Huy Cận

Song song


Người có đôi môi rõ thắm hồng,
Để mà rằng "được" với rằng "không".
Đôi tay lưu luyến khi giao nối,
Khi đắp thành cao chặn nẻo lòng.

Và đôi mắt ấy biết nhìn xa;
Khi ngoảnh mặt gần bên, biết đậm đà;
Nhưng cũng biết gieo buồn khía cạnh;
Lạnh đồng tê giá nét thu ba.

Nhan sắc trời ơi! biết nói sao?
Người hiền như bột, có gươm dao...
Xa xôi mà gợi niềm thân mật,
Gần gũi song le vẫn biệt rào.

Bâng khuâng hồn lạ ở bên hồn;
Sông nước cách rừng lối tịch thôn;
Cảnh sắc tình tôi sầu cũng vậy;
Song song muôn dặm bóng mây dồn.



Huy Cận

---

Tâm sự


Chiều ơi! Hãy xuống thăm ta với!
Thiên hạ lìa xa, đời trống không.
Nắng xế ngậm ngùi trên mái cũ;
Đìu hiu bên phố, nhớ bên lòng.

Ta biết quen chiều tự thuở xưa,
Tin nghe xa vắng rộng không bờ
Một ngày trời đẹp bâng khuâng quá:
Ấy buổi đầu tiên bạn bút tờ.

Đã mấy năm rồi thơ nở hoa,
Trang vui cũng lúc lệ buồn nhòa.
Giòng đời cũng nặng sầu lưu thủy,
Tóc nặng sầu tư gió thổi tà.

Chiều ơi! Gặp gỡ đã đòi cơn;
Sương lạnh dồn thêm lệ tủi hờn,
Một buôi xưa kia phòng vắng bạn,
Đó ngày quen biết với cô đơn.

Có lúc xa người, bởi quá yêu,
Than ôi! Sông núi lại buồn nhiều.
Mây xa lạc gió bên trời vắng,
Đời bạt lòng ta, - lại gặp nhiều.

Kể lể tâm hồn đã bấy lâu;
Hôm nay nhìn lại nhớ thương đầu,
Một mình cũng muốn câu tâm sự:
Chiều xuống cùng ta đặng có nhau.



Huy Cận

---

Thân thể


Hỡi Thượng Đế!
Người nhìn xem, Người đã cho thân thể,
Bình thịt xương để đựng chứa linh hồn.

Người đã cho những bàn tay hoa nở,
Những cây chân, chồi mạnh búp tơ măng;
Người thu góp gió mây trong miệng thở,
Nơi mắt ngời, Người gửi ánh sao trăng;

Mắt nâu sáng thắp đèn soi vũ trụ,
Và tai rền thu cất nhạc không gian;
Và tơ tóc ướp vạn mùa hương ủ,
Và ngực vang âm điệu nhịp hoàn toàn

Và cổ đứng như mình cây vững chãi,
Và vai ngang như mặt nước xuôi dài:
Hỡi Thượng Đế, Người công phu biết mấy!
- Nhưng mọt sâu nương núp giữa lâu đài.

Nghìn yếu đuối theo sau nghìn yếu đuối,
Bước ngày mai sẽ chồng dấu hôm nay.
A! thân thể! một cái bình tội lỗi!
Đất sơ sinh đã hóa lại bùn lầy.

Xương với máu có bao giờ mỏi mệt,
Miệng bao giờ buông nhả vú chua cay!
Thân không chán đau, ngực sầu thở chết,
Tay bồng thân, và tay nữa ôm mồ.

Xin thương lấy những mầm khô, trứng dập;
Những thân teo, xin Thượng Đế dung thương!
Thân quá nặng nên hồn sa xuống thấp,
Chớ giận chi những kẻ mất thiên đường!

Nếu Chúa biết bao nhiêu lòng hốt hoảng,
Trong sầu đen đã gẫy cánh như dơi;
Nếu Chúa biết bao nhiêu giòng lệ đắng,
Chảy như sông, không rửa sạch sầu đời;

Nếu Chúa biết bao nhiêu hồn ly tán,
Vì đã nâng bình lửa ấp lên môi:
Thì hẳn Chúa cũng thẹn thùng hối hận,
Đã sinh ra thân thể của con người.



Huy Cận

---

Thu


Hôm qua thu mới về,
Với một cành hoa gãy.
Sương nặng gieo đầu tre,
Lạnh tràn theo gió đẩy.


Thu tới trong vườn bên,
Ngợ ngàng màu cúc mới.
Đêm qua bên láng giềng,
Êm tựa nhàn, thu tới.


Cô gái nhỏ thung dung,
Qua miếng vườn hoa nhỏ.
Đất nằm im dưới cỏ,
Hoa tạ màu nhớ nhung.



Huy Cận

---

Thu rừng


Bỗng dưng buồn bã không gian
Mây bay lũng thấp giăng màn âm u.

Nai cao gót lẫn trong mù
Xuống rừng nẻo thuộc nhìn thu mới về.

Sắc trời trôi nhạt dưới khe;
Chim đi lá rụng, cành nghe lạnh lùng.

Sầu thu lên vút song song.
Với cây hiu quạnh, với lòng quạnh hiu.

Non xanh ngây cả buồn chiều,
- Nhân gian e cũng tiêu điều dưới kia.



Huy Cận

---

Thuyền đi


Trăng lên trong lúc đang chiều
Gió về trong lúc ngọn triều mới lên.
Thuyền đi, sông nước ưu phiền;
Buồm treo ráng đỏ rong miền viễn khơi.


