. Loại đàn cầm rất ngắn ở Trung Bộ và Nam bộ.

Sang xuân


Sáng nay gió loáng trên đường

Cây phơi phới lá, dễ thường sang xuân.

Nhà ai đào nở tươi sân?

Trông vô: em bé tung tăng áo hồng.

Gặt xong tạnh ráo cánh đồng,

Gió se luống đất ủ vồng khoai lang.

Được mùa to, mái rạ vàng,

Đông rét muộn, tưởng xóm làng sang xuân.




Huy Cận

---

Sau giông trời mát...


Sau giông trời mát, mặt người thương
Như đón từ xa ánh đại dương
Chiều xuống trải hoa lưng đậu biếc
Chờ ai cây đứng ngẩn bên đường.


Có những giờ xuôi mà chẳng trôi
Đang đi sự sống tự bồi hồi
Nhìn vô tâm tưởng nghe ai khác
Đối thoại cùng ta mấy thuở rồi.




Huy Cận

---

Say mùa hè


Ôi mùa hè sao mà rạo rực
Đã ve kêu: dầu phượng đỏ chưa về
Không khí bỗng xôn xao náo nức
Và lòng ta cũng thao thức trăm bề.

Những búp đa trên lề đường rụng thắm
Gọi trẻ em từ xa lắm, hè ơi!
Trời đất gọi, dẫu nhà cha mẹ cấm
Cũng ra đi - ve giục giã bồi hồi.

Yêu mùa xuân, lòng ta yêu lắm chứ
Nhưng mùa hè người mới thật mùa say
Trưa của ngày mặt trời cao tột đỉnh
Trưa của mùa, trời đất chín muồi đây.

Đời thân yêu, một ngày mai ta chết
Cho ta đi khi hè chói chang trưa
Để ta hiểu giã từ chưa phải hết
Nắm đất quen như hạt chín sang mùa.



Huy Cận
(5.1974 )

---

Sơ khai


Trời xanh ran lá biếc

Biển chóa ngập buồm vàng

Gió thổi miền bất diệt

Mây tạnh đất hồng hoang.




Huy Cận

---

Sớm mai gà gáy


Tiếng gà gáy ơi! Gà gáy ơi!
Nghe sao ấm áp tựa nghe đời
Tuổi thơ gà gáy ran đầu bếp
Trâu dậy trong ràn^[1], em cựa nôi

Cha dậy đi cày trau^[2] kịp vụ,
Hút vang điếu thuốc khói mù bay.
Nhút cà, cơm ủ trong bồ trấu,
Chút cá kho tương mẹ vội bày.

Gà gáy nhà ta, gáy làng giềng
Ta nghe thuộc mỗi tiếng gà quen...
- Cha ơi, con chửa nghe gà chú!
- Nó cũng như mày hay ngủ quên.

Hàng cau mở ngọn đón ngày vào
Xóm nhỏ nép bên triền núi cao.
Gà lại gáy dồn thêm đợt nữa.
Nắng lên xoè quạt đỏ như mào.

Gà gáy ơi! Tiếng gà gáy ơi!
Nghe sao rạo rực buổi mai đời!
Thương cha lủi thủi không còn nữa
Chẳng sống bây giờ thôn xóm vui...



Huy Cận

---

1. Chuồng trâu bò (tiếng Nghệ Tĩnh).
2. Cày ải (tiếng Nghệ Tĩnh).

Sống một đời


Luật của tế bào chẳng để ta
Trẻ hoài với nước, với mây qua
Với làn gió sớm mơn cành lá
Với ánh trời xanh ngọc bốn mùa.

Nhưng trẻ một lần, trời đất trẻ
Trong ta, nảy nở xứ tâm hồn
Cây trưa tròn bóng, sông ra cửa
Biển lại dào lên những chiếc hôn.

Em quý, em yêu, em của anh
Tên em mát dịu, dáng em lành
Tên em làm tổ mùa anh sống
Nước mát mùa đi những bước xanh.

Sống một đời, ta ham vạn đời
Bởi vì thế giới đẹp, em ơi!
Nhưng vì đẹp quá ta giao lại
Chớ để người sau phải thiệt thòi.



