Bản Tịnh Thiền sư

Bản Tịnh thiền sư (本並禪師) tên thật là Kiều Bản Tịnh (喬本並), người hương Phù Diễn, quận Vĩnh Khang (?). Sư xuất gia theo học với Thiền sư Mãn Giác ở chùa Giáo Nguyên, đạt được thâm chỉ Thiền tông.

Năm Đại Định thứ hai (1141), Sư lên núi Chí Linh^[1], tu tại am Bình Dương. Quan hữu bật Ngụy Quốc Bảo mến phục đức hạnh của Sư, kính thờ làm thầy. Sau Sư nhận lời thỉnh của Thành Dương Công, đến trụ trì chùa Kiền An. Sư cùng với Bảo Giám và Không Lộ làm thành thế hệ thứ chín, dòng thiền Quan bích.

Sư thường phát đại nguyện:

- Nguyện con đời đời chẳng lầm tông chỉ của Phật, hạnh tự giác giác tha không bao giờ gián cách, dùng phương tiện dẫn dắt mọi người đồng vào một đạo.

Sư mất tháng Giêng năm Bính thân niên hiệu Trinh Phù thứ nhất (từ 12 tháng Hai đến 12 tháng Ba năm 1176).

Tác phẩm: hiện còn 3 bài kệ.

• Kinh trung xuất hình tượng
  
• Nhất quỹ
  
• Phát đại nguyện

---

1. Núi Chí Linh: có lẽ là núi thuộc huyện Chí Linh (hay cũng gọi là châu Cổ Bàng) đời Lý - Trần thuộc lộ Lạng Giang nay thuộc tỉnh Hải Dương, chứ không phải núi Chí Linh ở Thanh Hóa.

Kinh trung xuất hình tượng

Bản chữ Hán 鏡中出形像 幻身本自空寂生， 猶如鏡中出形像。 形像覺了一切空， 幻身須臾證實相。

Phiên âm Hán Việt Kinh trung xuất hình tượng Huyễn thân bản tự không tịch sinh, Do như kính trung xuất hình tượng. Hình tượng giác liễu nhất thiết không, Huyễn thân tu du chứng thực tướng.

Dịch nghĩa

Bóng hiện trong gương

Tấm thân hư ảo này vốn từ hư không tĩnh mịch sinh ra,
Giống như cái "bóng" xuất hiện trong gương.
Đã hiểu rõ rằng chỉ có cái "bóng" thì hết thảy đều là không,
Tấm thân hư ảo phút chốc chứng được thực tướng.


Các bản dịch thơ

Bóng hiện trong gương

Tự nơi không tịch có thân mình
Mường tượng trong gương bóng với hình
Cảnh huyễn một khi đà tỉnh thức
Giây lâu, tướng thật hiện rành rành

Bản dịch: Ngô Tất Tố


Vốn từ không tịch ảo thân sinh,
Như ở trong gương hiện bóng hình.
Hình bóng vẫn rằng " không" hết thảy,
Ảo thân, tướng thực, chứng rành rành.

Bản dịch: Huệ Chi - Hoàng Lê

---

Nhất quỹ

Bản chữ Hán 一揆 一揆一揆， 石貓搖尾。 擲身捉鼠， 還化為鬼。 若要分明， 金生麗水。

Phiên âm Hán Việt Nhất quỹ Nhất quỹ, nhất quỹ, Thạch miêu dao vĩ. Trịch thân tróc thử, Hoàn hoá vi quỷ. Nhược yếu phân minh, Kim sinh Lệ thủy.

Dịch nghĩa

Một con đường

Một đường, một đường,
Mèo đá vẫy đuôi.
Lao mình ra bắt chuột,
Lại hoá thành quỷ.
Nếu muộn được rõ ràng,
[Thì hãy xem] vàng sinh nơi sông Lệ.^[1]


Các bản dịch thơ

Một con đường

Một con đường đấy,
Mèo đá đuôi vẫy.
Quăng mình bắt chuột,
Rồi biến, chẳng thấy.
Nếu muốn tỏ tường,
Vàng sông Lệ chảy.


Bản dịch: Trần Lê Sáng

---

1. Sông Lệ: tên một con sông ở tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, còn có tên là sông Kim Sa.

Phát đại nguyện

Bản chữ Hán 發大願 世世生生， 不昧佛旨。 自覺覺他， 無間彼此。 方便提攜， 入於一揆。

Phiên âm Hán Việt Phát đại nguyện Thế thế sinh sinh, Bất muội Phật chỉ. Tự giác giác tha, Vô gian bỉ thử. Phương tiện đề huề, Nhập ư nhất quỹ.

Dịch nghĩa

Nói ra ý nguyện lớn của mình

Đời đời kiếp kiếp,
Chẳng bao giờ làm mờ tối ý chỉ của Phật.
Mình tự giác ngộ để giác ngộ cho người,
Không phân biệt kẻ này, người khác.
Sẵn sàng dìu dắt,
[Để họ] cùng đi vào một đường lối chung.


Các bản dịch thơ

Nói ra ý nguyện lớn của mình

Kiếp kiếp lại đời đời,
Phật chỉ phải sáng ngời.
Ta, người đều giác ngộ,
Đây, đó chẳng phân đôi.
Dắt dìu nhau phương tiện,
Một lối cùng tới nơi.


Bản dịch: Hoàng Lê

---