Sang đêm thuyền đã xa vời;
Người ra cửa biển, nghe hơi lạnh buồn.
Canh khuya tạnh vắng bên cồn,
Trăng phơi đầu bãi, nước dồn mênh mang.


Thuyền người đi một tuần trăng,
Sầu ta theo nước, tràng giang lững lờ.
Tiễn đưa dôi nuối đợi chờ
Trông nhau bữa ấy, bây giờ nhớ nhau.



Huy Cận

---

Tiễn đưa


Chân rộn, lòng đau xé
Tay buông, dáng não nùng.
Đứng dừng trông mắt lệ,
Đi bắc cầu nhớ nhung.


Người xa, buồn lại gần
Tai nặng lời giao thân
Ngã ba áo lặn...
Dặm trường thương cố nhân.


Gió về, chiều sẽ kể...
Bước chậm tưởng gần người
Cây dài lung bóng xế
Sương sầu gieo xuống vai.



Huy Cận

---

Tình mất


Ôi! Những kẻ tôi chỉ chào một bận,
Chân xa mau, lòng chưa kịp giao thân,
Trên đường tôi nếu trở lại vài lần,
Chắc ta đã yêu nhau rồi, - hẳn chứ..
Một lời nói nếu có gan ướm thử;
Một bàn tay đừng lưỡng lự trao thơ;
Một lúc nhìn thêm, đôi lúc tình cờ,
Chắc có lẽ đã làm nên luyến ái...

Yêu biết mấy nếu có lần gặp lại!

Tôi vụng về, tôi ngơ ngác, nên chi
Người bên tôi mà để người đi,
Tôi làm nũng, quyết giữ lòng kiêu hãnh;
Người ở đó, tôi làm như ghẻ lạnh;
Người đi rồi, thôi mong mỏi gì đâu!
Những bàn tay đáng lẽ phải giao nhau,
Hờ hững thế! Không chịu cầm lưu luyến.

Ôi! Những kẻ cùng tôi không hứa hẹn!
Người không quen nhưng tôi chắc sẽ yêu;
Mặt vừa nhìn mà chân đã muốn theo;
Tình mới chép một hai dòng nhật ký;
Tên viết tắt, tin rằng lòng nhớ kỹ
Bạn một hôm đi đến rất tình cờ;
Tình quên đi ở trong những bức thơ
Viết không gửi, xếp nằm trong sách cũ;
Ôi! Bao kẻ chỉ một lần gặp gỡ!
Bởi vì sao lòng tôi rất thương đau
Khi nghĩ thầm: "nếu ta đã gần nhau!..."



Huy Cận

---

Tình tự


Sáng hôm nay hồn em như tủ áo
Ý trong veo là lượt xếp từng đôi.
Áo đẹp chưa anh! Hoa thắm thêu đời
Áo mơ ước anh bận giùm chiếc nhé.
Vàng rạng cùng xanh, hồng cười với tía,
Xin mời anh chọn hình sắc yêu đương.
Hồn em đây đủ muôn ánh nghê thường,
Anh hãy bận hồn em màu sáng chói.
Anh có biết hôm nay là ngày hội.
của lòng ta. Em trần thiết, trang hoàng.
Anh đã về; em nghe dưới chân vang
Hoa lá nở với chuông rền giọng thắm
Thủa chờ đợi, ôi, thời gian rét lắm.
Đời tàn rơi cùng sao rụng cảnh canh thâu;
Và trăng lu xế nửa mái tình sầu,
Gió than thở biết mấy lời van vỉ ?
Lòng em nhớ lòng anh từ vạn kỉ.
Gặp hôm nay nhưng hẹn đã ngàn xưa
Yêu giữa đời mà hồn ở trong mơ
Tình rộng quá, đời không biên giới nữa.
Đây cửa mộng lòng em, anh hãy mở
Màu thanh thiên rời rợi, gió long lanh:
Hồn nhớ thương em dệt áo dâng anh.



Huy Cận

---

Tràng giang

Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài
tặng Trần Khánh Giư


Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song,
Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả;
Củi một cành khô lạc mấy giòng.

Lơ thơ cồn nhỏ gió đìu hiu,
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều.
Nắng xuống, trời lên sâu chót vót;
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu.

Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng;
Mênh mông không một chuyến đò ngang.
Không cầu gợi chút niềm thân mật.
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.

Lớp lớp mây cao đùn núi bạc...
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.



Huy Cận

---

Trình bày


Tôi sẽ đến trước mặt người, Thượng Đế!
Để kêu than, khi tôi đã lìa đời;
Khi lá rụng, và hồn tôi đã xế,
Sang bên kia thế giới của loài người.

Trước Thượng Đế hiền từ tôi sẽ đặt,
Trái tim đau khổ héo thuở trần gian.
Tôi sẽ nói:
"Này đây là nước mắt,
Ngọc đau buồn, nguyên khối vẫn chưa tan,

Người biết đấy, lòng tôi trong trắng lắm,
Người cho sao tôi giữ vậy, như gương;
Mặt trời đẹp, sắc đời đua nở thắm,
Tôi đã đành mang nặng nghiệp yêu thương.

Từng bước lạnh teo, một mình lủi thủi,
Tin ngây thơ: hồn sẽ hiểu qua hồn;
Tôi đâu biết thịt xương là sông núi
Chia biệt người ra từng xứ cô đơn.