Huy Cận
(09/1976)

---

Ta viết bài thơ gọi biển về


Ta viết bài thơ gọi biển về
Nghìn năm dào dạt sóng say mê
Hoàng hôn khép nhẹ hàng mi tím
Xanh biếc bình minh buổi gió se

Ta, Biển sinh đôi tự thuở nào?
Sóng ngầm bao đợt nhói lòng đau
Cái vui đầu sóng, buồn chân sóng
Cùng lặn chiều hôm nét đỏ au.

Rồi một ngày kia hết ở đời
Cho ta theo biển khoả chân trời
Điều chi chưa nói xin trao sóng
Lấp lánh hồn ta mặn gió khơi.



Huy Cận
(1982 )

---

Tặng em buổi sáng hôm nay


Anh tặng em buổi sáng hôm nay
Có hoa sen nở Hồ Tây trắng hồng
Tặng em trời mát như sông
Trong veo chảy giữa hai dòng cây xanh.

Anh tặng em buổi sáng lòng anh
Có cây có nước có cành có hoa,
Có mình và lại có ta
Trong hương sen ngát nở xoà lòng sen.

Anh tặng em cả những ưu phiền
Trong câu hát cũ nghe bên Chợ Cầu,
Còn hằn trong chữ, trong câu.
Nỗi đau ngày trước cày sâu mặt người.

Anh tặng em buổi sáng mai đời
Bước chân quen thuộc, tiếng người lại qua
Mây phồng buồm bạc xa xa,
Ngày lên gió mới, lòng ta tặng mình.



Huy Cận

---

Tạo hóa sinh em...


Tạo hoá sinh em đẹp thế kia
Để rồi lại sẽ xoá em đi
Sinh anh yêu đắm, yêu da diết
Để một ngày kia hết biết gì.


Như nhựa hè lên chín trái cây
Cho anh ôm ngực tròn đầy
Anh ôm đôi gót hây hây đỏ
Như sớm chân trời mọc đỏ hây.



Huy Cận

---

Thăm lò chum


Đất này đất vại đất chum

Đất này đất cũ lửa nung ngàn đời

Vại chum từ thuở xa khơi

Rắn như từng mảnh mặt trời nguội đen

Chum sâu giữ hạt giống bền

Ngô xanh tự bấy, lúa lên đều mùa.

Nước trong lòng vại mát chưa!

Vại chum vững chãi trụ bờ sông xanh

Nghìn năm tròn trĩnh vại sành

Ngày xuân trẻ lại dáng hình ban sơ.




Huy Cận

---

Tiếng biển về khuya


Tiếng biển về khuya như tiếng lụa
Non tơ, êm ả, lại bền hơi
Lao xao vũ trụ chồi đang nhú
Trăng bạch quang mây lọc ánh ngời.


Ta nằm tiếng sóng cuốn bờ mây
Ta khoát mênh mông mở ánh ngày
Biển nở hoa cườm thơm gió mặn
Buồm lên theo cánh hải âu bay.


Nổi yên tâm lớn trong trời đất
Biển gọi trăng sao thở nhịp thầm
Nghiêng gối tao phùng cùng tạo vật
Anh em từ thưở mịt mù tăm.



Huy Cận
(7-1980)

---

Tình em như đám cháy rừng


Tình em như một đám cháy rừng
Bùng đột ngột vào đời anh nóng bỏng.
Sườn núi, sườn đồi lửa cháy nhanh
Anh nghe nóng sâu trong tiềm thức
Những đám cháy rừng thuở nhỏ
Anh gặp em, rừng cũng là anh
Lửa là em, lửa cũng là anh.


Mắt em khi đi vào giấc ngủ
Mênh mông yên lắng đất trời
Cây gọi chim về làm tổ
Biển trải sóng làm xa khơi
Yên lặng của lửa
Anh nghe từ chiều thơ ấu
Anh nghe trong đáy chiêm bao
Yên lắng của mặt người
Anh nghe đến mai sau



Huy Cận

---

Tổ quốc

(Tâm sự yêu nước của kiều bào tại Pháp)
Yêu mến tặng kiều bào ở nước ngoài


Việt Nam ơi! Mẹ nghìn đời yêu dấu
Tên thiêng liêng đau đáu lòng con
Mẹ có biết tâm hồn con chảy máu
Thuở đau thương, mẹ nuốt tủi, nuôi hờn.

Tổ quốc ơi! Bởi vì sao mỗi bước
Chân con đi xa mẹ nhói bàn chân
Cũng ánh sáng, cũng trời mây, gió nước
Xa quê hương sao nhạt nhẽo muôn phần!