Cả linh hồn, tôi đem cho trọn vẹn;
Vốn nhà nghèo không quen thói bán buôn,
Đến những kẻ mới vờ duyên hứa hẹn,
Tôi cũng cho trọn vẹn cả linh hồn.

Đầu gối rã rời, tôi đứng chờ đã mệt;
Tôi trông mong hai mắt tối đen rồi,
Tôi đã khóc những đêm sầu đến chết
Thuở trần gian - xin Thượng Đế thương tôi.

Tuổi non dại lòng tôi say mến bạn,
Khi thanh xuân, tôi mỏi chạy theo tình.
Nhưng cô độc đã thầm ghi trên trán,
Lòng lạc loài ngay từ thuở sơ sinh.

Lòng tôi đây, trọn một đời thương nhớ;
Hồn tôi đây, thiên hạ bỏ đìu hiu;
Người nhìn xem, chân tôi muôn dấu rổ,
Thủng gai đời, đây tay vói tình yêu.

Hỡi Thượng Đế! tôi cúi đầu trả lại,
Linh hồn tôi đà một kiếp đi hoang.
Sầu đã chín, xin Người thôi hãy hái!
Nhận tôi đi, dầu địa ngục, thiên đường."

Rồi tôi khóc, và đầu tôi ngã gục,
Mắt tôi mờ, và tay của tôi xuôi.
Không biết nữa, thiên đường hay địa ngục;
- Quên, quên, quên đã mang trái tim người.



Huy Cận

---

Trò chuyện


I
Chiều lại xuống ở trên lầu cô tịch;
Chờ thi nhân đã chết tự ngàn xưa,
Nói chuyện cùng - chiều không nắng không mưa,
Không sương gió, chỉ có sầu vạn thủa.
Đời hưu quạnh, thời gian nghiêng bóng nhớ,
Phố không cây thôi sầu biết bao chừng;
Chỉ mơ hồ trùng điệp với mông lung,
Buồn vạn lớp trên mái nhà dợn sóng.


II
Nghìn năm trước thủa các người mơ mộng,
Yêu trăng sao và thương nhớ gió mây
Mê giai nhân, liễu mảnh, với hồ đầy,
Mầu năm tháng cũng ngậm ngùi thế nhỉ
Cùng một hận truyền nhau từng thế kỷ
Thì về đây, hỡi thi sĩ muôn xưa!
Chiều hiu hiu khuêu gợi nhớ nhung hờ,
Câu tâm sự gọi duyên người kim cổ.


III
Em chiêu niệm các anh, hồn rạng lửa,
Đuốc muôn sao đã thắp ở mặt trời.
Hãy về đây hỡi thi sĩ muôn đời
Đời lạnh thế, mình em sao chịu nổi.
Trời! ảo não những chiều buồn Hà Nội,
Hồn bơ vơ không biết tựa vào đâu;
Mây không bay, thương nhớ cũng không màu
Nắng không xế và lòng sầu mất hướng.



Huy Cận

---

Trông lên


Nằm im dưới gốc cây tơ
Nhìn xuân trải lụa muôn tờ lá non
Gió se dòng mộng tuôn giòn,
Đem theo hương vị đời ngon ngàn đời
Gió đưa hơi, gió đưa hơi
Lá thơm như thể da người: lá thơm...

Da chiều mới tỏ sao hôm
Màu thanh thiên đã và ôm giữa hồn
Giữa trời hình lá con con
Trời xa sắc biển, lá thon mình thuyền.
Gió qua là ngọn triều lên
Hiu hiu gió đẩy thuyền trên biển trời.

Chở hồn lên tận chơi vơi
Trăm chèo của Nhạc, muôn lời của Thơ

Quên thân như đã quên giờ
Tê mê cõi biếc bến bờ là đâu.



Huy Cận

---

Tựu trường


Giờ nao nức của một thời trẻ dại!
Hỡi ngói nâu, hỡi tường trắng, cửa gương!
Những chàng trai lăm tuổi vào trường,
Rương nhỏ nhỏ với linh hồn bằng ngọc...

Sắp hạnh phúc như chương trình lớp học,
Buổi chiều đầu họ tìm bạn kết duyên;
Trong sân trường tưởng đạo giữa Đào viên;
Quần áo trắng đẹp lòng mới mẻ.

Chân non dại ngập ngừng từng bước nhẹ;
Tim run run trăm tình cảm rụt rè;
Tuổi mười lăm gấp sách lại, đứng nghe
Lòng mới nở giữa tay đời ấm áp.

Tựu trường đó; lòng tôi vừa bắt gặp
Nỗi xôn xao thầm lặng ở trong rương
Của chàng trai mười lăm tuổi vào trường
Mắt tin cậy và tóc vừa dưỡng rẽ.

Người bạn nhỏ! Cho lòng tôi theo ghé!
Không nỗi gì có thể ve hơn
Đêm tựu trường mùi cửa sổ mới sơn.
Tủ mới đánh, và lòng trai thơm ngát.



Huy Cận

---

Vạn lý tình


Người ở bên trời ta ở đây;
Chờ mong phương nọ, ngóng phương này.
Tương tư đôi chốn, tình ngàn dặm,
Vạn lý sầu lên núi tiếp mây.

Nắng đã xế về bên xứ bạn;
Chiều mưa trên bãi nước sông đầy.
Trông vời bốn phía không nguôi nhớ,
Dơi động hoàng hôn thấp thoáng bay.

Cơn gió hiu hiu buồn tiễn biệt,
Xa nhau chỉ biết nhớ vơi ngày.
Chiếu chăn không ấm người nằm một
Thương bạn chiều hôm, sầu gối tay.



Huy Cận

---

Xuân


Luống đất thơm hương mùa mới dậy,
Bên đường chân rộn bước trai tơ.
Cây xanh cành đẹp xui tay với;
Sông mát tràn xuân nước đậm bờ.


Ồ những người ta đi hóng xuân;
Cho tôi theo với, kéo tôi gần !
Rộn ràng bước nhịp hương vương gót,
Nhựa mạnh tuôn trào tưởng dính chân.


Bắt gặp mùa tươi lên rún rẩy,
Trong cành hoa trẻ, cổ chim non.
- Có ai gửi ý trong xuân cũ,
Đất nở muôn xuân vẫn chẳng mòn.



Huy Cận

---

Xuân ý


Đêm vừa nhẹ, gió vừa mơn
Cây chen ánh nguyệt trải vờn bóng xanh

Khuya nay, mùa đậu đầu cành;
Đồng trăng lục nhạt, vàng thanh lối gần.

Trăng êm cho gió thanh tân;
Hương rừng tỉnh dậy ái ân xuống đồng.

Đêm nay, không khí say nồng,
Nghìn cây mở ngọn, muôn lòng hé phơi...

Khuya nay, trong những mạch đời,
Màu thanh xuân dậy thức người héo hon.

Ngón tay tưởng búp xuân tròn,
Có người ra dạo vườn non thẫn thờ.



Huy Cận

---

Anh đầu thai vào đời em mỗi sáng


Anh đầu thai vào đời anh mỗi sáng
Đời tinh khôi theo hướng mắt em nhìn
Anh đi trên bờ của biển em sâu thẳm
Và anh trở về sâu thẳm của hồn anh,
Theo làn sóng em; vận mệnh đôi ta
Là hai đợt sóng giao hoà
Trên biển lớn.
Liệu hai ta có đổ xuống lúc cập bờ?
Anh dựa vào bờ em chiều lặn
Anh tự nhận mình trong gương em xán lạn
Để yêu em tận cội, tận nguồn
Để óc toàn em: hoa hồng và gai nhọn.
Anh đầu thai vào đời em mỗi sáng
Em là bình minh, em là rạng đông
Là chân trời lùi xa mãi mãi
Và chiếc đồng hồ cố định đời anh
Đánh những giờ số mệnh.
Em là hương vị của ngày, hương vị của đêm
Hương vị nhựa nồng và trái ngọt
Mà anh hít thở để làm êm đói khát
Của hồn anh nung chảy khát thèm.



Huy Cận
(Nguồn: tạp chí "Kiến thức ngày nay"
- Xuân Đinh Sửu 1997)

---

Anh mang thầm em


Anh mang thầm em trong hồn anh
Như đứa trẻ thơ mãi để dành
Chiếc bánh mẹ cho từ sáng sớm
Anh chờ hạnh phúc những giờ xanh.


Anh mang thầm em đi trăm nơi
Nhớ em, anh tự mỉm môi cười
Là anh, hay chính là em đó?
Anh sống thầm em ở giữa đời.



Huy Cận

---

Anh thợ gốm

Tặng Nguyễn Văn Y, chuyên gia gốm


Nắng lên hồng ban mai
Anh thờ gốm ngồi xoay
Đất mịn nhào với nắng
Hình đẹp nở trong tay.

Gió xuân man mác thổi
Cỏ non rờn ngoài đê
Mùa xuân đang tạo lại
Cây lá trên đồng quê.

Anh ngồi xoay ung dung
ánh sáng rọi theo cùng
Ngực anh màu nắng đượm
Đẹp hồng như đất nung.

Bình đẹp nghìn xưa cũ
Tay ông cha giao về
Đang sống lại tươi tắn
Trong bàn tay vuốt ve....

Bình cao dáng trẻ thon
Lọ nhớn thân đẫy tròn
Đẹp phúc đầy của mẹ
Đẹp duyên hiền của con.

Xoay xoay bàn gỗ ơi,
Nước mát nhào đất tơi
Anh làm thêm cái đẹp
Chưa có ở trong đời....



Huy Cận
(1962)

---

Anh thương em


Anh thương em anh giắt

Gương trăng vào nón trời

Bốn mùa nghiêng nét mặt

Khi thương nhớ em soi.



Huy Cận

---

Anh viết bài thơ


Anh viết bài thơ giữa ánh khuya
Cỏ cây yên ngủ. Gió xa về
Anh nhìn em ngủ hồn hiu nhẹ
Như bóng vườn trưa xanh tiếng ve.


Biển lặng em nằm trong gió êm
Anh là bóng thức của hồn em
Ngoài kia sao cũng từng đôi sáng
Từng cặp nhân vàng trong trái đêm.


Bát ngát lòng anh giữa trái đời
Hai ta đôi hạt giữa nghìn đôi
Gió khuya nào biết xuân, hè nữa?
Em mộng điều chi, miệng thoảng cười.



Huy Cận

---

Anh xa em một nửa


Em ở đâu? Anh xa em một nửa.
Một nửa hồn anh lẩn quất theo em,
Vào giấc ngủ nửa hồn anh bợ ngợ
Gió khuya hay em bước động bên thềm?


Tình đôi ta là trăm nghìn ràng rịt
Của tâm hồn của cả máu xương
Ai dám bảo hồn không là da thịt
Sắc hoa hồng không tách biệt làn hương.