Ai có biết làm sao nói được
Lòng tha hương trằn trọc nhớ quê hương
Mắt có ngủ mà hồn ta vẫn thức
Tình non sông da diết máu xương.

Đêm khuya vắng, bỗng nhớ mùi hương bưởi
Ướt ánh trăng thơm suốt mấy canh gà
Cả tuổi nhỏ lại trở về mát rượi
Bóng dừa xanh, hàng tre mượt quê ta.

Những đứa con phải xa rời Tổ Quốc
Mẹ biết chăng, chỉ sống nửa tâm hồn
Một nửa khác gửi với theo sóng nước
Về quê cha đặng giữ thắm lòng son.

Việt Nam ơi! Nuôi đàn con những thuở
Mẹ cắn răng không cho nước mắt trào
Mẹ lấy sức vùng lên trong biển lửa
Mẹ hôm nay sừng sững giữa trời cao.

Vẫn xa nước lòng nay sao rạng rỡ
Lửa quê hương soi ấm tấm lòng con
Bao con mẹ bấy nhiêu hòn máu đỏ
Mẹ lại cho con vẹn cả tâm hồn.

Anh em ơi, bởi vì sao mỗi bước
Chân ta đi ngang dọc khắp trời tây
Không lủi thủi, chẳng ngỡ ngàng như trước
Cái thuở cha, anh lê gót đoạ đày.

Mẹ Việt Nam, mẹ nghìn đời yêu dấu
Ôi quê hương, máu của máu lòng ta
Lòng yêu nước bốn nghìn năm nung nấu
Chia đều con như sữa mẹ cơm cha.

Xa đất nước, vẫn cành xuân phơi phới
Quyết đơm hoa góp mùa rộ quê nhà.
Ánh dương sớm chân trời ta chiếu rọi
Theo đàn con vững gót nẻo đường xa.



Huy Cận
Toulouse (Pháp), 1969

---

Tóc em tỏa xuống mặt anh


Tóc em tỏa xuống mặt anh

Như mưa xuống tự trời xanh mát rờn

Tay em ngón ngón phím thon

Đàn lên da thịt bồn chồn tháng năm

Nhớ em khi đứng khi nằm

Thẹn thùng dáng sống in thầm chiêm bao.

Trời xanh thăm thẳm đôi sao

Dặm trường ánh biếc soi vào đời anh.




Huy Cận

---

Trái Đất còn quay


Trái đất còn quay, mãi mãi quay
Hai thân chiếc áo nối đêm ngày
Như người xứ Huế lòng tươi trẻ
Nhịp bước đường xa áo bối vai.

Đất trẻ trung hoài quay nhịp múa
Trên lưng hoa trái bốn mùa reo
Lòng ta một thuở là hoa trái
Cuống bám cành tươi nắng gió reo.

Rồi chẳng còn ta ở cõi này
Đất quay quay mãi nhịp nồng say
Người sau sẽ đến vui hơn chút
Vui Đất nghìn năm vất vả xây.

Ta sẽ ra đi chẳng ngậm ngùi
Yêu đời đến rốt giữa lòng vui.
Vào đời ta đã buồn da diết
Khỏi phải buồn chi lúc cáo lui.



Huy Cận
( "Kiến thức ngày nay" Xuân Tân Tỵ 2001)

---

Trăng rằm mọc


Ta đi, trăng mọc theo cùng

Trăng lên mơn mởn giữa vòng tay ta.

Trăng gần thơm mát như hoa,

Hoa trăng nở giữa phù sa mới cày.




Huy Cận
(1963)

---

Trăng xuân


Đầu năm gió mát tựa hè

Nứt bung hoa gạo bốn bề trăng xuân

Sông là người đẹp khoả thân

Núi xanh mơn mởn bước gần bước xa

Lá ngôi lá mía rì rà

Áo đêm xuân khéo mượt mà dải tơ.