Anh ở nơi em cùng trời cuối đất
Em ở nơi anh cõi thực cõi mơ
Em ở đâu mà hồn anh lẩn quất
Nhớ thương em lòng ngẩn tự bao giờ.



Huy Cận

---

Áo xuân


Sớm nay khoác áo màu vô định
Ra gặp mùa xuân đến giữa đàng
Lá biếc đưa thoi xuyên vĩnh viễn
Gió là sời thắm của thời gian.


Ta vận tấm xuân đi hớn hở
Tâm tư ngào ngạt hiến dâng đời
Thân cũng hát lừng cao nhịp lửa
Hoa thiên thu hẹn nở cùng môi.


Lòng chim gieo sáng vệt vân sa
Trên bước đường xuân trở lại nhà.
Mở sách chép rằng: Vui một sáng
Nghìn năm còn mãi tấm lòng ta.



Huy Cận

---

Bà dì, bà mợ, bà cô

Tặng một cô em đi lấy chồng


Tôi có bà dì, bà mợ, bà cô
Phủ xuống hồn tôi tuổi bé thơ
Ba bóng đen như vòng số mệnh
Trên bùa đeo cổ những người xưa.

Bà dì duyên ép héo hon đời
Ngơ ngác thân con, chồng một nơi!
Khóc cạn mắt rồi, tìm cửa Phật
Phật không xoá được khổ dì tôi.

Bà mợ chanh chua nào giữ nổi
Chồng đi đánh bạc tháng năm dài
Cuộc đời đã hoá sòng gian lận
Hai kiếp người vô nuốt cả hai.

Bà cô căm phận phải chồng chung
Cả hoá ra hai kiếp lạnh lùng
Chồng sống cùng đành thân goá bụa
Chỉ mong an ủi có giời trông!

Mỗi lần theo mẹ bước về thăm
Tôi thấy đời như bỗng tối sầm
Mẹ bảo: "Con ơi đời khổ lắm,
Chồng con, âu cái nợ trăm năm!"

Thương cô, thương mợ, với thương dì
Chỉ biết buồn theo lời mẹ nói
Nhìn mặt ba người như bị trói
Vào xe oan nghiệt bánh lăn đi.

Mừng em hạnh phúc anh ghi lại
Đau khổ người thân buồn tuổi thơ.
Em đã đẹp duyên, thương các mẹ
Các cô, các chị những ngày xưa.



Huy Cận
(4-3-1961)

---

Bà ơi ngày hạ


Con trẻ ngủ chiều hay gật thót
Khóc inh vỡ cả nắng ngày tàn
Bà ôm dỗ mãi, hờn không ngớt
Tiếng nấc nằm mê, ngực vẫn ran.

Cát phừng ngoài bãi, bóng trong vườn
Gió chạy theo sông tự nước nguồn
Có phải đã vào lòng giấc trẻ
Làm ra xao động của hoàng hôn?

Ba ơi ngày hạ nhiều hương nắng
Chớ để say hương cháu ngủ chiều
Hồn trẻ chưa quen nghe vắng lặng
Trong từng hạt gió thổi ngày xiêu.

Vũ trụ ơi, nôi ấm của người
Đưa ru sao cũng lắm bồi hồi
Tưởng chừng đã hiểu, ta chưa hiểu
Tín hiệu ngầm trong mỗi nhịp nôi.



Huy Cận

---

Bãi biển cuối hè


I

Bãi biển cuối hè dần vắng lặng
Vô tâm biển vẫn đẹp tưng bừng
Mai đây ta vắng, đời không vắng
Vũ trụ điềm nhiên đẹp dửng dưng.


II

Sóng trắng bờm phi hí gió mai
Mây bay tới tấp ngợp chân trời
Phải chăng vũ trụ thừa dư sức
Thỉnh thoảng chồm lên như trẻ chơi.



Huy Cận
(Trà Cổ 8-1974)

---

Bâng khuâng


1. Chậm chuyến phà

Sông thu, trời lạnh, mây như khói
Chậm chuyến phà nên quen biết nhau
Chốc lát qua sông, đời vời vợi
Về đâu, rồi nữa biết tìm đâu?


2. Mắt em

Mắt em anh chẳng dám nhìn lâu
Em đẹp, lòng anh bỗng thấy đau
Mới gặp sao mà như nhớ lại.
Hay dan díu tự kiếp xưa nào?



Huy Cận

---

Bên biển


Ngồi trên gò đất còn khi nghĩ
Đất hỡi mai kia trả lại đời
Sống một kiếp người đầy nhựa đất
Mai đây ta chết cũng là vui.


Nhưng nằm bên biển chẳng bao giờ
Nghĩ chuyện phai tàn nhện hết tơ
Biển thở nồng say hương vĩnh viễn
Dạt dào bền bỉ nhịp nôi đưa.


Lòng ta tin biển, biển yêu ta
Sóng nở hoa nhài vương vấn bờ
Bát ngát tình yêu trong vũ tru
Đúc nên xanh biển mượt mà thơ.



Huy Cận

---

Bến lò rèn làng tôi thuở nhỏ


Sắt đập sắt trên đe lò rèn
Luyện con dao giúp làm bếp núc
Luyện thanh kiếm mười năm đánh giặc
Sắt đập sắt, sao toé ngày đêm.

Lửa từ sắt hay lửa của tay?
- Bàn tay xưa lên trời cướp lửa -
Sắt còn mềm, đập thêm, đập nữa,
Đập cho đêm bật sáng thành ngày.