Huy Cận
(2-1959)

---

Trò chuyện với Kim tự tháp


Chỉ có trời xanh thay cỏ cây
Mênh mông sa mạc. Cát làm ngày;
Cát làm đêm nữa. Trăng phơi át
Sao sáng đằng xa hay cát bay?
Vua chúa không yên chịu cát vùi
Trăm kim tự tháp đá chen trời.
Năm nghìn năm đứng cười sa mạc,
Nắm chắc trong tay vĩnh viễn rồi!...
- Kim tự tháp! Ngươi thấy gì tự bấy?
- Thấy gió thổi bốn mùa, cát dậy;
Cát vung lên rát mặt thời gian,
- Kim tự tháp! Người vẫn cười ngạo nghễ?
Chấp năm tháng, xoa những đầu thế kỉ?
- Buổi đầu tiên tôi tưởng vậy, say sưa
Không cho ngày tàn, cắm mặt trời trưa
Trên đỉnh nhọn như kim cương lấp loáng
Trên mũ mão đầu Thiên Vương chói rạng.

- Nhưng rồi sao, Kim tự tháp ngàn năm?
- Trong lòng tôi một xác ép vua nằm;
Dưới chân tôi vạn thần dân chết lụi.
Vua muốn thắng thời gian vòi vọi
Nằm yên trong giấc đá, kín bưng.
Suốt đời vua lo chỗ ngủ cuối cùng,
Ôm cái chết mong thắng dần cái chết.
Thời gian thổi, hồn vua không sợ rét;
Mặt trời quay, trục tháp chẳng mòn xoay.
Vua ngủ yên nhưng tôi thức đêm ngày;
Cát, cát, cát nổi từng cơn dữ dội,
Cát thổi đập vào mình tôi nhức nhối.
Tôi thức vua cho vua biết: giữa trăng sao
Hạn nằm trong vĩnh viễn chẳng còn bao
"Dậy vua ơi! Cái chết chẳng thể rào
Được cái chết". Vua ngủ mê giấc đá
Lở chân trời nhiều bạn tôi tàn tạ,
Hất ra ngoài vĩnh viễn xác vua phơi...
Tôi thấy thời gian rúng lạnh bốn chân tôi...
- Ngươi còn thấy những gì, Kim tự tháp?
- Từng thế kỉ những đoàn người cúi rạp
Dưới chân tôi rồi biến mất mù tăm...
Nhưng cũng đôi khi có những trán đăm đăm
Soi vằng vặc vào mặt tôi mà hỏi:
"Chất cái chết lên cao, trên mấy tầng mây nổi
Đã tấc nào thành sự sống hay chưa,
Hỡi nghìn năm Kim tự tháp chơ vơ!"
Tôi chết điếng trong lòng tôi tự đó
Tôi chết sững, chết thêm lần nữa
Trong từng vân, từng thớ đá thân tôi....

- Ngươi thấy gì, Kim tự tháp, nữa thôi?
- May tôi còn thấy giữa muôn trùng gió lộng
Thấy cái chết muốn trở thành sự sống
Cát kêu lên nỗi hoài vọng lớn lao:
Là cái chết khô, cát muốn hoá tế bào
Của tươi mát, thịt da, hoa lá...
Thấy cái sống muốn mọc từ cát đá".

Trong chiều xanh, rìa sa mạc mênh mông
Ngô đầu mùa phơi phới đâm bông.
Bóng Kim tự tháp trải lên bờ sông mát,
(Chuyện ghi lại bên bờ gió cát).



Huy Cận
(Ai Cập, 7-1962)

---

Trưa nay suối biếc...


Trưa nay suối biếc nỗi niềm

Vui này đã nguyện đến tìm nước đưa

Lòng vui lừng suối ban trưa

Nghìn năm rồi lại mơ hồ chiêm bao.




Huy Cận
(1941)

---

Về thăm quê xã Đức Ân


Về thăm quê xã Đức Ân
Êm êm đất cát bước lần bãi sông.
Ngô non lá mượt màu nhung
Mía ken san sát, khoai vồng rậm dây.
Trống hồi trường học cấp hai
Đàn em tan lớp như bầy bướm non.
Qua từng ngõ gặp bà con
Biết sau trận lụt hãy còn khó khăn
Nhưng bao công việc làm ăn
Cũng lo thu xếp trong năm cả rồi.
Quen tên nhưng chửa biết người
Các em xúm xít nô cười hỏi han
Cụ già mời bát lạc rang
Lâu năm gặp mặt bàn sang truyện Kiều
Ra về sau núi trăng treo.
Ai còn buộc đó chiều diều tuổi thơ...



Huy Cận
(Hà Tĩnh, 1971)

---