Bể lò rèn làng tôi thuở nhỏ
Tôi nhìn hoài, không chán, không về
Sắt đập sắt, nguội rồi, lại đỏ
Cái lò cừ thôn xóm sớm khuya.

Bác thợ rèn - Ông thần phép lạ
Ngực để trần hồng nâu ánh lửa
Bác cho tôi đốm lửa ban sơ
Tôi luyện rèn năm tháng thành thơ.



Huy Cận

---

Buổi sáng hôm nay


Anh tặng em buổi sáng hôm nay
Có hoa sen nở hồ Tây trắng hồng
Tặng em trời mát như sông
Trong veo chảy giữa hai dòng cây xanh.

Anh tặng em buổi sáng lòng anh
Có mây có nước có cành có hoa
Có mình và lại có ta
Trong hương sen ngát nở xoà lòng sen.

Anh tặng em cả những ưu phiền
Trong câu hát cũ nghe bên chợ cầu
Còn hằn trong chữ trong câu
Nỗi đau ngày trước cày sâu mặt người.

Anh tặng em buổi sáng mai đời
Bước chân quen thuộc, tiếng người lại qua
Mây phồng buồm bạc xa xa
Ngày lên gió mới, lòng ta tặng mình.



Huy Cận

---

Buổi trưa hè


Buổi trưa lim dim
Nghìn con mắt lá
Bóng cũng nằm im
Trong vườn êm ả.

Bò ơi, bò nghỉ
Sau buổi cày mai
Có gì ngẫm nghĩ
Nhai mãi, nhai hoài...

Hoa đại thơm hơn
Giữa giờ trưa vắng
Con bướm chập chờn
Vờn đôi cánh nắng.

Bé chưa ngủ được
Bé nằm bé nghe
Âm thầm rạo rực
Cả buổi trưa hè.

Con tằm ăn dâu
nghe như mưa rào
Bà dậy thay lá
Tay già lao xao.

Bé gọi con dế
Quen nấp đầu hồi
Dế kêu the thé:
Giật mình, bưởi rơi.



Huy Cận

---

Các vị La Hán chùa Tây Phương

Chùa Tây Phương (Sơn Tây) có những pho tượng La Hán rất đẹp, rất sinh động tạc vào thế kỷ 18. Nhà nghệ sĩ xưa đã vô tình hay hữu ý mượn đề tài chuyện Phật mà miêu tả xã hội quằn quại đau khổ trong nhiều biến động, và bế tắc không tìm được lối ra.


Các vị La Hán chùa Tây Phương
Tôi đến thăm về lòng vấn vương.
Há chẳng phải đây là xứ Phật,
Mà sao ai nấy mặt đau thương?

Đây vị xương trần chân với tay
Có chi thiêu đốt tấm thân gầy
Trầm ngâm đau khổ sâu vòm mắt
Tự bấy ngồi y cho đến nay.

Có vị mắt giương, mày nhíu xệch
Trán như nổi sóng biển luân hồi
Môi cong chua chát, tâm hồn héo
Gân vặn bàn tay mạch máu sôi.

Có vị chân tay co xếp lại
Tròn xoe từa thể chiếc thai non
Nhưng đôi tai rộng dài ngang gối
Cả cuộc đời nghe đủ chuyện buồn....

Các vị ngồi đây trong lặng yên
Mà nghe giông bão nổ trăm miền
Như từ vực thẳm đời nhân loại
Bóng tối đùn ra trận gió đen.

Mỗi người một vẻ, mặt con người
Cuồn cuộn đau thương cháy dưới trời
Cuộc họp lạ lùng trăm vật vã
Tượng không khóc cũng đổ mồ hôi.

Mặt cúi nghiêng, mặt ngoảnh sau
Quay theo tám hướng hỏi trời sâu
Một câu hỏi lớn. Không lời đáp
Cho đến bây giờ mặt vẫn chau.

Có thực trên đường tu đến Phật
Trần gian tìm cởi áo trầm luân
Bấy nhiêu quằn quại run lần chót
Các vị đau theo lòng chúng nhân?

Nào đâu, bác thợ cả xưa đâu?
Sống lại cho tôi hỏi một câu:
Bác tạc bấy nhiêu hình khô hạnh
Thật chăng chuyện Phật kể cho nhau?

Hay bấy nhiêu hồn trong gió bão
Bấy nhiêu tâm sự, bấy nhiêu đời
Là cha ông đó bằng xương máu
Đã khổ, không yên cả đứng ngồi.

Cha ông năm tháng đè lưng nặng
Những bạn đương thời của Nguyễn Du
Nung nấu tâm can vò võ trán
Đau đời có cứu được đời đâu.

Đứt ruột cha ông trong cái thuở
Cuộc sống giậm chân hoài một chỗ
Bao nhiêu hi vọng thúc bên sườn
Héo tựa mầm non thiếu ánh dương.

Hoàng hôn thế kỷ phủ bao la
Sờ soạng, cha ông tìm lối ra
Có phải thế mà trên mặt tượng
Nửa như khói ám, nửa sương tà.

Các vị La Hán chùa Tây Phương!
Hôm nay xã hội đã lên đường
Tôi nhìn mặt tượng dường tươi lại
Xua bóng hoàng hôn, tản khói sương.

Cha ông yêu mến thời xưa cũ
Trần trụi đau thương bỗng hoá gần!
Những bước mất đi trong thớ gỗ
Về đây, tươi vạn dặm đường xuân.



Huy Cận
(27-12-1960)

---

Cái dạ yêu đời


Cái dạ yêu đời động núi sông

Lòng anh vui hát, má em hồng

Yêu nhau ta nói làm sao hết!

Ngoài nội hoa về phút phút đông.




Huy Cận
(1942)

---

Cẩm thạch - Hương trầm


Hỡi em yêu, hỡi em thương
Thân em cẩm thạch tẩm hương rừng trầm
Mưa trời ướt lá lâm thâm
Tương tư ngày tháng ướt dầm hồn anh
Em yêu: tượng ngọc vân xanh
Anh yêu gốc cội, yêu cành đung đựa
Yêu đôi trái chín đang mùa,
Yêu vòm biển động triều khua nhịp đời
Là cây anh mọc đất tươi,
Là sao anh mọc đỉnh trời vô biên,
Là tình yêu dại, yêu điên
Yêu em da diết triền miên tháng ngày.




Huy Cận

---

Cảm thông


Trùng quan mây trắng thao thao
Non xanh bất tuyệt thương sao tấm lòng
Thái bình sông núi cảm thông
Cho người tơ tưởng miền trong cõi ngoài
Xa nhau mười mấy tỉnh dài
Mơ màng suốt xứ, đêm ngày nhớ nhung
Tâm tình một nẻo quê chung
Người về cố quận, muôn trùng ta đi
Gặp rồi phút chốc chia li
Mắt người đẹp ấy hồn quê dõi đường
Tiếng người ấy tiếng cố hương
Giọng người ấy tiếng tình thương đất nhà
Biệt li lọ phải quan hà,
Sân ga trong nuối cũng là tương tư.




Huy Cận
(1940)

---

Cảnh địa ngục


Nhớ những trưa hè tuổi bé thơ
Trốn cha, theo bạn rủ lên chùa
Trèo nhăm quả muỗm chua chua lét
Phượng thắm ve sầu, nhịp mõ khua.

Rồi kéo nhau vào trong hậu tự
Xem thôi địa ngục lại thiên đàng,
Thiên đàng cao quá không nhìn rõ,
Địa ngục phơi bày thật thảm thương.

Nhớ mãi đầu bươu thằng quỉ sứ
Mắt thòi ra nửa, lưỡi cong liềm
Tay cầm chày giã đàn bà chửa
Thai phọt ra ngoài đọng máu đen.

Lại có những người bị lửa thiêu
Những đầu nhúng vạc cháy xèo xèo
Những thân cưa dọc như cưa gỗ
Cưa cả mắt nhìn, cả miệng kêu.

Bọn tôi nhìn kĩ mới hay rằng
Họ giống bà con trong xóm làng
Cũng áo quần nâu, gầy guộc mặt
ở đây không thấy kẻ giàu sang.

Tôi sợ nhưng mà sợ ít thôi
Không bằng cái sợ của bà tôi
Đi qua địa ngục bà run gậy
Đâu đó dường như đã thấy rồi...

Trưa hè mây vắng nắng chang chang
Lại gió Lào hun nóng tựa rang
Mà bạn cùng tôi bên địa ngục
Lạnh chân, lạnh ẩm cả thiên đàng.

Nhớ lại trưa hè tuổi bé thơ
Về thăm bạn cũ rủ lên chùa
Tuổi thơ cây muỗm còn y đó.
Địa ngục thiên đàng đã khác xưa.




Huy Cận
(1962)

---

Chép bài thơ cũ


Anh biết yêu em đã muộn màng
Nhìn em trăm bận chỉ nhìn ngang
Biết rằng nhìn thẳng thêm đau đớn
Anh sợ tình ta sẽ dở dang...


Muốn trốn em mà trốn được nào!
Mắt em thầm gọi sắc như dao
Gặp em như nín lòng anh lại,
Trốn cả lòng anh, trốn được sao!...


Em hỡi! Yêu nhau chẳng muộn màng
Lửa bền trong đá mấy muôn năm
Lửa đôi ta chẳng cùng nhau đượm
Sẽ đốt lòng ta ra bụi than.



Huy Cận

---

Chiếc hôn


Em hôn trên má, anh nằm yên
Chưa dám hôn em: mạch mới liền
Như trận mưa rào vườn thấm nhận,
Mưa hôn da thịt thấm thần tiên.

Anh ốm sơ qua cũng thấy rằng
Con người là một lưới tơ giăng.
Chắc bền cũng có, mong manh có,
Yêu mến làm cho sợi xoắn săn.

Ai tạo đầu tiên những chiếc hôn?
Hoà hương da thịt, thở tâm hồn
Đoá hoa hồng thắm ban sơ ấy
Đến lượt tình ta đậm dấu son.

Em bước ra về anh muốn tiễn
Em ngăn anh lại, sợ trời mưa
Môi em se lạnh trong làn gió
Sờ má, lòng anh bỗng ngẩn ngơ.



Huy Cận
(Viết tại bệnh viện 11-1974)

---

Chiếc trống đất

Thuở nhỏ chăn trâu lên mái núi, Tôi cùng chúng bạn chơi trò chơi, Lấy dao đào đất làm tang trống, Căng một dây rừng, đánh cúng trời. Chiếc trống vang lên điệu cổ sơ Vang từ lòng đất. – Đến bây giờ Tôi còn nghe rõ trong chiều lặn Tiếng dội như là đất thở ra.

Bóng núi lan nhanh xuống cánh đồng,
Theo từng nhịp trống dội mênh mông.
Trời như cũng xuống gần thêm chút,
Vang động hoàng hôn một sợi rừng.

Hồn trẻ nghe trong chiều vợi vợi,
Đất trời gần gũi tiếng nguyên sơ:
Xuống đồng, tiếng núi lăn theo xuống
Bản nhạc đầu tiên của tuổi thơ.



Huy Cận
(7-1974)

---

Chiếc võng tơ em tặng


Ngày anh lên đường: em trao anh chiếc võng
Võng đan múi tơ nhẹ tựa thời gian
Tơ quê ta chín bụng tằm vàng óng
Võng theo anh từng giấc ngủ núi ngàn.

Võng treo vào cây nguyên cành nguyên lá
Bỗng hoá cột nhà nhịp võng đung đưa
Võng tơ nhẹ: mạng nhện nào kì lạ
Giăng đôi cành lấp lánh áng trăng thưa.

Võng anh treo đầu Nam đầu Bắc
Hai hồi nhà của đất nước thương yêu
Níu về Nam sợi võng bền dằng dặc
Nhớ về em trăm múi võng đan thêu...

Võng ru anh trưa Trường Sơn nắng biếc
Võng ru anh đêm đèo suối trăng sương
Ngủ với súng trong màng tơ em dệt
Võng mắc lên: trạm ấm giữa đường trường.

Em thương anh đan từng múi chặt
Anh nhớ em giấc ngủ quyện vào tơ
Em bên anh chẳng bao giờ vắng mặt
Tay tơ em, anh áp má những giờ...

Chiếc võng theo anh suốt đường chiến đấu
Ngày hành quân vo giấc ngủ đeo lưng
Chiếc võng quê hương tết bằng nắng ủ
Dành cho anh trăm buổi dậy tưng bừng.



Huy Cận

---

Chiêm bao thỉnh thoảng em về


Chiêm bao thỉnh thoảng em về
Mắt còn toả mộng cuồng mê thuở đầu.
Gặp nhau không ngợ ngàng nhau
Má xuân trời cũ đọng màu ráng xưa
Chiêm bao yêu muộn nhớ thừa
Là nơi họp mặt ngày đưa tiễn rồi
Thân dù sông núi xa xôi
Giấc mơ qua lại lứa đôi tự tình
Yêu nhau nhớ dáng tưởng hình
Chiêm bao em có một mình chăng em?
Đời buồn lạnh gối đêm đêm
Biệt li gì mộng! Nhớ tìm thăm nhau.



Huy Cận

---

Chiều thu quê hương


Chiều thu trong, lá trúc vờn đẹp quá,
Lá mía xanh nhung quạt vào mái rạ
Tiếng lao xao như ai ngả nón chào.
Hoa mướp cuối mùa vàng rực như sao,
Giếng trong lẻo, trời xanh in thăm thẳm.
Chiều thu quê hương sao mà đằm thắm
Tôi bước giữa vườn, bạn với hàng cau
Hút nắng tơ vàng như những đài cao
Đứng lồng lộng, thu tiếng chiều vàng rợi.
Vồng khoai lang xoè lá ra nằm sưởi
Cùng với gà mẹ xoè cánh ấp con.
ở trước sân hà mấy đống gạch son,
Hố vôi trắng nằm đợi ngày xây dựng.
Trời thu trong em bé cười má ửng;
Như cây sai mẹ đứng giữa chùm con.
Chiều thu vàng vàng rực cả tâm hồn
Của đất nước đang bồi da thắm thịt.
Gió biển mặn thổi về đây tha thiết;
Những con chim phơi phới cánh, chiều thu
Náo nức như triều, êm ả như ru...



Huy Cận
(Cẩm Phả 9-1958)

---

Chong chóng


Tước lá dừa xanh
Tết làm chong chóng
Em bắt luồng gió
Chạy vòng quanh quanh.

Gió ơi, gió nồng
Vừa quay vừa thở
Gió mở cánh đồng
Bốn phía mênh mông.

Chóng lên chong chóng
Này gió biển về
Chân qua cát bỏng
Gió còn đê mê.

Gió lên vỉa hè
Tìm bóng xoan ngủ
Chỉ còn tiếng ve
Quay chong chóng nhỏ.

Chong chóng cũng ngủ
Lúc nào không hay
Thỉnh thoảng tay trở
Tỉnh bừng lại quay.



Huy Cận

---

Chú tôi


Chú tôi người thấp, béo tròn vai
Học đủ xem thư, thật giỏi cày
Ít nói, khi vui ưa hóm hỉnh
Trong làng, ngoài chợ bậc tài trai.

Tâm hồn tài tử lâng lâng gió
Làm chiếc diều to ba sáo kêu
Thả tự nắng chiều lên quá núi
Sang đêm diều lẫn với trăng sao.

Những buổi trưa hè đi chọi cu
Chim xa nghe tiếng mái chim gù
Chú tôi thiu ngủ, chim dồn gáy
Bên cạnh vườn ai ngẩn ngơ trưa.

Tết đến chú nhồi đôi pháo lói
Buộc chân cau đốt, chó kêu oang
Rễ cau cũng bật lên vài múi
Ấy hiệu mừng xuân cả xóm làng.

Gỗ mít hồng nâu như mật ong
Chú cưa chú xe, dựng nhà xong
Đóng luôn giường sập nằm thơm phức
Kể chuyện Kiều - Kim buổi phải lòng.

Chú tôi mất sớm tôi về thăm
Ngọn cỏ xanh rồi đã mấy năm
Chú hỡi trong dòng thơ cháu viết
Còn in bóng dáng chú xa xăm.



Huy Cận
(1983)

---